Дональд Трамп 1946 йилнинг 14 июнида Нью-Йорк шаҳрида туғилган. У машҳур тадбиркор, телевидение шахси, ва сиёсатчи ҳисобланади. Трамп 2017–2021 йилларда Америка Қўшма Штатларининг 45-президенти сифатида фаолият юритган. Сиёсатга киришишидан олдин молия, қурилиш ва меҳмонхона соҳаларида, шунингдек, телевидениеда оммалашган.

Таълим ва бизнес карьерасининг бошланиши
Трамп бой оилада катта бўлган. Унинг отаси Фред Трамп қурилиш соҳасида муваффақият қозонган тадбиркор бўлиб, Дональд ундан тадбиркорлик сирларини ўрганган. Пенсилвания университетидаги Уортон бизнес мактабини тугатгандан кейин Трамп оилавий бизнесга қўшилган ва уни кенгайтиришга муваффақ бўлган. У Нью-Йоркда кўплаб машҳур тижорат бинолари ва меҳмонхоналар қурган.

Телевидение ва машҳурлик
2000-йиллар бошида Трамп телевидениеда, хусусан машҳур "Шогирд" ("The Apprentice") дастурида иштирок этиб, янада машҳур бўлган. Бу кўрсатувда у одамларга ўз компанияларида ишлаш имконини бериб, "Сиз ишдан бўшатилдингиз" ("You're fired") ибораси билан танилган.

Сиёсатга кириши ва президентлик фаолияти
Трамп илк бор 2015 йилда АҚШ президентлигига номзодини эълон қилган. 2016 йилги сайловда Республикачилар партияси номзоди сифатида иштирок этиб, Ҳиллари Клинтонни мағлуб этган ва 45-президент сифатида сайланган. Унинг президентлик даври баҳсли қарорлари билан эсда қолган, айниқса, миграция, иқтисод ва ташқи сиёсат соҳаларида. Унинг "Аввал Америка" ("America First") стратегияси мамлакат миллий манфаатларини ҳимоя қилишга қаратилган эди.

Президентликдан Кейинги Давр
Президентликдан кейин Трамп тадбиркорлик ва сиёсатдаги фаолиятини давом эттирди ва ҳозиргача АҚШ сиёсий ҳаётида фаол иштирок этмоқда.

Дональд Трампнинг президентлик даврида Исроилга бўлган ёрдами катта аҳамиятга эга бўлди. Унинг сиёсати Исроил билан яқин алоқаларни мустаҳкамлашга қаратилган эди, ва бир қанча йирик тарихий қарорлар қабул қилинди. Бу ерда Трампнинг Исроилга кўрсатган асосий ёрдамлари ва қўллаб-қувватлаш йўллари ҳақида маълумот келтирилади.

1. Қуддусни Исроил пойтахти сифатида тан олиш
2017 йилда Трамп маъмурияти Исроилнинг Қуддус шаҳрини расман пойтахт сифатида тан олди. Бу қарор АҚШнинг Қуддусдаги элчихонасини Тель-Авивдан Қуддусга кўчириш билан якунланди. Бу қарор жаҳон ҳамжамиятида катта баҳсларга сабаб бўлди, лекин Исроилда ижобий қабул қилинди ва мамлакатни стратегик жиҳатдан қўллаб-қувватлади.

2. Голан тепаликларини тан олиш
2019 йилда Трамп маъмурияти Исроилнинг Голан тепаликларини суверен ҳудуд сифатида тан олди. Бу ҳудудлар 1967 йилдаги олти кунлик урушда Исроил томонидан Суриядан босиб олинган эди. Трампнинг бу қарори Исроилнинг хавфсизлигини мустаҳкамлашга қаратилган муҳим қадам бўлди.

3. Иброҳим келишувлари ва араб давлатлари билан муносабатларни яхшилаш
Трамп маъмурияти даврида араб давлатлари билан Исроил ўртасидаги муносабатларни яхшилашга қаратилган "Иброҳим келишувлари" имзоланди. Ушбу келишувлар асосида Бирлашган Араб Амирликлари, Баҳрайн, Судан ва Марокаш Исроил билан дипломатик алоқалар ўрнатдилар. Бу тарихий келишувлар минтақада тинчлик ва барқарорликни таъминлашга қаратилган эмиш, Исроилнинг халқаро миқёсдаги ўрнини кучайтирди.

4. Молиявий ва ҳарбий ёрдам
Трамп маъмурияти даврида Исроилга катта молиявий ва ҳарбий ёрдам кўрсатилди. АҚШ ҳар йили (мусулмонларга қарши) Исроилга миллиардлаб долларлик ҳарбий ёрдам ажратди. Бу ёрдам Исроилнинг ҳаво мудофааси тизимини, жумладан, машҳур "Темир гумбаз" (Iron Dome) тизимини ривожлантиришга катта ҳисса қўшди. Бу тизим Исроилни ракета ҳужумларидан ҳимоя қилишда муҳим роль ўйнайди.

