Туркиядаги зилзила оқибатлари ҳақида ҳали кўп гапириш мумкин, бироқ қизиқарли натижалардан бири шундаки, одатда Туркия ҳукумати билан келишмовчиликда бўлган айрим сиёсий ва диний гуруҳлар зилзиладан зарар кўрган ҳудудларда жамоатчиликнинг салбий имиджини ўзгартира олди. Бу улар табиий офатдан жиддий зарар кўрган шаҳарларга давлат сафарбар этмасдан олдин шошилганларидан кейин содир бўлди.
Турк коммунистлари ва салафийлар каби турли гуруҳлар табиий офатнинг биринчи кунида жанубий чегарадаги Ҳатай вилоятига йўл олди ва у ерда қидирув-қутқарув ишларини олиб борди, шунингдек, шошилинч биринчи ёрдам, озиқ-овқат ва кийим-кечак етказиб берди.
Туркия Коммунистик партияси (ТКП) марказий қўмитаси аъзоси Озан Йилмазнинг айтишича, Туркия ҳукумати ҳалокат содир бўлган жойга дастлабки 48 соат ичида етиб бора олмаганида, унинг гуруҳи катта бўшлиқни тўлдирган.
"Партия Антакянинг Армутлу туманида зилзиладан кейин эрта тонгда иш бошлади.
"Қутқарувчиларга ёрдам бериш учун техник жиҳозлардан иборат стенд ўрнатдик. Иш асбоблари, генераторлар, ёритиш материаллари ва шунга ўхшаш нарсалар бор эди.
Йилмаз, омон қолганларни даволаш учун дала касалхонаси қурганликларини, шунингдек, Ҳатайнинг Искендерун ва Арсуз каби бошқа қисмларида ҳам гуруҳлар тузганликларини ҳамда Каҳраманмараш ва Адияман каби зилзиладан зарар кўрган шаҳарларда одамларга ёрдам беришда давом этганликларини қўшимча қилди.
Давлатга қарши бўлганларига қарамай, давлат идоралари билан координация ўрнатганликлари ҳақидаги саволларга жавоб берар экан, Йилмаз, беморларни давлат шифохоналарига юборганликларини ва ўзларининг ТКП қутқарув гуруҳлари етиб ололмаган баъзи ҳолатларни табиий офатга ёрдам агентлиги AFAD га билдирганликларини айтди. Вайроналар орқали.
"Чунки биз бу ерга келган кундан бошлаб, ҳукумат бу ерда одамларни менсимайди ва қурбон қиляпти, деган таассурот пайдо бўлди", деди у ва ТКП коммунистик мафкура мўлжалланганидек, уларнинг муаммоларини енгиллаштириш учун борлигини қўшимча қилди.
"Бу ерда қилаётган ишимиз ва ҳукуматни танқид қилишимиз ўртасида тўғридан-тўғри боғлиқлик бор".
Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўған мамлакатнинг табиий офатга қарши чоралар кўришдаги дастлабки муаммоларини тан олди, бироқ ҳеч бир ҳукумат бундай магнитудали зилзилага тайёр бўла олмаслигини айтди.
"Бундай воқеалар ҳар доим бўлган. Бу тақдир режасининг бир қисмидир".
Туркия иккита ёриқ чизиғида жойлашган ва зилзила қурилиш меъёрлари 80 йилдан кўпроқ вақтга тўғри келади, аммо маҳаллий вақт билан 4:17 да 7,8 магнитудали биринчи зилзила, кейин яна 7,5 магнитудали зилзила ўн километр узоқликда содир бўлган, 1939 йилдан бери ҳаммасидан анча кучлироқ эди.
Зилзиладан жабр кўрган ҳудудларда коммунистлардан ташқари салафий гуруҳлар ҳам ёрдам ишларини олиб боришди.
Туркиядаги салафийлар етакчиси Озжан Йилдиримнинг айтишича, ўзи каби салафийлар Ғазиантеп, Ҳатай, Малатя ва Қаҳрамонмарашда ишлаган ва зарар кўрган икки шаҳарда кунига 25 минг дона нон тарқатиш учун новвойхона ишга туширган.
"Бизни ҳаракатга келтирган асосий ҳаракатлантирувчи куч Аллоҳнинг муқаддас китоби ва Расулуллоҳнинг суннатидир",-деган Йилдирим, зилзила оқибатларини бартараф этиш жараёнида бошқа сиёсий гуруҳлар билан ҳамкорлик қилганликларини билдирди.
Йилдиримнинг айтишича, салафийлар ҳақида илгари мавжуд бўлган нотўғри тушунчалар, улар инсонпарварлик фаолиятини бошлаганларидаёқ барҳам топди.
"Бу ҳақиқатан ҳам пайғамбарнинг усулидир", деди у.
Салафийларнинг яна бир етакчиси, радикал риторикаси билан танилган деб ҳисобланган Мурат Гезенлернинг айтишича, унинг шериклари фалокат юз берган кундан бошлаб ёрдам операцияларида фаол қатнашган.
Гесенлер, "Биринчи навбатда уй-жой муаммосини ҳал қилиш учун чодирлар қурдик. Бундан ташқари, қишки кийимларни йиғиб, озиқ-овқат ва шунга ўхшаш махсус эҳтиёжларни тайёрлаб, минтақага жўнатдик" деди Гесенлер, қидирув-қутқарув гуруҳи ҳам ишда иштирок этганини қўшимча қилиб.
Унинг эслашича, 1999 йилда Туркия ғарбида зилзила рўй бериб, 18 мингга яқин одам ҳалок бўлганида ҳам турк салафийлари худди шундай ишларни амалга оширган.
"Бу биз яшаётган жамият олдидаги масъулиятимиз", деди у ва аъзоларни кўпайтириш номидан инсонпарварлик ишларини қилмаганликларини қўшимча қилди.
"Биз ҳозирча ҳеч қандай муаммога дуч келмадик", деди у ва "хусусан, минтақадаги полиция ва аскарлар каби давлат ходимлари ҳар хил ёрдам кўрсатди".
Эслатиб ўтамиз, шу кунгача 50 мингга яқин одам ҳалок бўлганлар сони ҳисоблаб чиқилган.