Кириш  
Биз, Бирлашган Миллатлар халқлари, ўз олдимизга қуйидаги мақсадларни қўйган ҳолда: 

келажак авлодларни, ҳаётимизда икки марта инсониятга тасаввур қилиб бўлмас даражада қайғу келтирган уруш балосидан асрашни, ва  инсоннинг асосий ҳуқуқларига, инсон шаъни ва қадр-қимматига, эркаклар ва аёллар тенглигига ҳамда катта ва кичик миллатларнинг тенг ҳуқуқлилигига бўлган ишончимизни янада мустаҳкамлашни, ва адолат ва халқаро ҳуқуқнинг бошқа манбаларида келиб чиққан мажбуриятларга ҳурматни таъминлайдиган шароитларни яратишни, ва  ижтимоий тараққиётга ва кенгроқ эркинлик шароитида турмуш даражасини яхшилашга ёрдам беришни хоҳлар эканмиз,  

Ушбу мақсадлар йўлида  

бир-биримизга нисбатан сабрли бўлишни ва яхши қўшничиликда, тинчликда яшашни, ва  халқаро тинчлик ва хавфсизликни сақлаш учун кучларимизни бирлаштиришни, ва  қабул қилинган тамойиллар ва қоидалар асосида қуролли кучлардан умумий манфаатларга зид бўлмаган ҳолда фойдаланишни таъминлашни, ва  барча халқлар учун иқтисодий ва ижтимоий тараққиётга ёрдам бериш учун халқаро аппаратдан фойдаланишни ўз олдимизга мақсад қилиб қўйдик.  

Шунинг учун Сан-Франциско шаҳрида тўпланган ва ўз ваколатларини тегишли шаклда тақдим этган вакилларимиз орқали биз, тегишли ҳукуматлар, ушбу Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Низомини қабул қилишга рози бўлдик ва шу орқали "Бирлашган Миллатлар" деб номланган халқаро ташкилотни тузамиз.  

I Боб: Мақсадлар ва Тамойиллар  

1-модда  

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти қуйидаги мақсадларни кўзлайди:  

1. Халқаро тинчлик ва хавфсизликни таъминлаш ва шу мақсадда тинчликка таҳдидлар ва агрессия ёки бошқа тинчлик бузилишларини бартараф қилиш ҳамда халқаро низолар ёки тинчликка таҳдид солиши мумкин бўлган вазиятларни адолат ва халқаро ҳуқуқ тамойилларига мувофиқ ҳал этиш учун самарали коллектив чора-тадбирларни қўллаш;  
   
2. Халқларнинг тенг ҳуқуқлилиги ва ўз тақдирини ўзи белгилаш тамойилига ҳурмат асосида миллатлар ўртасида дўстона муносабатларни ривожлантириш ва умумий тинчликни мустаҳкамлашга қаратилган бошқа чораларни кўриш;  

3. Иқтисодий, ижтимоий, маданий ва инсонпарварлик хусусиятига эга халқаро муаммоларни ҳал этишда ҳамкорликни амалга ошириш ва ирқ, жинс, тил ва диндан қатъи назар, барча учун инсон ҳуқуқлари ва асосий эркинликларга ҳурматни рағбатлантириш ва ривожлантириш;  

4. Ушбу умумий мақсадларга эришишда миллатларнинг ҳаракатларини мувофиқлаштириш маркази бўлиш.

2-модда  

1. Биринчи моддада кўрсатилган мақсадларга эришиш учун Ташкилот ва унинг Аъзолари қуйидаги Тамойилларга мувофиқ иш олиб борадилар:  
   
   - Ташкилот барча Аъзоларининг суверен тенглиги тамойили асосида ташкил этилган;  
   
   - Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг барча Аъзолари, мазкур Низом бўйича зиммасига олган мажбуриятларни виждонан бажаради, бу уларга умумий тарзда Аъзолик ҳуқуқлари ва афзалликларини таъминлайди;  
   
   - Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг барча Аъзолари халқаро низоларни халқаро тинчлик ва хавфсизликка таҳдид солмайдиган тарзда тинчлик воситалари билан ҳал қиладилар;  
   
   - Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг барча Аъзолари халқаро муносабатларда куч билан таҳдид қилиш ёки уни қўллашдан воз кечадилар, ҳар қандай давлатнинг ҳудудий яхлитлиги ёки сиёсий мустақиллигига қарши куч ишлатмайдилар;  
   
   - Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг барча Аъзолари мазкур Низомга мувофиқ амалга ошириладиган барча ҳаракатларга тўлиқ ёрдам кўрсатади ва БМТ ҳаракатларига қарши ҳаракат қилаётган ҳеч бир давлатга ёрдам бермайди;  
   
   - Ташкилот аъзоси бўлмаган давлатлардан халқаро тинчлик ва хавфсизликни таъминлаш учун ушбу Тамойилларга риоя қилиш талаб қилинади;  
   
   - Мазкур Низом БМТга ҳар қандай давлатнинг ички ишларига аралашиш ҳуқуқини бермайди ва унинг аъзоларидан бундай масалаларни ушбу Низомга мувофиқ ҳал қилишни талаб қилмайди; бироқ, ушбу тамойил VII Боб асосида қўлланиладиган мажбурий чораларни қўллашни истисно қилмайди.  

II Боб: Ташкилот Аъзолари  

3-модда  
БМТнинг дастлабки Аъзолари — Сан-Францискода Халқаро Ташкилот тузиш конференциясида иштирок этган ёки 1942 йил 1 январдаги Бирлашган Миллатлар Декларациясини имзолаган ва мазкур Низомни 110-моддага мувофиқ имзолаган ва ратификация қилган давлатлардир.