5. Ядро келишувидан чиқиш
Трамп маъмурияти Эрон билан 2015 йилда имзоланган ядро келишувидан 2018 йилда чиқишга қарор қилди. Трампнинг фикрича, бу келишув Эроннинг ядро қуролини ривожлантиришига йўл очади. Исроил бу қарорни қўллаб-қувватлади, чунки Эронни ўз хавфсизлиги учун энг катта таҳдид сифатида кўради.

Дональд Трамп президентлиги даврида Исроил билан яқин муносабатларни ўрнатишга катта эътибор қаратди. Унинг бир қатор тарихий қарорлари Исроилнинг минтақадаги хавфсизлиги ва нуфузини мустаҳкамлашга қаратилган бўлди. Бу ёрдамлар Исроил учун муҳим аҳамиятга эга бўлиб, АҚШ ва Исроил ўртасидаги стратегик ҳамкорликни янада кучайтирди.

Дональд Трамп президентлиги даврида мусулмонларга нисбатан қатор баҳсли сиёсий қарорлар қабул қилинди. Унинг айрим сиёсати мусулмон жамоатлари ва кенг жамоатчилик томонидан танқидга учради. Бу ерда Трампнинг мусулмонларга оид асосий сиёсати ва қарорлари ҳақида маълумот келтирилади:

1. Мусулмон мамлакатларидан киришни чеклаш ("Мусулмонлар бан")
Трамп президентликка келганидан кўп ўтмай, 2017 йилда АҚШга айрим мусулмон аҳолиси кўп бўлган мамлакатлардан киришни чекловчи қарорга имзо чекди. Бу қарор Эрон, Ироқ, Ливия, Сомали, Судан, Сурия ва Яман каби давлатларни қамраб олган бўлиб, мақсад сифатида "терроризмдан ҳимоя" баҳона қилинган. Бу қарор оммавий танқидга учраб, айримлар уни "Мусулмонлар бан" деб атадилар. Танқидчилар бу қарорни мусулмонларга нисбатан адолатсиз ва дискриминацион, деб баҳоладилар. Бир қанча судлар уни бекор қилишга ҳаракат қилган бўлса-да, охир-оқибат Трамп маъмурияти янги таҳрирдаги чекловларни жорий қилди.

2. Исроил билан яқин муносабатлар ва Қуддусни пойтахт сифатида тан олиш
Трампнинг Исроил билан яқин муносабатлари мусулмон давлатлари билан зиддиятларга сабаб бўлди. Унинг Қуддусни Исроилнинг пойтахти сифатида тан олиши ва элчихонани Тель-Авивдан Қуддусга кўчириши мусулмон давлатлар ва жамоаларда норозилик уйғотди, чунки Қуддус мусулмонлар учун муқаддас шаҳар ҳисобланади. Бу қарор Трамп маъмуриятининг мусулмонларга нисбатан бетараф эмаслигини кўрсатувчи ҳаракат сифатида қабул қилинди.

3. Эрон билан ядро келишувидан чиқиш
Трамп 2018 йилда Эрон билан 2015 йилда имзоланган ядро келишувидан чиқишга қарор қилди. Бу ҳаракат мусулмон давлатлари орасида нафақат Эронни, балки бошқа давлатларни ҳам ташвишга солди, чунки бу келишув минтақада тинчликни таъминлашга қаратилган эди. Трампнинг бу сиёсати Эрон билан зиддиятни кучайтирди ва АҚШнинг мусулмон мамлакатлари билан муносабатларига салбий таъсир кўрсатди.

4. Қочқинлар ва миграция сиёсатини чеклаш
Трамп маъмурияти қочқинларни қабул қилиш жараёнларини қийинлаштирди ва ҳар йили қабул қилинадиган қочқинлар сонини сезиларли даражада қисқартирди. Бу сиёсат мусулмон мамлакатларидан келган қочқинларнинг АҚШга киришини ҳам чеклади. Бу чекловлар сабабли мусулмон қочқинлар, айниқса Сурия ва Яман каби мамлакатлардан келганлар, АҚШга киришда қийинчиликка дуч келдилар.

5. "Радикал исломий терроризм"га қарши қаратилган риторика
Трамп президентлиги давомида "радикал исломий терроризм" иборасини кўп ишлатган ва уни терроризмга қарши курашнинг асосий мақсади сифатида кўрсатган. Бу риторика мусулмонларга нисбатан манфий стереотипларни кучайтирди ва мусулмонларни терроризм билан боғлашга сабаб бўлди. Унинг бу услуби мусулмон жамоатларида салбий муносабат уйғотиб, АҚШда исломофобияни кучайтирди, деб баҳоланган.

Хулоса

Дональд Трампнинг президентлик давридаги айрим сиёсати мусулмонларга нисбатан дискриминацион ва зиддиятли қарорлар сифатида баҳоланди. Айниқса, мусулмон мамлакатларидан киришни чеклаш, Қуддусни Исроил пойтахти сифатида тан олиш ва радикал исломий терроризмга қарши риторика мусулмон жамоаларининг норозилигига сабаб бўлди. Бу қарорлар АҚШнинг мусулмон мамлакатлари билан муносабатларига салбий таъсир кўрсатган ва исломофобияни кучайтирган.

Абу Муслим тайёрлади