Собор натижалари бўйича баёнотда, хусусан, у "урушни Худонинг «ўлдирма!» деган амрини бузиш деб қоралайди ва урушда азоб чекканларнинг барчасига ҳамдардлик билдиради" деб айтилади.
"Биз Москва ва бутун Россия патриархи Кириллнинг Украинадаги уруш билан боғлиқ позициясига норозилик билдирамиз", дейилади ҳужжатда.
"Собор Украина православ черковининг тўлиқ мустақиллиги ҳақида гапирадиган Украина православ черковини бошқариш тўғрисидаги Низомга тегишли қўшимча ва ўзгартиришларни қабул қилди", деди Собор иштирокчилари.
Шу билан бирга, ҳужжатда Уставга қандай ўзгартиришлар киритилганлиги аниқ кўрсатилмаган.
УПЧ томонидан нашр этилган ҳужжат асосида ушбу черков ҳақиқатан ҳам мустақилликни, яъни "автокефалия" ни эълон қилган деб таъкидлаш мумкин эмас: бунинг учун бир қатор қўшимча қадамлар қўйиш керак, энг муҳими, бошқа маҳаллий православ черковлари бундай мустақилликни тан олишлари керак.
Кенгашдан олдин УПЧ епископлари томонидан черков автокефалияси йўлига кирганлигини кўрсатадиган хизматлар ёки бошқа қадамлар пайтида Патриарх Кириллни эслатишдан бош тортиши ҳақида кўплаб баёнотлар мавжуд эди. Бироқ, бу ҳақда расмий ҳужжатлар ҳали эълон қилинмаган.
УПЧнинг қарорига рус православ черковининг расмий вакили Владимир Легойда кичик изоҳ берди.
"Рус православ черкови Украина православ черковидан мурожаат олмаганлиги сабабли, биз матбуот ва интернетдан олган маълумотларимизга жавоб бера олмаймиз", деб ёзган у ўзининг telegram каналида. "Ташқи кучлар рус православ черковининг бирлигини йўқ қилишга уринаётган вазиятда, ўзини ўзи бошқарадиган Украина православ черковида қабул қилинган қарорлар тўғрисида батафсил шарҳлар киритиш биз томондан жуда масъулиятсиз бўлар эди".
"Айрилиқнинг оғриқли яраси"
Бундан ташқари, УПЧ Собори иштирокчилари Украинанинг православ черкови - иккинчи йирик украин православ жамоаси билан "мулоқотни тиклашга умидларини йўқотмасликларини" таъкидладилар. Буларнинг кейингиси 2018 йил декабр ойида ташкил этилган ва 2019 йил январ ойида унинг примати митрополит Епифаний Вселенск патриархдан автокефалия томосини олди. Рус православ черкови ПЦУни, унга бўйсунадиган Москва патриархатининг УПЧни тан олмайди.
Биз нима бўлганини, нима учун муҳимлигини ва бундан кейин нима бўлишини тезда, содда ва аниқ тушунтирамиз.
"Худо олдидаги алоҳида масъулиятни тушуниб, Собор Украина Православлигида бирлик йўқлигидан чуқур афсус билдиради", дейилади баёнотда. "Собор бўлинишнинг мавжудлигини черков танасида чуқур оғриқли яра сифатида қабул қилади".
Кенгаш иштирокчилари таъкидлашларича, ПЦУнинг яратилиши зиддиятларни чуқурлаштирди ва "жисмоний тўқнашувга олиб келди. Уларнинг айтишича, мулоқотни давом эттириш учун ПЦУ "ибодатхоналарни мажбуран олиб қўйишни тўхтатиш" ва "УПЧ иерархиясининг канониклиги масаласини ҳал қилиш" керак.
РПЧ ҳали УПЧ Соборининг қарорларига расман жавоб бермади, аммо Украина православ черкови архиепископи Евстратий Зоря Facebook-да баёнот ҳақида ёзди. Унинг фикрига кўра, Россия тажовузини қораловчи баёнотлар жуда умумийдир ва УПЧ Патриарх Кириллни қораламади, фақат унинг позициясига рози эмаслигини билдирди.
"Мустақиллик " ҳақидаги сўзлар 1990 йилдан бери қарамлик ва мустақилликнинг етишмаслигини яшириш учун ихтиро қилинган. Автокефалия мавжуд ва автономия мавжуд. Собор автокефалия ҳақида - ҳатто унинг назарий истаги ва ютуғи ҳақида ҳам бир сўз айтмади", деб ёзади Зоря.
Охирги маълумотларга кўра, МП УПЧ рус босқинидан олдин 12 мингга яқин, УПЧда эса 7 мингга яқин одам бўлган.
МП УПЧ рус православ черкови ичида мухторият билан таъминланган, унинг раҳбари митрополит Онуфрий рус православ черкови Синодининг доимий аъзоси ҳисобланади.
Босқин бошланганидан бир неча соат ўтгач, МП УПЧ раҳбари митрополит Онуфрий Владимир Путинга "биродарлик урушини дарҳол тўхтатиш" илтимоси билан мурожаат қилди. "28 февраль, урушнинг бешинчи куни, МП УПЧ Синоди Москва ва бутун Россия патриархи Кириллдан Россия Федерацияси раҳбариятини аллақачон жаҳон урушига айланиш билан таҳдид қилаётган ҳарбий ҳаракатларни дарҳол тўхтатишга чақиришни сўради.
Бу икки мурожаатга бевосита жавоб бўлмади.
Бироқ, 6 март куни, Буюк Пост бошланишидан олдин якшанба куни, Патриарх Кирилл Украинадаги воқеаларнинг Кремл версиясини қўллаб-қувватлади ва унга янги тафсилотларни қўшди. Унинг сўзларига кўра, эҳтимол Донбасдаги можаронинг асосий сабаби Украина Шарқининг ушбу ҳудудда ўтказилаётган гей парадларига умидсиз қаршилик кўрсатиши бўлган. "Биз биламизки, агар одамлар ёки мамлакатлар ушбу талабларни [гей-парадини ўтказиш учун] рад қилсалар, демак улар бу [Ғарб] дунёсининг бир қисми эмас, улар унга бегона бўлишади", - деди Патриарх Кирилл Донбасдаги можаронинг ҳолатини тасвирлаб берди.
УПЧ епископларининг аксарияти Кириллнинг позициясидан норози, лекин бу ҳақида оммавий гапирмаган.
Киевдаги Ионинский монастири руҳонийси, епископ Иона Россияга ва урушга кескин қарши чиқди. Илгари у россияпараст позициялари билан танилган эди. Почаев Лавра жойлашган Тернопол ва Кременец митрополити Сергий Россия ва Путинни Украинага қарши урушни қоралаган баёнот берди ва унинг мукофотидан бош тортди. Сергий илгари ҳам Москвага етарлича содиқ епископ ҳисобланган.
МП УПЧ Рус черкови улар рус черкови раҳбарининг сўзларига изоҳ бермади. Аммо 7 март куни МП УПЧ ахборот-таълим бўлими фақат душанба куни Житомир вилояти ва Киев вилоятидаги иккита черков Россиянинг ўққа тутиши оқибатида вайрон қилинганлигини хабар қилди.
