Аммо эпидемия тарқалмаган мамлакатларда, аниқроғи, у ерда йўқ деб ўйлаган мамлакатларда баъзи мусулмонлар бу янгиликни шахсан уларга алоқаси йўқ деб билишади. Ваҳима устидан кулишни, коронавирусни худди грипп каби ёки барчаси Аллоҳ томонидан олдиндан белгилаб қўйилган, шунинг учун сиз аввалгидек яшашни давом эттиришингиз керак деб айтишни ёқтирадиганлар бор.
Ростини айтганда, бугунги кунда, пандемия ўчоқларида нима содир бўлаётгани ҳақида маълумотлар очиқ, шунингдек, касаллик тарқалиши ҳақида ҳисоб-китоб ва башоратлар мавжуд бўлганда, бундай хатти-ҳаракатлар учун фақат битта хусусият мавжуд - "ақли заифлик ва жасорат".
Шу тарзда мунозара қилаётганда ёки нима юз бераётганига шубҳа билан қарайдиганларга биз ушбу мақоланинг таржимасини диққат билан ўқиб чиқишингизни маслаҳат берамиз.
Ўзимиздан эса умуман ўқувчиларимиз ва хусусан мусулмонларга баъзи бир маслаҳатлар бермоқчимиз.
1) Пандемиянинг ҳозирги тарқалиш тезлигида, у сизнинг жойингизга келадими ёки йўқми, гап бунда эмас, балки у сизга қачон ва қандай шаклда келади - назорат остига олиниши мумкин бўлган муаммо шаклида ёки сизнинг ҳудудингизни қамраб оладиган фалокат шаклидами, мана шунда. Бу ҳукумат томонидан кўрилаётган чораларнинг самарадорлигига ва барча одамларнинг, яъни сиз ва танишларингизнинг ҳаракатларига боғлиқ бўлади.
2) Сизнинг ҳудудингизда пандемия тарқалиш эҳтимолини камайтириш ва вазиятни назорат остида ушлаб туриш учун ваҳима қўзғаш керак эмас, лекин эҳтиёткорлик ва масъулият талаб этилади. Эҳтиёткорлик ва масъулият кўрсатмасангиз, сиз минглаб одамлар, шу жумладан сиз ва яқинларингиз вирусни юқтириб олишига ўз ҳиссангизни қўшишингиз мумкин, натижада бу ўлим сонининг тез кўпайишига, шунингдек соғлиқни сақлаш ва ҳаётни қўллаб-қувватлаш тизимининг барбод бўлишига олиб келади. Оилангизда ва дўстлар жамоасида, танишлар, ҳамкасблар ва бошқалар орасида эҳтиёткорлик ва масъулият кўрсатинг ва шу тариқа сиз ушбу ҳалокатли сценарийнинг олдини олишга ўз ҳиссангизни қўшган бўласиз.
3) Карантин ёки бошқача айтганда, изоляция – пандемияга қарши курашда асосий қуролдир.
У энг оғир шаклида, одам аллақачон вирус билан касалланган бўлса намоён бўлади. Бундай ҳолатларда, одамлар энди турар жой бўладими ёки касалхонанинг бўлими бўладими, зарурат туғилганда ва имконият мавжуд бўлса, улар жойлаштирилган жойдан чиқа олмайди. Албатта, одамлар ўзларининг оила аъзолари билан карантин жойлаштириш, баъзи ҳолларда вирусли яшовчилари бўлса, улар квартиралари ва бутун турар-жой бинолари тўсиб қўйилади.
Агар сизга, сизнинг яқинларингизга вирус юқмаган бўлса ва сиз ҳеч ким вирус юқтирмаган уйда яшасангиз, сизнинг карантинингиз ушбу даврда, хавф тугамаган, аммо фақат кучайган, одамлар гавжум жойларга ташриф буюришни ва хавф остида бўлган одамлар (кўп одамлар билан алоқа қиладиган, шамоллаш аломатлари бўлган ва бошқалар) билан алоқаларни чеклашдан иборат бўлади. Бундай жойларни иложи борича камроқ одам бўлган вақтни танлашга ҳаракат қилинг.
4) Масофа - агар сиз гавжум жойларга (дўконлар, тиббиёт муассасалари, иш жойлари ва ҳ.к.) ташриф буюришга мажбур бўлсангиз, бошқа одамлар билан жисмоний масофани (мақбул равишда 2 метр) сақлашга интилинг ва улар билан қўл тегизиш, қучоқлашиш ва ҳ.к. каби жисмоний алоқа қилманг . Тутқичлар, эшик тутқичлари ва бошқа одамлар тегадиган юзаларга тегишда қўлқопда ёки бир марта ишлатиладиган салфеткалер, пакетлар ва ҳоказолардан фойдаланинг
5) Дезинфекция – қўлларингизни имкон қадар тез-тез совун билан ювинг, бунинг имкони бўлмаганда эса антисептиклар топиш ва улардан фойдаланишга ҳаракат қилинг. Айниқса, одамлар гавжум жойлардан қайтишда, одамлар ёки юзаларга тегинишдан сўнг дезинфекция зарур.