4-модда  

1. Барча тинчсевар давлатлар, агар мазкур Низомдаги мажбуриятларни бажаришга қодир ва бажаришни хоҳлашлари БМТ томонидан мақбул топилса, Ташкилотга Аъзо бўлишлари мумкин.  
   
2. Бундай давлатнинг Аъзоликка қабул қилиниши Хавфсизлик Кенгаши тавсияси билан Бош Ассамблея томонидан тасдиқланади.  

5-модда  
Хавфсизлик Кенгаши томонидан бирор бир давлатга қарши профилактик ёки мажбурий чоралар қўлланилган ҳолларда, Бош Ассамблея Хавфсизлик Кенгашининг тавсиясига кўра, унинг Аъзолик ҳуқуқларини ва имтиёзларини вақтинча тўхтатиб қўйиши мумкин. Бу ҳуқуқ ва имтиёзлар Хавфсизлик Кенгаши томонидан қайта тикланиши мумкин.

6-модда  
Мазкур Низомда келтирилган тамойилларни тизимли равишда бузган Ташкилот Аъзоси Хавфсизлик Кенгашининг тавсиясига кўра Бош Ассамблея томонидан Ташкилотдан чиқарилиши мумкин.

III Боб: Ташкилот Тузилмалари  

7-модда  

1. Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг асосий тузилмалари қуйидагилар: Бош Ассамблея, Хавфсизлик Кенгаши, Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш, Ҳомийлик Кенгаши, Халқаро Суд ва Котибият.  
   
2. Мазкур Низомга мувофиқ зарур бўлган қўшимча органлар ташкил этилиши мумкин.  

8-модда  
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти ўзининг асосий ва қўшимча тузилмаларда аёллар ва эркакларнинг тенг ҳуқуқли иштирокини чекламайди.

IV Боб: Бош Ассамблея  

Таркиб  
9-модда  

1. Бош Ассамблея Ташкилотнинг барча Аъзоларидан иборат.  
   
2. Ҳар бир Аъзо давлат Бош Ассамблеяда бештадан ортиқ бўлмаган вакилга эга бўлиши мумкин.  

Функциялар ва ваколатлар  
10-модда  
Бош Ассамблея Низом доирасидаги ёки ушбу Низомда кўрсатилган органларнинг ваколатларига тегишли ҳар қандай масалаларни муҳокама қилиш ва БМТ аъзоларига ёки Хавфсизлик Кенгашига, ёки иккисига ҳам тавсиялар бериш ваколатига эга.

11-модда  

1. Бош Ассамблея халқаро тинчлик ва хавфсизликни сақлаш соҳасидаги умумий ҳамкорлик тамойилларини, жумладан, қўлларни камайтириш ва қуролларни назорат қилиш тамойилларини муҳокама қилиш ва тавсиялар бериш ваколатига эга.  
   
2. Бош Ассамблея халқаро тинчлик ва хавфсизликни сақлашга доир ҳар қандай масалани, унинг аъзоси, Хавфсизлик Кенгаши ёки Ташкилот аъзоси бўлмаган давлат томонидан кўриб чиқилишига қаратилган масалаларни муҳокама қилиш ва зарур ҳолларда тегишли давлатларга, Хавфсизлик Кенгашига ёки иккаласига ҳам тавсиялар бериш ваколатига эга.  

12-модда  

1. Хавфсизлик Кенгаши мазкур Низом бўйича зиммасига юклатилган вазифаларни бажариш жараёнида Бош Ассамблея ушбу масала юзасидан тавсиялар бериши мумкин эмас, агар Хавфсизлик Кенгаши буни сўрамаса.

14-модда  
12-моддага мувофиқ, Бош Ассамблея ҳар қандай вазиятни тинч йўл билан ҳал этиш чора-тадбирларини тавсия қилиш ҳуқуқига эга, унинг фикрича, бу вазият БМТ Низомидаги Тамойиллар ва Мақсадларни бузиш натижасида келиб чиқиши мумкин бўлган умумий фаровонлик ёки миллатлар ўртасидаги дўстона муносабатларга таҳдид солиши мумкин.

15-модда  

1. Бош Ассамблея Хавфсизлик Кенгашининг йиллик ва махсус ҳисоботларини олади ва кўриб чиқади; бу ҳисоботлар Хавфсизлик Кенгаши халқаро тинчлик ва хавфсизликни сақлаш бўйича кўрган ёки кўришни режалаштираётган чора-тадбирлар ҳақида маълумотни ўз ичига олиши керак.  
   
2. Бош Ассамблея Ташкилотнинг бошқа органлари ҳисоботларини ҳам қабул қилади ва кўриб чиқади.

16-модда  
Бош Ассамблея ХII ва ХIII бобларга мувофиқ, халқаро ҳомийлик тизимига доир ўз зиммасига юклатилган вазифаларни бажаради, шу жумладан стратегик бўлмаган ҳудудлар учун ҳомийлик шартномаларини тасдиқлайди.

17-модда  

1. Бош Ассамблея Ташкилотнинг бюджетига оид масалаларни кўриб чиқади ва тасдиқлайди.  
   
2. Ташкилотнинг ҳар бир Аъзоси Ассамблея томонидан белгиланган тақсимот бўйича унинг харажатларини қоплайди.  
   
3. Бош Ассамблея 57-моддада қайд этилган махсус ташкилотлар билан молиявий ва бюджет келишувларини кўриб чиқади ва тасдиқлайди, ҳамда бундай ташкилотларнинг маъмурий бюджетларини текшириб, манфаатдор ташкилотларга тавсиялар беради.

