Адҳамнинг сўзларига кўра, Малайзияда жами рўйхатга олинган 673 та коронавирус ҳолатининг карийб учдан икки қисми тўрт кунлик йиғилиш билан боғлиқ. Бироқ вирусни у ерга ким келтиргани номаълум.
Reuters агентлиги тадбирнинг олти нафар қатнашчиси билан суҳбатлашди, ижтимоий тармоқлардаги фотолар ва хабарларни кўриб, ўрганиб чиқди, ҳисобот ва гувоҳликлар эса инфекция тарқалишининг бир нечта усулини кўрсатди.
Ташкилотчилар, биринчи навбатда, Таблиғи Жамоат халқаро миссионерлик ҳаракати душанба куни ўзининг миссионерлик фаолиятини тўхтатди, лекин бевосита Малайзияда бўлган воқеага шарҳ бермаган.
Сешанба куни тадбир ўтказилган масжид ёпиқ эди ва интервью олинган одам ҳали ҳам карантиндаги ўнлаб одамлардан бири эканлигини айтди. Журналистларнинг масжидга қилган мурожаатлари жавобсиз қолди.
Малайзия ўз чегараларини ёпиб қўйди, ички ҳаракатни чеклаб қўйди ва мактаблар, университетлар ва кўпгина корхоналарни коронавирус тарқалишини назорат қилиш учун ёпди. Барча масжидлар икки ҳафта давомида ёпиқ бўлади.
"Аслида, мен бу воқеадан жуда ҳайратда қолдим", дейди ушбу тадбирда қатнашган, аммо уйига коронавирус билан салбий натижа билан қайтган Сурачет Вае-асае, Таиланднинг собиқ депутати.
«Бироқ Малайзияда Худога ишониш жуда муҳим. Эътиқод кучли».
Бош вазирнинг маҳкамаси ва Соғлиқни Сақлаш вазирлиги ушбу воқеага изоҳ беришдан бош тортди.
Халқаро йиғилиш классик Таблиғи жамоати услуби ҳисобланади. "Таблиғи Жамоат" аъзолари турли мамлакатларда кўплаб меҳмонлар иштирокида бундай учрашувларни мунтазам ўтказиб турадилар. Қоида тариқасида, уларнинг барчаси одам гавжум биноларда бўлиб ўтади. Иштирокчилар бир хил тор хоналарда ухлашади ва бирга автобусларда саёҳат қилишади. Ижтимоий тармоқларда жойлаштирилган иштирокчилар рўйхатига кўра, учрашувда ўнлаб мамлакатлар, шу жумладан Канада, Нигерия, Ҳиндистон ва Австралия фуқаролари иштирок этган.
Шунингдек, коронавирус инфекцияси юқори бўлган икки мамлакат - Хитой ва Жанубий Кореядан бўлган одамлар бор эди.
Малайзияда қанча меҳмон истиқомат қилгани номаълум, аммо учрашув билан боғлиқ ҳодисалар Жануби-Шарқий Осиёда ҳар куни учраяпти.
"Биз бир-биримизнинг ёнимизда ўтирдик", деди тадбирда иштирок этган 30 ёшли камбоджалик киши. У Камбоджанинг Бодамбанг провинциясидаги касалхонадан ижобий коронавирус тестидан сўнг даволанган Рейтер агентлигига душанба куни.
Шунингдек, у йиғилиш қатнашчилари бир-бирининг қўлларини ушлаб туриб саломлашишганини айтди.
Икки меҳмоннинг сўзларига кўра, гарчи тадбир қатнашчиларининг аксарияти мунтазам равишда қўл ювишган бўлсада, тадбир давомида коронавирус ёки эҳтиёт чоралари ҳақида ҳеч ким гапирмаган. Қўллар ювилиб турилган бўлса ҳам аммо қоидага кўра бунда совундан фойдаланмайди.
Камбоджалик бошқа бир қатнашчининг ҳикоя қилишича, турли мамлакатлардан келган меҳмонлар овқатланиш пайти умумий идишлардан фойдаланган.
Соғлиқни сақлаш вазирининг сўзларига кўра, конференцияда қатнашган малайзияликларнинг фақат ярми текширувдан ўтиш учун келган ва бу масжиддан юқумли касаллик жиддийроқ бўлиши мумкин, деган хавотирни уйғотмоқда.
Бруней 56 та ҳолатдан учрашувга алоқадор 50 та ҳолатни тасдиқлади. Сингапур 5 та, Камбоджа 13 та, Таиланд эса, камида иккита ҳолатни эълон қилди.
Учрашувга 700 га яқин киши келган Вьетнам, Филиппин ва Индонезияда ҳамон тергов давом этмоқда.
Сешанба куни Филиппин янгиликлар сайтлари Малайзияда бўлиб ўтган тадбирда иштирок этган ва коронавирус инфекцияси текширилган одам жанубдаги Марави шаҳрида вафот этганини хабар қилди.
Катта диний йиғилиш одатда эпидемия 2700 кишининг ўлимига сабаб бўлган ва Италиядан Эронга тарқалиб кетган бир пайтда бўлиб ўтган эди.
"Куала-Лумпурда бўлиб ўтган Таблиғи Жамоа ҳодисаси ... минтақавий кўтарилишни (инфекцияни) ҳам келтириб чиқариши мумкин, расмийлар бунга йўл қўймасликлари керак эди", - деди Сингапур дипломати Билахари Каусикан ўзининг Facebook саҳифасида.
Баъзи экспертларнинг фикрича, Малайзия расмийларининг бепарволиги, ўша кунларда мамлакатни қамраб олган сиёсий инқироз билан изоҳланади. Айнан ўша пайтда, Бош вазир Махатҳир Муҳаммад истеъфога чиқди, вақтинча Бош вазир вазифасини бажарувчиси этиб тайинланди, кейин унинг ўрнига Муҳиддин Ясин тайинланди, у оммавий йиғилишларни фақат 13 мартда ман қилди.
Бунгача Соғлиқни Сақлаш вазирлиги одамларга таъсир қилишни минималлаштириш бўйича фақат маслаҳат берган.
Баъзи иштирокчилар тадбирни ҳимоя қилиб, ўша пайтда Малайзияда 28 февралга қадар аниқланган 25 та ҳолатни ҳали ҳам оғир эмас, деб таъкидлашди.
"Биз хавотирланмадик, чунки ўша пайтда CОВИД-19 билан боғлиқ вазият назорат остида эди", деди тадбирда қатнашган, аммо коронавирус учун салбий натижа берган Хузайфа Камазлан, Куала Лумпур шаҳридаги 34 ёшли дин ўқитувчиси.
Хузайфанинг сўзларига кўра, тадбирда қатнашган баъзи диндорлар коронавирус синовларидан ўтишдан бош тортишган ва Аллоҳдан ҳимоя қилишни афзал кўришган.
Учрашувда қатнашган ва кейинчалик коронавирус учун ижобий синовдан ўтган 44 ёшли малайзиялик Каримнинг айтишича, ҳукумат ушбу тадбирни бекор қилиши керак эди.
“Ушбу юқумли касаллик авж олиши бизга тўлиқ юкланганидан бироз хафамиз. Бу фикр адолатсиз. Учрашувимизга ҳеч қандай тақиқ йўқ эди ”, - деди фақат исмини айтган Карим.“Энди касал бўлганимдан ташвишдаман. Илтимос, мен учун дуо қилинг».