Сабаб бор. Инсониятнинг кўпчилиги бутун умри давомида Олий онг ёки бошқа дунёвий ҳодисалар борлигига ишониб келган. Ҳамма ҳам бу ҳодисаларнинг моҳиятини тушунтира олмаслиги, бундай одамларнинг баъзи ғайритабиий кучларга ишонишларини камайтирмайди. Бундан ташқари, одамлар тарих давомида, яшаш муддати ва жойидан қатъи назар, бунга ишонишган.

 Атеистлар, ўз навбатида, бу ҳодисанинг сабабини тушунтириш муаммосига дуч келишади. Агар бу эътиқодлар экспериментал тарзда тасдиқланмаган бўлса, шуни тан олиш керакки, бутун дунёдаги одамлар бир хил алданишда ва улар бор ва йўқ нарсада янглишишга мойил.

 Демак, одамлар бундай садоқатли диний ғайратни намоён қилиш учун шунчалик алданиб қолишлари керак экан-да. Бошқача қилиб айтганда, бу шунчаки бир лаҳзалик галлюцинация эмас. Бу адашишлар, иллюзиялар ёки "Худо томонидан адашиш" инсонда шу қадар кучли бўлиши керакки, у ақлан мувозанатсиз ҳолат нималигини англаб етмасин.

 Одамлар доимий хаёлпарастлик ва ўз-ўзини алдаш билан шунчалик тўлиб-тошганки, улар жиддий когнитив хатолардан қочиб қутула олмайдилар, деган фикр инсон онгининг қудрати ва реал воқеликни қандай бўлса, шундай кўриш қобилиятига шубҳа туғдиради.

 Бу охир -оқибат ақл -идрокка бўлган ишончни пасайтиради ва шунинг учун материалистларнинг ўз эътиқодларига соя солади.

 Бошқача қилиб айтганда, ҳаётда ғайритабиийликнинг мавжудлиги ҳамма одамларга хос бўлган универсал хусусият бўлиб, у кўп жиҳатдан одамни ўзи билан нима бўлаётганини ҳис қилиш, ҳис қилиш ва бошдан кечиришга қодир жонзот деб таърифлайди. Бу қобилиятни инкор этиш, инсониятнинг воқеликни шундай қабул қилиш қобилиятини инкор этишга ўхшайди. Бу сохта ғояга содиқ бўлган атеистлар, ўзларини вайрон қилувчи материализмнинг аянчли доирасида эканликларини ўзлари ҳам англамайдилар.

Абу Муслим таржимаси