Овоз бериш  
18-модда  

1. Бош Ассамблеяда ҳар бир Аъзо давлатнинг бир овози бор.  
   
2. Халқаро тинчлик ва хавфсизликни сақлаш бўйича тавсиялар, Хавфсизлик Кенгашининг доимий бўлмаган аъзоларини сайлаш, Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш аъзоларини сайлаш, Ҳомийлик Кенгашининг аъзоларини сайлаш, БМТга янги аъзоларни қабул қилиш, аъзолик ҳуқуқ ва имтиёзларини тўхтатиб қўйиш, аъзоларни Ташкилотдан чиқариш, ҳомийлик тизимига доир масалалар ва бюджет масалалари бўйича қарорлар икки учдан кўпчилик овоз билан қабул қилинади.  

3. Бошқа масалалар, шу жумладан икки учдан кўпчилик овоз билан ҳал қилиниши лозим бўлган қўшимча масалалар тоифасини аниқлаш оддий кўпчилик овоз билан ҳал этилади.

19-модда  
Ташкилотга бадаллар бўйича қарздор бўлган давлат, агар унинг қарзи икки йил давомида тўланмаган бадаллар миқдорига тенг ёки ундан кўп бўлса, Бош Ассамблеяда овоз бериш ҳуқуқидан маҳрум қилинади. Ассамблея, агар қарз тўланмаслиги сабаблари давлатга боғлиқ бўлмаган ҳолларда, бундай давлатга овоз бериш ҳуқуқини беришга рухсат бериши мумкин.

Процедура  
20-модда  
Бош Ассамблея ҳар йили навбатдаги сессияларини ва зарур ҳолларда махсус сессияларини ўтказади. Махсус сессиялар Хавфсизлик Кенгаши ёки Аъзоларнинг кўпчилиги талабига биноан Бош котиб томонидан чақирилади.

21-модда  
Бош Ассамблея ўз иш тартибини ўзи белгилайди. Ҳар бир сессияда ўз Раисини сайлайди.

22-модда  
Бош Ассамблея ўз вазифаларини бажариш учун зарур деб ҳисоблаган ёрдамчи органларни ташкил этиш ваколатига эга.

V Боб: Хавфсизлик Кенгаши  

Таркиб  
23-модда  

1. Хавфсизлик Кенгаши 15 та аъзодан иборат. Хитой Республикаси, Франция, Совет Социалистик Республикаси Иттифоқи, Буюк Британия ва Шимолий Ирландия Қўшма Қироллиги ва Америка Қўшма Штатлари Хавфсизлик Кенгашининг доимий аъзоларидир. Бош Ассамблея Хавфсизлик Кенгашига 10 та доимий бўлмаган аъзони сайлайди, уларнинг танловида халқаро тинчлик ва хавфсизликни таъминлаш ва Ташкилотнинг мақсадларига эришишдаги иштироки ҳамда адолатли географик тақсимотга алоҳида эътибор қаратилади.  

2. Доимий бўлмаган аъзолар икки йил муддатга сайланади. Хавфсизлик Кенгашининг аъзолари сони 11 тадан 15 тага оширилганидан кейин биринчи сайловларда икки йиллик муддатга сайланган қўшимча тўрт аъзодан иккитаси бир йил муддатга сайланади. Доимий бўлмаган аъзолар қайта сайланиш ҳуқуқига эга эмас.  

3. Хавфсизлик Кенгашининг ҳар бир аъзоси битта вакилга эга.  

Функциялар ва Ваколатлар  
24-модда  

1. БМТнинг тезкор ва самарали фаолиятини таъминлаш мақсадида унинг Аъзолари халқаро тинчлик ва хавфсизликни сақлашда асосий масъулиятни Хавфсизлик Кенгашига юклайди ва у бу вазифани улар номидан амалга оширади.  

2. Хавфсизлик Кенгаши ушбу вазифаларни бажаришда Бирлашган Миллатларнинг Мақсадлари ва Тамойилларига амал қилади. Хавфсизлик Кенгашининг мазкур вазифаларни бажариш учун берилган муайян ваколатлари VI, VII, VIII ва XII бобларда кўрсатилган.  

3. Хавфсизлик Кенгаши Бош Ассамблеяга йиллик ва зарурат туғилганда махсус ҳисоботларни тақдим этади.  

25-модда  
Ташкилотнинг Аъзолари Хавфсизлик Кенгашининг қарорларига риоя қилишга ва уларни бажаришга келишиб олади.  

26-модда  
Халқаро тинчлик ва хавфсизликни таъминлаш ва қуролланиш учун дунёдаги инсон ресурслари ва иқтисодий манбаларни энг кам даражада жалб этишни қўллаб-қувватлаш мақсадида Хавфсизлик Кенгаши 47-моддада қайд этилган Ҳарбий-Штаб қўмитаси ёрдамида қуролланишни назорат қилиш тизимини яратиш режаларини ишлаб чиқади.  

Овоз бериш  
27-модда  

1. Хавфсизлик Кенгашининг ҳар бир аъзоси битта овозга эга.  

2. Хавфсизлик Кенгашининг тартиб масалалари бўйича қарорлари Кенгашнинг 9 аъзоси томонидан қабул қилинганида қабул қилинган ҳисобланади.  

3. Хавфсизлик Кенгашининг барча бошқа масалалар бўйича қарорлари, Кенгашнинг 9 аъзоси, шу жумладан барча доимий аъзолари томонидан қўллаб-қувватланганда қабул қилинади; можарода иштирок этувчи томон VI боб ва 52-модданинг 3-бандига кўра овоз беришдан тийилиши керак.  

