Маданият (123)
Янги йил байрами яқинлашгани сари мусулмонлар долзарб масалани муҳокама қилишга шўнғиб кетишади: бошқа дин эътиқодида бўлган инсонларни уларнинг байрамлари билан табриклаш мумкинми? Мунозаралар шу даражада кучайиб кетганлигидан, баъзида бутун ислом дунёси келажаги уларнинг тортишувлари натижасига боғлиқдек туюлади.
Ҳаммаёқ чиройли ранглардан порласа, каттаю-кичик қарсиллаган овозлардан завқланиб, шўх-шодон қийқирса, бунинг нимаси ёмон дерсиз? Гап шундаки, бу ҳаракатларнинг асл мақсади «ёвуз руҳларни» қўрқитиш, уларни ҳайдашдир. Қадимги қабилалар оловга жуда катта аҳамият беришган. Олов ёрдамида исиниш, овқат пишириш, хавф-хатар ҳақида огоҳлантириш ёки бошқа нарса ҳақида хабар қилиш мумкин бўлган.
Ҳеч кимга сир эмас, инсон ҳаётида шундай дамлар бўладики, у қайси миллат, ирқ, дин ёхуд конфессияга мансублигидан қатъий назар ўзининг феъл-атворини оммага номаълум тарафдан намоён қилади. Асосан жаҳл чиққанда, бахтсиз ҳодиса рўй берганда ёки қаттиқ хурсанд бўлиб кетганда бундай ҳолатни кузатиш мумкин.
Инсон организми нимадан ташкил топган бўлса: органларнинг турли тизими, пай, ҳужайралар, молекулалар – барчаси аниқ бир тартиб ва ритм(маром)да ишлайди. Ушбу ритм туғма табиийликка қанчалик яқин бўлса, организм шунчалик мўтадил ва вазминдир. Бу ритм инсон миясининг миллионлаб электр импульсларини стабиллаштиришида, асаб тизимига юборилган маълумотларни бошқаришида ва ташқи муҳитдан маълумот олиш усулларини назорат қилишида катта ўрин тутади.
Модомики биз статистик маълумотларнинг ҳисоб-китобини чиқарар эканмиз, гўё мана бу ҳолат билан анави муносабат ўртасидаги ўзаро боғлиқликни аниқлаганча, мутлақо ҳамма нарсани исбот қилиб бера оламиз, деган хаёлга боришимиз мумкин, шундай эмасми? Айримларнинг фикрига қараганда, одамлар харид қилаётган тиш чўткалар сони билан иқтисодиёт суръатининг мўътадил пасайиши ўртасида ҳатто бугунги кунда ҳам боғлиқлик мавжуд эмиш.
Қозоқ интернет олами Instagram-модел ҳисобланган Айжон Байзақованинг қилиқларидан ларзага келди. Маълум бўлишича, ички ва баъзан кийимсиз ҳам тушган расмлари билан танилган, янги йил кечаси тунги клубда пул учун кийимларни ечиш бўйича мусобақа ўтказган бу қиз олдин намозхон бўлган экан. Бу қизнинг нега бунчалик ўзгариб кетгани ҳақида интернетда баҳслар тинмаётир.
Кўплаб Ғарб аёллари ўзларининг инсоний қадриятларини поймол этаётган ва қўпол тарзда эксплуатация қилаётган Ғарб маданияти тутқунлигидан озод этувчи қандайдир шахсни сабрсизлик билан кутишмоқда. Ислом уларнинг ўзларини халос этишлари учун ягона восита бўлиб ҳисобланади.
Машҳур мусулмон олими, илоҳиёт мутахассиси, публицист, ХХ бошидаги жамоат ва дин арбоби, Ички Россия ва Сибирь мусулмонлари Марказий диний бошқармаси муфтийси Ризоуддин Фаҳриддин исломни архаиклаштириш, асл динни уларнинг мақсади диний маросимлар ва «барака» билан савдо қилиш ва коҳинлар маросимлари билан алмаштиришнинг ашаддий рақиби бўлган.
“Хеллоуин” бу инглиз тилидаги “All Hallows Even”, яъни “Барча руҳлар кечаси” иборасининг қисқарган шаклидир. Хэллоуин мусулмонларга бегона бўлган ғайридинларнинг бир "байрам"идир. Бу "байрам"ни Ғарб мамлакатларида ҳар йилнинг 31 октябрида нишонлаш анъанага айланган. Бу байрам ўлганлар ва уларнинг руҳлари маросимига боғлиқ бўлиб, унда ғайриоддий кучларга сиғиниш бор, бу друидларнинг янги йили ҳам ҳисобланади.
«Пи ҳаёти» бу – анимация элементларидан фойдаланган ҳолда 3D форматида яратилган Энг Лининг саргузашт драмаси. Фильм Ян Мартелнинг 2001 йил чоп этилган шу ном остидаги китоби асосида саҳналаштирилган. Фильм экран юзини кўриши билан улкан муваффақиятга эриша бошлади. Америка киносанъат институти уни йилнинг ўнта энг яхши кинокартинасидан бири деб атади.
Жуда кўп йиллар мобайнида Ислом ва мусулмонларни ёмонотлиқ қилиб кўрсатилган кинолар туфайли Голливуд ва Ислом олами келиша олмай юрган эди. Масалан, “Синдбад” ёки “Арабистонлик Лоуренс” филмларида арабларни бошқа дунёга нисабатан шафқатсиз ва урушқоқ қилиб кўрсатилган эди.
Туркияда бўлган пайтимда бир қизиқ нарсага эътибор қаратдим. Сайёҳлик марказларидан бирида, қайсидир шоудан кейин, кўплаб – ҳам маҳаллий, ҳам бошқа жойдан келган - одамлар «Старбакс» қаҳвахонасини тўлдириб юбордилар. Узундан-узоқ навбат, кўринишидан яққол турк халқи вакили бўлган оломон қўлида қаҳва билан турарди.
Швеция деомократлари ўнг-популистлар партияси етакчиси ўғил болаларни медикаментлар ёрдамисиз хатна қилдиришни тақиқлашга чақирадиган қонун лойиҳасини тақдим этиб, бу ҳолатни «қолоқлик» ва болаларга шафқатсиз мурожаат сифатида таърифлади.