6) Имкон қадар тез-тез илиқ ёки иссиқ суюқликлар ичинг – улар вирус ичакка тушган заҳоти, илк босқичлардаёқ уни ўлдиради. Лекин, албатта, ўз идишингиздан ёки бир марталик идишдан фойдаланинг, кўпчилик фойдаланадиган идишдан ейиш ёки ичишдан сақланинг.
7) Ўзингизда ёки яқинларингизда вирус юқтириб олганлик аломатлари пайдо бўлса (тана ҳарорати 38 дан юқори ва қуруқ йўтал), турар жойингиз бўйича қайноқ линияга мурожаат қилишдан қўрқманг. Шифокорга қанчалик тез мурожаат қилсангиз, ҳаттоки сизда коронавирус аниқланган ҳолатда ҳам, касаллик оғир босқичга етиб бормаслик имкони катта бўлади. Мамлакатда ёки жойларда қанчалик кўп касаллик юқтириб олганлар аниқланса, эпидемияга қарши кураш шунчалик самарали бўлади.
Энди мусулмонларга келадиган бўлсак. Одамлар гавжум жойлардан қочиш ҳақида айтилганлар диний тадбирларга: жамоавий ибодат, дарслар ва ҳ.к.га ҳам тааллуқли. Кўплаб мамлакатларда ҳукумат томонидан масжидларни ёпиш тўғрисидаги қарорлар қабул қилинди, Саудия Арабистони қироли Умрани тўхтатди ва агар вазият тубдан яхшиланмаса, бу йил Ҳаж ҳам бекор қилиниши ёки борувчилар сони чекланган бўлиши мумкин. Ҳукуматлар томонидан мажбурий чекловлар ҳали ўрнатилмаган кўплаб мусулмон бўлмаган мамлакатларда бундай қарорлар ислом ташкилотлари томонидан қабул қилиняпти.
Аммо, афсуски, бу масалада жиноий бепарволик кўрсатадиган одамлар бор. Бундай вазиятда Юнон православ черковининг уларга юқтириш мумкин эмас деб қатъий ишонган ҳолда оддий кружка ва битта қошиқдан фойдаланган ҳолда диний маросим ўтказишни давом эттириш тўғрисидаги қарорини, коронавирусларга қарши турли салиб юришлари ва бошқаларни ҳаддан ташқари хатти-ҳаракатларнинг намунаси сифатида кўриб чиқиш мумкин. Бироқ, жамоавий йиғилишларни ўтказишда давом этаётган ва ҳаттоки йиғилишлар пайтида қўл бериб кўришишни давом эттираётган баъзи мусулмонлар улардан узоқ эмаслар.
Шу билан бирга, исломий қонунларда жамоавий ибодат мажбурияти, агар у таҳдид билан боғлиқ бўлса, бекор қилинади ва тарихда узоқ вақт давомида бир қатор мусулмон мамлакатларидан одамлар улар билан транспорт алоқаларининг хавфсиз эмаслиги учун маҳаллий олимларнинг қарори билан Ҳажга бормаган ҳолатлар мавжуд.
Бундан ҳам кўпроғи - мусулмон бўлмаган жамиятларда мусулмонлар бўлишининг ноёб афзалликларидан бири шундаки, агар сизнинг маҳаллий имомингиз вазият ва хатарларни баҳолай олмаса, сиз унга бўйсунишингиз шарт эмас. Шунинг учун, сиз нафақат ўзингизга ва оилангизга, балки атрофингиздагиларга ҳам зарар этказишингиз мумкинлигини кўрсангиз, имом нима дейишидан қатъи назар, вазият нормал ҳолатга келгунига қадар ўз мажбуриятини йўқотадиган жамоавий ибодат ўрнига шахсий ибодат қилинг.
Мусулмонларнинг узлуксиз мулоқотига келсак, Аллоҳга ҳамдлар бўлсин, бу ижтимоий тармоқлар асрида муаммо эмас – дарс ва сабоқлар масофадан туриб амалга оширилиши мумкин, шахсан учрашиш имкониятлари йўқлигида турли мавзулар бўйича давом этаётган мунозараларни эслатиб ўтирмаса ҳам бўлади.
Сиздан ният ва ҳаракат, натижаси эса Аллоҳдандир.