Процедура  
28-модда  

1. Хавфсизлик Кенгаши узлуксиз фаолият кўрсатиши учун ташкил этилади. Бунга эришиш учун Хавфсизлик Кенгашининг ҳар бир аъзоси доим БМТ жойлашган жойда вакил билан иштирок этиши керак.  

2. Хавфсизлик Кенгаши мунтазам мажлисларни ўтказади, бу мажлисларда ҳар бир аъзо давлат ўз ҳоҳишига кўра ҳукумат вакили ёки бошқа махсус тайинланган вакил орқали иштирок этиши мумкин.  

3. Хавфсизлик Кенгаши мажлислари БМТ жойлашган жойда эмас, балки Кенгашнинг фикрича, унинг ишига кўпроқ ёрдам берадиган бошқа жойларда ҳам ўтказилиши мумкин.  

29-модда  
Хавфсизлик Кенгаши ўз вазифаларини бажариш учун зарур деб топилган ёрдамчи органларни ташкил этиши мумкин.  

30-модда  
Хавфсизлик Кенгаши ўз тартиб қоидаларини, шу жумладан ўз Раисини сайлаш тартибини ўрнатади.  

31-модда  
Агар Хавфсизлик Кенгаши бирор Аъзонинг манфаатлари алоҳида тааллуқли деб топса, у Кенгаш муҳокамасида овоз бериш ҳуқуқисиз иштирок этиши мумкин.  

32-модда  
Агар Хавфсизлик Кенгаши бирор низода иштирок этаётган Ташкилот аъзоси бўлмаган давлатнинг манфаатдор эканлигини топса, у ушбу давлатни муҳокамада иштирок этишга таклиф қилади.  

VI Боб: Низоларни тинч йўл билан ҳал этиш  
33-модда  

1. Халқаро тинчлик ва хавфсизликка таҳдид солиши мумкин бўлган низода иштирок этаётган томонлар, биринчи навбатда, музокаралар, текширувлар, воситачилик, яраштириш, арбитраж, суд муҳокамаси, минтақавий органларга ёки битимларга мурожаат қилиш каби тинч воситалар билан низони ҳал қилишга ҳаракат қилишлари керак.  

2. Хавфсизлик Кенгаши зарур деб топган ҳолларда, низони шундай воситалар ёрдамида ҳал қилишни талаб қилиши мумкин.  

34-модда  
Хавфсизлик Кенгаши халқаро зиддиятларга олиб келиши ёки низо келтириб чиқариши мумкин бўлган ҳар қандай низо ёки вазиятни текшириш ваколатига эга.  

35-модда  

1. Ташкилотнинг ҳар бир Аъзоси 34-моддада қайд этилган низо ёки вазият ҳақида Хавфсизлик Кенгаши ёки Бош Ассамблеяга хабар бериш ҳуқуқига эга.  

2. Ташкилот аъзоси бўлмаган давлат, агар у низо бўйича тинч йўл билан ҳал қилиш мажбуриятини олса, Хавфсизлик Кенгаши ёки Бош Ассамблеяга ўзини қизиқтирган низо ҳақида хабар бериш ҳуқуқига эга.  

36-модда  

1. Хавфсизлик Кенгаши 33-моддада қайд этилган низо ёки шунга ўхшаш вазиятнинг ҳар қандай босқичида тегишли тартиб ёки ҳал этиш усулларини тавсия этиш ҳуқуқига эга.  

2. Хавфсизлик Кенгаши томонлар томонидан аллақачон қабул қилинган низони ҳал қилиш тартибини инобатга олади.  

3. Хавфсизлик Кенгаши ушбу модда асосида тавсиялар берганда, ҳуқуқий характерга эга низоларни халқаро судга беришни инобатга олади.  

37-модда  

1. Агар томонлар 33-моддада қайд этилган воситалар билан низони ҳал қила олмасалар, уни Хавфсизлик Кенгашига топширади.  

2. Хавфсизлик Кенгаши ушбу низонинг давом этиши халқаро тинчлик ва хавфсизликка таҳдид солиши мумкин, деб ҳисобласа, 36-модда асосида ҳаракат қилиш ёки низони ҳал қилиш учун зарур шартларни тавсия қилиш ҳақида қарор қабул қилади.  

38-модда  
33–37-моддаларнинг қоидаларига зарар етказмасдан, Хавфсизлик Кенгаши томонларнинг мурожаати асосида тинч йўл билан низони ҳал қилиш мақсадида тавсиялар бериш ҳуқуқига эга.

VII Боб: Тинчликка таҳдид, тинчликни бузиш ва тажовуз актларига нисбатан ҳаракатлар  

39-модда  
Хавфсизлик Кенгаши тинчликка ҳар қандай таҳдид, тинчликни бузиш ёки тажовуз акти мавжудлигини аниқлайди ва халқаро тинчлик ва хавфсизликни сақлаш ёки тиклаш учун 41 ва 42-моддаларга мувофиқ қандай чоралар кўрилишини тавсия қилади ёки белгилайди.

40-модда  
Вазиятни янада ёмонлаштирмаслик мақсадида, Хавфсизлик Кенгаши 39-моддада назарда тутилган тавсиялар ёки чоралар қўлланишидан олдин манфаатдор томонлардан унинг зарур ёки мақсадга мувофиқ деб топган вақтинча чора-тадбирларини бажаришни талаб қилиш ҳуқуқига эга. Бу вақтинча чоралар манфаатдор томонларнинг ҳуқуқлари, талаблари ёки мақомларига зарар етказмаслиги керак. Хавфсизлик Кенгаши ушбу вақтинча чораларнинг бажарилмаганлигини инобатга олади.

