Қалб амалининг аъзолар амалидан афзаллиги
Ички, қалб амаллари дин мезонининг амал палласини оғир қилар, зеро, у ташқи аъзолар амалларидан афзалдир.
Ширкдан сақланиш ва ундан эҳтиёт бўлиш
Бу тавҳиднинг амалга ошиши учун лозим бўлган учинчи унсурдир. Ширкнинг катта-кичигини, пинҳон-ошкорини билмоқ лозимдир. Ширкнинг бутун ифлосликларидан тозаланиб, унга олиб борадиган йўллардан сақланиш лозим.
Юқорида таъкидлаганимиздек, ашё унга зид бўлган нарса билан солиштирилганда билинади. Тавҳиднинг ҳам ҳақиқатини билиш учун ширкнинг нима эканлигини билиш лозимдир.
Келажакка салбий назар шумлик ва бахтсизликдир
Одамлар орасида келажакка қараб, у ҳакда фикр юритадиганлар ҳам бордир. Улардан кўзига қора кўзойнак тақиб олиб, унинг ортидан ҳаётга, одамларга, замон ва маконга қарар экан, ноумид, эртанги кунга ишончсиз, муваффақиятдан умид қилмаганлари ҳам бор-ки, уларнинг бу қарашлари бахтсизликдан даракдир. Чунки, уларнинг қалбида иш фақат ёмонлашиб, ҳаёт қоронғу зулматдан иборат, зулматни ўрнини нур босмайди, деган тушунча ўрнашгандир.
Ибодатлар ва ишлаб чиқариш
Айрим инсонлар: “Ҳақиқатда, ҳар қандай диний ақида унга ишонувчи кишиларнинг зиммасига турли хил ибодатларни, қурбатлар ва маросимларни фарз қилиб қўяди. Бу нарсалар динлар ва улардаги ибодатларнинг турларига қараб кишиларнинг кўп ва кам вақтларини олиб қўяди.
Ихлос ҳаётнинг салоҳияти учун зарурдир
Чуқур майдалашишлик ёки ўта эътиборсизликдан қочган ҳолда, Ислом ихлосни талаб қилишни, ниятни Аллоҳга хос қилишни таъкидлаш ва У Зотга юзланишни тўғирлашга чуқур урғу бериш билангина кифояланиб қолмайди. Албатта ҳаёт ихлосли инсонлар билангина тўғри бўлади ва ривож топади.
Қуръоннинг баъзисига иймон келтириб, баъзисига куфр келтирадилар
Шундай инсонлар борки, улар ўзларини мусулмон деб билиб: “Биз Қуръони каримга иймон келтирамиз, ҳукмларига бўйсунамиз”, – дейдилар. Лекин уларда ҳукмлар фарқланади. Улар эътиқод қилиш керак бўган нарсалар ибодат ва ахлоқ борасидаги ҳукмларни қарши олсалар, ташриъ (қонунчилик), иқтисод , сиёсат ва бошқа шу каби жабҳалардан юз ўгирадилар.
Даромад (фойда) масаласида умумий бир қоида
Даромад хусусида умумий бир қоида мавжуд: Ислом, мусулмонларнинг истаганлари тарзда ва истаган пуллар билан кун кечиришларини рад этади. Аксинча, даромад хусусида машруъ (шаръий, қонуний) ва ғайри машруъ (шариатга зид, ноқонуиий) йўлларни очиқ-ойдин билдиради. Бу холат куиидаги тамал қоидада ўз ифодасини топган:
Яхши ният ҳаромни ҳалол қилмайди
Ислом бутун гўзал сифатларини, юксак ғоя ва яхши ниятни бутун ҳукмларида қадрлайди. Ҳазрати Мустафо саллаллоҳу алайҳи вассалом шундай марҳамат қиладилар: "Ишлар ниятларга кўрадир. Кишига ёлғиз ният қилгани нарса бордир". (Бухорий).
Яъни яхши ният мубоҳ бўлган ва одат ҳолига келган нарсаларни Аллоҳ таолога итоат ва Аллоҳ таолога яқинлик даражасига кўтариши мумкин. Масалан, ҳаётни сақлаш, вужудини қувватлантириш ёки Робби, миллати олдидаги вазифаларини ҳаққи
Бандаларнинг ҳақлари Аллоҳнинг ҳақларидан афзаллиги ҳақида
Фарзи айнлар ҳам фарқланур. Кўриб турганимиздек, Шариат кўп ўринларда бандаларнинг ҳақларини юқори санамоқда.
Риёдан огоҳ этиш
Аллоҳнинг Китоби ва суннат ният, ихлос, ростгўйликка ундовчи сўзлар ила тўла бўлгани каби охират амали ила Аллоҳнинг эмас одамларнинг розилигини исташ бўлган риёнинг офатларидан четда бўлиш, огоҳ этиш ҳақидаги хабарлар билан ҳам тўладир. Ҳудди шундай яна бир нарсадан четда бўлишга чақирилган: у юксаклик, шуҳрат, обрўни ва ўз шахсини яхши кўриш. Яна бир нарсадан четда бўлишга чақирилган: у одамлар қалбидаги юксаклик, шуҳрат ва обрўни яхши кўриш.