Албатта, биз сиёсатда, тарихан душман бўлган мамлакатлар раҳбарлари ўртасидаги муносабатларда ва бугунги кунгача зиддиятли муносабатларда биз муҳаббат ҳақида гапиришимиз шарт эмаслигини тушунамиз. Шунинг учун, сарлавҳадаги иборани мажозий маънода қабул қилишингизни сўраймиз.
Шунга қарамай, сўнгги йилларда Владимир Путин ва Режеп Таййип Эрдўған ўртасидаги муносабатлар бундай муносабатлар учун хос бўлмаган ишонч ва ҳамдардлик билан ажралиб турганлиги учун мажозий маънода. Айниқса, улар раҳбарлик қилаётган мамлакатлар бир қатор асосий масалаларда турли томонларда эканлигини ҳисобга олсак. Масалан, Қора денгиз минтақаси конфигурацияси учун асосий мамлакат бўлган Украинага муносабат, унинг НАТОга аъзолиги, умуман ҳудудий яхлитлиги ва хусусан Қримнинг келажаги борасида. Шунга қарамай, ушбу муҳим масалалар бўйича очиқ келишмовчиликлар бўлсада, Россия ва Туркия, Путин ва Эрдўған кўплаб соҳаларда шериклик алоқаларини сақлаб қолишга муваффақ бўлишди. Бу иккала томондан ҳам кўпчиликни ҳайратда қолдирди.
Эрдўғаннинг яқинда Сочига ташрифи ва Путин билан дон келишуви бўйича музокаралари ушбу аниқ муносабатларни бутунлай инкор этди ва икки раҳбар ўртасида очиқ можарога олиб келди, деб айтиш мумкин эмас. Бироқ, Эрдўған нафақат ўзи келган дон шартномасини қайта тиклашга эриша олмаганлиги, балки умуман унинг Путин билан муносабатлари бу фонда анча кам "романтик" бўлиб қолгани аниқ (сиёсий маънода, албатта).
Хусусан, таниқли турк сиёсий шарҳловчиси Фотиҳ Алтайли шу муносабат билан "Путин Эрдўғандан қаҳрамон ясашни тўхтатди". Алтайли кўпчилик қайд этлган нарсага ишора қилди - яқинда шарҳловчилар Путиннинг Туркияга ташрифини эълон қилишга ошиққан бўлса, энди, аксинча, Туркия раҳбари унинг рус ҳамкасби ҳузурига боришига тўғри келди. Бунда у бўш қўл билан қайтган бўлмаса-да, у келган асосий нарсага эришмасдан кетди. Ва бу, турк сиёсатшуносининг сўзларига кўра, Путин Эрдўғаннинг Ғарб томон силжий бошлаганига ишониб, унинг сиёсатидан кўнгли қолгани билан боғлиқ.
Умуман олганда, буни ўзимиздан таъкидлаймиз, бу учрашувнинг эмоционал фони бир-бирига ўзаро мақтовлар эмас, балки Путиннинг ғазабланиши эди, у Украина ва Ғарб билан тузилган, Эрдўған эришмоқчи бўлган шартномаларга ишонмаслигини ҳар томонлама аниқ кўрсатди. Кремлпараст оммавий ахборот воситаларининг рус шарҳловчилари эса бу ғазабни Эрдўған ва Туркияга нисбатан камроқ дипломатик маънода билдиришди.
Бу кучлар мувозанати ўзгарганлигини ва Путин заифлик эмас, балки куч позициясидан ҳаракат қилиши мумкинлигини англатадими? Албатта, унда Путиннинг муваффақиятсизлиги ҳақидаги баёнотларидан фарқли ўлароқ, Украинанинг қарши ҳужуми, дастлабки силжишдан сўнг, жуда яхши ривожлана бошлади ва куз-қишгача Россия ҳарбий-сиёсий раҳбарияти учун жуда жиддий стратегик муаммоларга айланиши мумкин бўлган объектив воқеликда эмас.
Пригожин ва Стрелков-Гиркин каби фронтдаги ва армиядаги муаммоларни кўрсатиб, жамоатчилик эътиборини жалб қилишдан қўрқмаган ватанпарварларнинг Кремл томонидан у ёки бу шаклда четлатилиши ҳам бунга хизмат қилиши мумкин. Энди, фронтдаги рус қўмондонлиги "яхши" ва улар Путинга айнан шундай ҳисобот беришаётганга ўхшайди ва жамоатчилик фикрини резонансга олиб келадиган тарзда шубҳа остига қўядиган бошқа ҳеч ким йўқ.
Шунинг учун айтишимиз мумкинки, кучлар нисбати Россия фойдасига ўзгарган эмас, балки унинг раҳбарияти ички душманларини тозалаб, энди ўз фойдасига ўзгарганига ўзини ишонтирди. Ва у куч нуқтаи-назаридан керакли натижаларга эриша олишига ишонди. Шу муносабат билан Эрдўған учрашувдан сўнг тинчлик истиқболлари ҳатто уфқда ҳам кўринмаслигини айтди.
Умид қилиш керакки, бир неча ой ичида жиддий воқелик билан тўқнашув Путинни Эрдўған билан бошқача муносабатда бўлишга ва ўзи кириб қолган боши берк кўчадан чиқишда ёрдам сўрашга мажбур қилади. Тўғри, Туркия раҳбари аллақачон бу ёрдамни хоҳлаши ёки кўрсата олиши аниқ эмас.
Абу Муслим тайёрлади