41-модда  
Хавфсизлик Кенгаши ўз қарорларини амалга ошириш учун қуролли кучларни қўлламасдан қўлланиши керак бўлган чоралар ҳақида қарор қабул қилиш ҳуқуқига эга. У Аъзолардан ушбу чораларни қўллашни талаб қилиши мумкин. Бу чоралар иқтисодий муносабатларни, темир йўл, денгиз, ҳаво, почта, телеграф, радио ёки бошқа алоқа воситаларини тўлиқ ёки қисман узишни ҳамда дипломатик муносабатларни узишни ўз ичига олиши мумкин.

42-модда  
Агар Хавфсизлик Кенгаши 41-моддада кўрсатилган чоралар етарли эмас ёки етарли бўлмаган деб ҳисобласа, у халқаро тинчлик ва хавфсизликни таъминлаш ёки тиклаш учун зарур бўлган ҳаво, денгиз ёки қўшин кучлари орқали ҳаракатларни амалга ошириш ҳуқуқига эга. Бу ҳаракатлар намойишлар, блокадалар ва Аъзоларнинг ҳаво, денгиз ёки қўшин кучлари иштирокида бошқа операцияларни ўз ичига олиши мумкин.

43-модда  

1. Барча Аъзолар халқаро тинчлик ва хавфсизликни сақлашга ҳисса қўшиш мақсадида, Хавфсизлик Кенгашининг талабига мувофиқ, махсус келишув ёки келишувларга асосан зарур қуролли кучларни, ёрдам ва зарур хизмат воситаларини, шу жумладан ўтиш ҳуқуқини тақдим этиш мажбуриятини олади.  
   
2. Бундай келишув ёки келишувлар кучлар сони, тури, тайёргарлик даражаси ва уларнинг умумий жойлашувини ҳамда тақдим этиладиган хизмат воситалари ва ёрдамнинг хусусиятини белгилайди.  
   
3. Келишувларни тузиш бўйича музокаралар Хавфсизлик Кенгаши ташаббуси билан энг қисқа вақтда ўтказилади. Улар Хавфсизлик Кенгаши ва Аъзолар ёки Хавфсизлик Кенгаши ва Аъзолар гуруҳи ўртасида тузилади ва имзолаган давлатларнинг конституциявий тартибларига мувофиқ ратификация қилиниши керак.

44-модда  
Агар Хавфсизлик Кенгаши куч ишлатишга қарор қилса, у 43-моддага биноан мажбуриятлар асосида қуролли кучларни тақдим этишни талаб қилишдан олдин, Хавфсизлик Кенгашида вакили йўқ Аъзони, агар у хоҳласа, ўз контингентлари қўлланилиши бўйича қарорларда иштирок этишга таклиф қилади.

45-модда  
БМТга тезкор ҳарбий чоралар кўриш имкониятини таъминлаш мақсадида, Аъзолар халқаро мажбурий ҳаракатлар учун ҳарбий-ҳаво кучлар контингентларини доимий тайёр ҳолатда ушлаб туриши керак. Бу контингентлар сони ва тайёргарлик даражаси ҳамда уларнинг ҳамкорликдаги ҳаракатлари Хавфсизлик Кенгаши томонидан 43-моддада кўрсатилган махсус келишувларга мувофиқ аниқланади.

46-модда  
Қуролли кучларни қўллаш режалари Хавфсизлик Кенгаши томонидан Ҳарбий-Штаб қўмитаси ёрдамида ишлаб чиқилади.

47-модда  

1. Хавфсизлик Кенгашига халқаро тинчлик ва хавфсизликни таъминлашда керак бўладиган ҳарбий масалалар бўйича маслаҳат бериш ва ёрдам кўрсатиш учун Ҳарбий-Штаб қўмитаси ташкил этилади.  

2. Ҳарбий-Штаб қўмитаси Хавфсизлик Кенгашининг доимий аъзолари бош штаблари раҳбарлари ёки уларнинг вакилларидан иборат. Қўмитада доимий вакили бўлмаган ҳар бир Аъзо Қўмита унинг ишида иштирокини талаб қилса, таклиф қилинади.  

3. Ҳарбий-Штаб қўмитаси Хавфсизлик Кенгашига бўйсунади ва Хавфсизлик Кенгашига тақдим этилган ҳарбий кучларни стратегик бошқариш учун жавобгар. Бундай кучларни бошқаришга доир масалалар кейинроқ ишлаб чиқилади.  

4. Ҳарбий-Штаб қўмитаси Хавфсизлик Кенгаши рухсати билан ва тегишли минтақавий органлар билан маслаҳатлашгандан сўнг, ўзининг минтақавий қўмиталарини ташкил қилиши мумкин.

48-модда  

1. Хавфсизлик Кенгашининг халқаро тинчлик ва хавфсизликни таъминлаш бўйича қарорларини бажариш учун зарур ҳаракатларни барча ёки айрим Аъзолар амалга оширади.  
   
2. Бундай қарорлар Аъзолар томонидан тўғридан-тўғри ёки улар аъзо бўлган халқаро ташкилотлар орқали амалга оширилади.  

49-модда  
Аъзолар Хавфсизлик Кенгаши томонидан қабул қилинган чораларни амалга оширишда ўзаро ёрдам кўрсатиш учун бирлашиши керак.

