Францияда одамлар ўрта мактабларда ва жамоат транспортида ниқоб кийишлари керак - ёки жаримага тортилиш хавфи мавжуд. Дўкон эгалари, шунингдек, мижозлардан ниқоб кийишни ёки дўконни тарк этишларини сўрашга ҳақлидир. Сунъий интеллект билан жиҳозланган видеокамералар Париж метросида меъёрларга мувофиқликни назорат қилади.
Миллий императивани таъкидлаш учун, Президент Эммануел Макрон ўтган ҳафта мактабда француз байроғининг кўк, оқ ва қизил чизиқлари билан безатилган тўқ кўк ниқобда пайдо бўлди. Ниқобнинг дизайни "эркинлик, тенглик ва биродарлик" ғоялари билан бирлашади.
Шу билан бирга, жамиятда қарама-қаршиликлар юзага келмади. Яқинда ўтказилган BFMTV сўрови Францияда 94 фоиз одамлар ниқоб кийишни қўллаб-қувватлашини аниқлади. Албатта, 26 мингта коронавирусдан ўлим бу тан олинишга ҳисса қўшади.
Аммо аксарият мусулмонлар, диний эркинлик тарафдорлари ва олимлар очиқ юзлар учун жуда қаттиқ курашган жамият тўсатдан барча одамларнинг юзларини беркитиб қўйишни талаб қилишганига нисбатан истеҳзо борлигини кўришади.
"Агар сиз мусулмон бўлсангиз ва диний сабабларга кўра юзингизни беркитадиган бўлсангиз, жаримани тўлашингиз ва фуқаролик курсини ўташингиз керак, бу эрда "яхши фуқаро" бўлиш нимани англатишини ўртагишади, - деди Фексима Хемилат, Экс-ан-Провенсдаги Сиёсий фанлар институти ходими. "Аммо, агар сиз пандемия ҳолатида мусулмон эмас бўлсангиз, сиз "яхши фуқаро"сифатида миллий ҳамжамиятни ҳимоя қилиш учун "тўсиқ чоралари" кўришга мажбурланасиз.
"Биз бир хил хатти-ҳаракатларнинг бундай ассиметрик талқинини кўриб чиқамиз - контекстга қараб юзини яшириш ва уни қилган одамни - энг яхши ҳолатда ихтиёрий ва энг ёмон ҳолатда камситувчи деб биламиз" деди у.
Франция қонунлари мусулмонларни жамоат жойларида юзларин яширишини бу республиканинг асосий қадриятларига зид равишда эканлиги сабабли тартибга солади.
2004 йилда мамлакатда давлат муассасаларида диний бетарафликка асосланиб, давлат мактабларида ҳижоб ўраш тақиқланган. 2010 йилда у ниқоб ва буркани тақиқлаб, бу кийимлар жамоат хавфсизлигига таҳдид солади ва тенг ҳуқуқли фуқаролар жамиятидан воз кечишни талаб қилади деб эълон қилди.
"Эркин ва демократик жамиятларда ... одамлар ўртасида ҳеч қандай алмашинув, жамоат ҳаётида бир-бирининг нуқтаи назарига ва кўринишига эга бўлмасдан амалга ошириб бўлмайди: одамлар очиқ юзли одамлар билан учрашиб, алоқалар ўрнатмоқдалар", - эълон қилинган 2010 йилги қонун муҳокамаси пайтида тайёрланган парламент тадқиқотида.
“Жамоат жойларида юзни яшириш ижтимоий алоқаларни бузилишига олиб келади”, дейилади хабарда. "Бу биргаликда яшашдан бош тортиш демакдир."
Франция Ички ишлар вазирлиги The Washington Post нашрига ниқоб ва бурқа тақиқлари, одамлар юзларини беркитишга унданганда, COVID-19 пандемияси пайтида ҳам давом этишини тасдиқлади. Диний ниқоб кийган аёл "2- турдаги жиноятлар учун белгиланган жазо билан жазоланади", дейилади вазирлик баёнотида. Қонун 150 еврогача жарима солади ва фуқаролик таълими дарсларида қатнашишни талаб қилиши мумкин.
2010 йилги қонун ниқобни соғлиқ учун ва бошқа истиснолардан келиб чиққан ҳолда кийишга рухсат беришини ҳисобга олиб, "COVID-19ни юқтириш хавфининг олдини олиш учун мўлжалланган ниқоб кийиш жиноят эмас", дейди вазирлик.
Бу эса шуни англатадики, агар мусулмон аёл Париж метросига киришни истаса, у диний ниқобини очиб, уни тиббий ниқоб билан алмаштириши керак.
Қатъий айтганда, француз ҳукуматининг ниқоблар бўйича янги ҳукумати қабул қилинадиган ниқоб нимани англатишини аниқламайди. Мато ниқоблари яқинда француз дорихоналарида сотувга чиқарилди. Аммо бундан олдин, вирус тарқалиши пайтида, ҳукумат тиббиёт ходимлари учун ниқобларни ажратиб қўйганида, одамлар ҳар қандай миқдордаги кийим-кечак буюмлари билан импровизация килган ва баъзи француз аёллари Париж кўчаларида юзини шарф билан ўраган ҳолда юришган.
Жамоат хавфсизлиги - бу Франция ҳукумати юзни яширга қарши бўлган ягона жой. Масалан, "сариқ нимчалар" норозилик намойишларида баъзи намойишчилар ўзларини кўздан ёш оқизадиган газдан ҳимоя қилиш ёки кимлигини яшириш учун банданалар, жарроҳлик ниқоблари ёки костюм ниқобларини кийишган. Бир неча ҳафта давом этган норозиликлардан сўнг, парламент қабул қилган қонунга кўра бундай йиғилишларда ниқоб кийиш бир йил қамоқ жазосига ва 15 минг евро миқдоридаги жаримага олиб келиши мумкин.
Аммо кенг жамоатчиликни юзни яширишга бўлган талаб Франция учун янгиликдир.
«Мусулмон диндорлигига қарши дунёвий илм-фан дихотомияси ҳеч ким буни истеҳзо ёки қарама-қаршилик деб билмаслиги учун ҳаракат қилади»,- дейди Францияда ҳижоб сиёсати ҳақида кўп ёзган француз тарихчиси Жоан Скот. "Бизга ташқаридан қарайдиганлар учун, жамиятнинг бир қисми бўлиш нимани англатади деган савол туғилади."
«Бош кийимларнинг бирон-бир шаклини кийиш, қоидалар ва жамиятнинг руҳи билан боғлиқлигини англатади ва Франция Республикаси каби дунёвий жамият учун никоблар ҳам шундай қилади. Ҳозир биз бир-биримиз билан бирга бўлиш учун бирлик - жонли ансамбл маросимида қатнашмоқдамиз» - деди у.
"Аммо бу ниқоб кийган аёллар учун ҳам айнан шу нарса: ижтимоий бирдамлик тамойилларига содиқликдир".
Ҳемилат, сиёсатшуноснинг айтишича, ниқоб кийишни талаб қилиш, француз жамиятининг қолган қисмига нимани ва қаерда кийиб юриш мумкинлиги кузатиб бориладиган мамлакатда мусулмон аёл бўлиш қандайлигини ҳис қилиш ҳақида тасаввур беради.
"Агар бу вақтинчалик вазият бизнинг ҳаракат эркинлигимизга халақит берганлиги сабабли биз учун оғриқли ва қийин бўлган бўлса, унда 10 йил давомида рўмол ўраб юрган француз аёллари нимани ҳис қилишларини тасаввур қилинг".