Бу "иккинчи қатор"даги афғон сиёсатчиларининг Тожикистонга қарши таҳдидлари биринчи марта янграётгани йўқ. Яқинда собиқ бош вазир, Афғонистон Ислом партияси асосчиси Гулбиддин Ҳикматёр Тожикистон "афғон мухолифатига бошпана бериб, Афғонистонга уруш эълон қилди", деганида шундай қилган эди. Ҳозир бу ҳақида Қундуз, Бағлон, Тахар ва Бадахшон бригадалари корпусига кирган Толибоннинг нуфузли ҳарбий раҳбари гапирмоқда.
Аслида, Толибон Россия Раҳмонни қўллаб-қувватлашда қанчалик узоққа боришга тайёрлигини текширишни бошлаган.
Бир томондан, буларнинг барчаси ҳалигача Толибон томонидан сиёсий ўйин элементини ўз ичига олади. Улар Душанбега таҳдид қилишади, лекин шундай қилишадики, агар тожик томонининг позицияси Толибон учун яхши томонга ўзгарса, айтилган сўзлар инкор этилиши мумкин. Уларнинг айтишича, у ерда кимдир нима деганини ҳеч қачон билмайсиз, Толибон олий раҳбариятининг бунга алоқаси йўқ, бундан ташқари, Афғонистон ҳудудидан қўшниларига, хусусан, Марказий Осиёга ҳеч қандай таҳдид йўқлигини доимо таъкидлаб келадилар.
Душанбе дангалроқ. У Кобулдан нафақат миллий озчиликлар иштирокида инклюзив ҳукумат тузишни талаб қилмоқда - ҳамма ундан буни бир йилдан бери талаб қилмоқда, балки бу инклюзивлик афғон тожикларининг ҳукуматига оммавий киришни назарда тутаётганига ҳам ишора қилмоқда. Бундан ташқари, Душанбе таклиф қилган рўйхатларга асосан.
Ва у ўз қуролли кучларини Москва ва Теҳроннинг ҳарбий ёрдами, шунингдек, бошқа давлатлар, жумладан АҚШнинг молиявий ёрдами билан мустаҳкамламоқда, уларни Раҳмон энг юқори минбарлардан туриб, Толибон Тожикистон ҳудудига кенгайиш бўйича "маккор ва машъум режалар" тайёрлаётганига ва шунинг учун - "қўлингиздан келганига ёрдам беринг" деб ишонтирмоқда.
Қизиғи шундаки, айни пайтда у Афғонистоннинг ички ишларига аралашаётгани ҳақидаги айбловларни жаҳл билан рад этади. Кўриниб турибдики, Толибонга қарши қуролли кураш олиб бораётган кичик Маъсуд ва унинг Миллий қаршилик фронтининг бевосита молиявий ва ҳарбий-техник кўмаги тожикларнинг вазиятга қараши доирасида бундай деб ҳисобланмайди.
Тожикистон бунга жавобан ўз қўшинларини чегарага жамламоқда
Толибонга нисбатан сиёсати билан Душанбе минтақада ажойиб тарзда яккаланиб қолган. Толибон – Марказий Осиё давлатлари, Покистон ва Эрон билан ўзаро манфаатли алоқалар ўрнатишни ҳамма истайди. Ва фақат Тожикистон раҳбарияти ўжарлик билан "ўз йўлидан боради".
Эътиборлиси, Толибон бунга нима сабаб бўлаётганини яхши билади. Мулла Жон нутқида "Россия ва КХШТ кучлари" Раҳмон ортида туришни тўхтатганда Тожикистонни қўлга киритиш мумкин бўлади, деган қизиқарли ибора эшитилди. Яқин келажакда бу содир бўлиши даргумон, Москва 201-базани Марказий Осиё ҳарбий-сиёсий маконида мавжудлигининг устуни деб билади. Аммо хабар қизиқарли.
Дарҳақиқат, Толибон Россия ўз сиёсати билан Марказий Осиё-Эрон-Покистон-Толибон мулоқотини торпеда қилаётган Раҳмонни қўллаб-қувватлашда қанчалик узоққа боришга тайёрлигини текширишни бошлади. Унинг иштирокчиларига, жумладан, Москвага катта иқтисодий фойда ваъда қиладиган мулоқот.
Ҳозирча Россия Афғонистон йўналишидаги кескин бурилишларга тайёр эмас. Бу ерда ҳеч нарсани ўзгартирмоқчи эмас: "Раҳмон-дўст иккита янги дўстдан яхшироқ". Аммо Толибон вазиятни ўзгартиришдан умидини узмаяпти. Айни пайтда Тожикистон ҳукумати сиёсатчилар ва Толибоннинг "иккинчи қатори" қўмондонларининг баёнотларига жавобан, маҳаллий "Толибон билан гаплаш, лекин пулеметли туяни ишончли жойга жойлаштир" деган гапга асосланиб, қўшинларни аниқ ҳаракатлантиришни амалга оширмоқда. Бундай хавфли ўйинлар қандай тугашини ҳеч ким айта олмайди.