50-модда  
Агар Хавфсизлик Кенгаши бирор давлатга нисбатан профилактик ёки мажбурий чоралар кўрса, бу чоралар натижасида иқтисодий муаммоларга дуч келадиган ҳар қандай давлат, Ташкилот аъзоси бўлсин ёки бўлмасин, бу муаммоларни ҳал қилиш учун Хавфсизлик Кенгаши билан маслаҳатлашиш ҳуқуқига эга.

51-модда  
Мазкур Низом, Хавфсизлик Кенгаши халқаро тинчлик ва хавфсизликни таъминлаш учун зарур чоралар кўрмагунча, қуролли ҳужумга учраган ҳар бир давлатнинг индивидуал ёки коллектив ўзини ҳимоя қилиш ажралмас ҳуқуқини чекламайди. Аъзолар томонидан ушбу ўзини ҳимоя қилиш ҳуқуқини амалга ошириш учун кўрилган чоралар Хавфсизлик Кенгашига дарҳол маълум қилинади.

52-модда  

1. Мазкур Низом халқаро тинчлик ва хавфсизликни таъминлашга қаратилган, минтақавий ҳаракатлар учун мос бўлган масалаларни ҳал қилиш мақсадида минтақавий битимлар ёки органларнинг мавжудлигига тўсқинлик қилмайди. Бунда бундай битимлар ёки органлар ва уларнинг фаолияти Ташкилотнинг Мақсадлари ва Тамойилларига мувофиқ бўлиши керак.  

2. Бундай битимларни тузган ёки шундай органларни ташкил этган Ташкилотнинг Аъзолари ушбу минтақавий битимлар ёки органлар орқали маҳаллий низоларни тинч йўл билан ҳал қилиш учун бор кучларини ишлатиши керак, бундан кейингина ушбу низолар Хавфсизлик Кенгашига ўтказилади.  

3. Хавфсизлик Кенгаши бундай минтақавий битимлар ёки органлар орқали маҳаллий низоларни тинч йўл билан ҳал қилишни ривожлантиришни манфаатдор давлатлар ташаббуси билан ёки ўз ташаббуси билан рағбатлантириши керак.  

4. Мазкур модда 34 ва 35-моддаларнинг қўлланилишини чекламайди.  

53-модда  

1. Хавфсизлик Кенгаши зарур бўлган ҳолларда бундай минтақавий битимлар ёки органлардан мажбурий чораларни амалга оширишда фойдаланади. Бироқ, Хавфсизлик Кенгашининг ваколатисиз бундай минтақавий битимлар ёки органлар томонидан ҳеч қандай мажбурий ҳаракатлар амалга оширилмайди, 107-моддада кўрсатилган ҳоллар бундан мустасно.  

2. Мазкур модданинг 1-бандида "душман давлат" атамаси қўлланиб, Иккинчи жаҳон уруши давомида Низомни имзолаган давлатларга душман бўлган давлатлар назарда тутилади.  

54-модда  
Хавфсизлик Кенгаши халқаро тинчлик ва хавфсизликни таъминлаш мақсадида кўрилган ёки режалаштирилган чоралар тўғрисида ҳар доим тўлиқ хабардор бўлиши керак.

IX Боб: Халқаро иқтисодий ва ижтимоий ҳамкорлик  

55-модда  
Халқларнинг тенг ҳуқуқлиги ва ўз тақдирини ўзи белгилаш тамойилларини ҳурмат қилиш асосида тинч ва дўстона муносабатлар учун зарур бўлган барқарорлик ва фаровонлик шароитларини яратиш мақсадида Бирлашган Миллатлар Ташкилоти қуйидагиларга кўмаклашади:

- Турмуш даражасини ошириш, аҳолининг тўлиқ бандлиги ва иқтисодий ҳамда ижтимоий тараққиёт ва ривожланиш шарт-шароитларини яхшилашга;
- Иқтисодий, ижтимоий, соғлиқни сақлаш ва шу каби бошқа соҳалардаги халқаро муаммоларни ҳал этишга, маданият ва таълим соҳасида халқаро ҳамкорликка;
- Барча учун ирқ, жинс, тил ва динга қарамасдан инсон ҳуқуқлари ва асосий эркинликларни ҳурмат қилиш ва уларга риоя этишга.  

56-модда  
Ташкилотнинг барча Аъзолари 55-моддада кўрсатилган мақсадларга эришиш учун Ташкилот билан ҳамкорликда қўшма ва мустақил чоралар кўриш мажбуриятини оладилар.  

57-модда  

1. Ҳукуматлараро келишувлар асосида ташкил этилган ва иқтисодий, ижтимоий, маданият, таълим, соғлиқни сақлаш ва шу каби бошқа соҳаларда ўз учредителлик ҳужжатларида белгиланган кенг халқаро ваколатларга эга бўлган турли ихтисослашган муассасалар 63-моддага мувофиқ Ташкилот билан боғланади.  

2. Бундай муассасалар кейинги моддаларда "ихтисослашган муассасалар" деб аталади.  

58-модда  
Ташкилот ихтисослашган муассасаларнинг сиёсат ва фаолиятини мувофиқлаштириш юзасидан тавсиялар беради.  

59-модда  
Ташкилот, зарур бўлса, манфаатдор давлатларни 55-моддада кўрсатилган мақсадларни амалга ошириш учун ҳар қандай янги ихтисослашган муассасаларни ташкил этиш бўйича музокаралар олиб боришга чақириш ташаббусини кўрсатади.  

60-модда  
Мазкур Бобда белгиланган Ташкилот вазифаларини бажариш учун жавобгарлик Бош Ассамблеяга, Бош Ассамблея раҳбарлигида эса Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгашга юкланади, бунинг учун унга X Бобда кўрсатилган ваколатлар берилади.

X Боб: Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш  

ТАРКИБ  

61-модда  

1. Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш Бош Ассамблея томонидан сайланган Ташкилотнинг эллик тўрт Аъзосидан иборат.  
   
2. 3-бандида кўрсатилган қоидаларга риоя қилган ҳолда, Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгашнинг ўн саккиз аъзоси ҳар уч йиллик муддатга ҳар йили сайланади. Кенгашдан чиқадиган аъзо қайта сайланиши мумкин.  

3. Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш аъзолари сони йигирма еттидан эллик тўрттага ошганидан кейинги биринчи сайловларда, шу йилнинг охирида ваколат муддати тугаган тўққиз аъзодан ташқари, яна йигирма етти аъзо сайланади. Шундай қилиб сайланган йигирма етти аъзодан тўққизтасининг ваколат муддати биринчи йил охирида, қолган тўққизтасининг ваколат муддати эса иккинчи йил охирида тугайди. Бу Бош Ассамблеянинг қарорларига мувофиқ амалга оширилади.  

4. Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгашнинг ҳар бир аъзоси битта вакилга эга.  

ФУНКЦИЯЛАР ВА ВАКОЛАТЛАР  

62-модда  

1. Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш иқтисодий, ижтимоий, маданият, таълим, соғлиқни сақлаш ва шунга ўхшаш халқаро масалалар бўйича тадқиқотлар ўтказиш ва ҳисоботлар тузиш ёки бошқаларни бу ишларга рағбатлантириш, шунингдек, Бош Ассамблеяга, Ташкилот Аъзоларига ва манфаатдор ихтисослашган муассасаларга бу масалалар бўйича тавсиялар бериш ҳуқуқига эга.  

2. Кенгаш барча учун инсон ҳуқуқлари ва асосий эркинликларини ҳурмат қилиш ва уларга риоя этишни рағбатлантириш мақсадида тавсиялар бера олади.  

3. Кенгаш ўз ваколати доирасида бўлган масалалар бўйича Бош Ассамблеяга тақдим этиш учун конвенциялар лойиҳаларини тайёрлаш ҳуқуқига эга.  

4. Кенгаш Ташкилот томонидан белгиланган қоидаларга мувофиқ ўз ваколати доирасида бўлган масалалар бўйича халқаро конференцияларни чақириш ҳуқуқига эга.  

63-модда  

1. Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш 57-моддада қайд этилган ҳар қандай муассаса билан бу муассасаларнинг Ташкилот билан боғланиш шартларини белгилайдиган битимлар тузиш ҳуқуқига эга. Бундай битимлар Бош Ассамблея томонидан тасдиқланиши керак.  

2. Кенгаш ихтисослашган муассасаларнинг фаолиятини улар билан маслаҳатлашиш ва ушбу муассасаларга тавсиялар бериш, шунингдек, Бош Ассамблея ва Ташкилот Аъзоларига тавсиялар бериш орқали мувофиқлаштириш ҳуқуқига эга.  

64-модда  

1. Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш ихтисослашган муассасалардан мунтазам ҳисоботлар олиш учун зарур чораларни кўриш ҳуқуқига эга. Шунингдек, у Ташкилот Аъзолари ва ихтисослашган муассасалар билан ушбу ҳисоботларни ва Бош Ассамблеянинг ўз ваколати доирасидаги масалалар бўйича тавсияларини бажариш юзасидан уларнинг кўрган чоралари тўғрисида битимлар тузиш ҳуқуқига эга.  

2. Кенгаш ушбу ҳисоботлар бўйича ўз фикрларини Бош Ассамблеяга тақдим этиш ҳуқуқига эга.

65-модда  
Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш Хавфсизлик Кенгашига ахборот тақдим этиш ваколатига эга ва Хавфсизлик Кенгаши таклифига биноан унга ёрдам бериш мажбуриятини олади.  

66-модда  

1. Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш Бош Ассамблеянинг тавсияларини бажариш билан боғлиқ ўз ваколатига кирувчи вазифаларни амалга оширади.  

2. Кенгаш, Бош Ассамблея розилиги билан, Ташкилот Аъзолари ва ихтисослашган муассасалар илтимосига кўра ишларни бажариш ваколатига эга.  

3. Кенгаш мазкур Низомнинг бошқа бўлимларида санаб ўтилган ёки Бош Ассамблея томонидан унга юкланган бошқа вазифаларни ҳам бажариши керак.  

ОВОЗ БЕРИШ  

67-модда  

1. Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгашнинг ҳар бир аъзоси битта овозга эга.  

2. Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш қарорлари Кенгашда қатнашган ва овоз берган аъзоларнинг кўпчилик овози билан қабул қилинади.  

ТАРТИБ  

68-модда  
Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш иқтисодий ва ижтимоий соҳаларда ҳамда инсон ҳуқуқларини рағбатлантириш бўйича комиссиялар, шунингдек, унинг вазифаларини бажариш учун зарур бўлган бошқа комиссияларни ташкил этади.  

69-модда  
Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш Ташкилотнинг ҳар қандай Аъзосини унга алоҳида қизиқиш туғдирган ҳар қандай масалани муҳокама қилишда овоз бериш ҳуқуқисиз иштирок этишга таклиф қилади.  

70-модда  
Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш ихтисослашган муассасалар вакилларига Кенгаш ёки унинг комиссияларида муҳокама қилинган масалаларда овоз бериш ҳуқуқисиз иштирок этиш имкониятини бериш ва Кенгаш вакилларини ихтисослашган муассасалардаги муҳокамаларда иштирок этишга жалб қилиш учун зарур чораларни кўриш ваколатига эга.  

71-модда  
Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш унинг ваколатига кирувчи масалалар бўйича манфаатдор нодавлат ташкилотлар билан маслаҳатлашиш учун зарур чораларни кўриш ваколатига эга. Бундай чоралар халқаро ташкилотлар билан келишиб олинган бўлиши мумкин, шунингдек, зарурат туғилса, манфаатдор Ташкилот Аъзоси билан маслаҳатлашган ҳолда миллий ташкилотлар билан ҳам келишиб олинган бўлиши мумкин.  

72-модда  

1. Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш ўз тартиб қоидаларини, шу жумладан, ўз Раисини сайлаш тартибини ўрнатади.  

2. Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш ўзининг тартиб қоидаларига мувофиқ зарур бўлганда йиғилади, бу қоидаларда унинг аъзолари кўпчилигининг талабига биноан йиғилиш чақириш тартиби ҳам белгиланган бўлиши керак.

XI Боб: Ўз-ўзини бошқармайдиган ҳудудлар бўйича декларация  

73-модда  
Ўз ҳудудлари ўзини тўлиқ бошқаришга эришмаган халқлар яшайдиган ҳудудларни бошқариш мажбуриятини олган ёки олаётган Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Аъзолари мазкур халқлар манфаатлари устувор эканлигини тан оладилар ва, муқаддас бурч сифатида, ушбу ҳудудлардаги аҳолининг фаровонлигини мазкур Низом билан белгиланган халқаро тинчлик ва хавфсизлик тизими доирасида қўллаб-қувватлаш мажбуриятини оладилар. Бу мақсадда улар қуйидагиларни таъминлашга мажбурдирлар:

- Ушбу халқларнинг маданиятига ҳурмат билан муносабатда бўлган ҳолда, уларнинг сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий тараққиётини, таълим соҳасидаги ривожланишини таъминлаш, уларга адолатли муносабатда бўлиш ва зўравонликлардан ҳимоя қилиш;
- Ўз-ўзини бошқаришни ривожлантириш, ушбу халқларнинг сиёсий интилишларини тўғри баҳолаш ва уларнинг турли ривожланиш босқичлари ва ҳар бир ҳудудга хос бўлган шароитларга мувофиқ, уларнинг эркин сиёсий институтларини ривожлантиришга ёрдам бериш;
- Халқаро тинчлик ва хавфсизликни мустаҳкамлаш;
- Бошқа давлатлар билан созидорлик фаолиятини ривожлантириш, тадқиқотларни рағбатлантириш ва, зарур бўлганда, бошқа давлатлар ва ихтисослашган халқаро ташкилотлар билан ҳамкорлик қилиш орқали мазкур моддада келтирилган ижтимоий, иқтисодий ва илмий мақсадларга амалий эришишга кўмаклашиш;
- Бош котибга мазкур ҳудудлардаги иқтисодий ва ижтимоий шароитлар, шунингдек, таълим шароитларига оид махсус характердаги статистик ва бошқа маълумотларни, хавфсизлик ва конституциявий тартибни ҳисобга олган ҳолда, мунтазам равишда тақдим этиб туриш. Бу XII ва XIII Боблар қўлланиладиган ҳудудларга татбиқ этилмайди.

74-модда  
Ташкилот Аъзолари мазкур Боб қўлланиладиган ҳудудларга нисбатан сиёсатлари ўз метрополияларига нисбатан сиёсат каби қўшни халқлар манфаатларини ва қолган дунё фаровонлигини ижтимоий, иқтисодий ва савдо соҳаларида умумий қўшничилик тамойиллари асосида мувофиқлаштиришга келишиб оладилар.

XII Боб: Халқаро васийлик тизими  

75-модда  
БМТ кейинги алоҳида келишувлар орқали тизимга қўшилиши мумкин бўлган ҳудудларни бошқариш ва уларни кузатиш мақсадида ўз раҳбарлиги остида халқаро васийлик тизимини ташкил этади. Бу ҳудудлар кейинги ўринларда “васийликдаги ҳудудлар” деб юритилади.  

76-модда  
БМТ Низомининг 1-моддасида баён этилган БМТ мақсадларига мувофиқ, васийлик тизимининг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат:  

- Халқаро тинчлик ва хавфсизликни мустаҳкамлаш;
- Васийликдаги ҳудуд аҳолисининг сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий тараққиётига, таълим соҳасидаги ривожланишига ва ҳар бир ҳудуд ва унинг халқлари шароитига мос равишда, шу халқларнинг эркин ифода этилган хоҳишига мувофиқ, мустақилликка ёки ўзини бошқаришга босқичма-босқич етишишларига ёрдам бериш;
- Барча учун ирқи, жинси, тили ёки динидан қатъи назар, инсон ҳуқуқлари ва асосий эркинликларга ҳурматни рағбатлантириш, дунё халқларининг ўзаро боғлиқлигини тан олишни тарғиб қилиш;
- Ташкилот Аъзолари ва уларнинг фуқаролари ўртасида ижтимоий, иқтисодий ва савдо соҳаларида тенг муносабатни таъминлаш ҳамда адолатни таъминлашга ёрдам бериш, бу орқали юқорида баён этилган мақсадларга эришишга хизмат қилиш.

77-модда  

1. Васийлик тизими қуйида келтирилган ҳудудларга, васийлик келишувлари орқали қўлланилади:  
    - Ҳозирда мандат остида бўлган ҳудудлар;  
    - Иккинчи жаҳон уруши натижасида душман давлатлардан ажратилган ҳудудлар;  
    - Бошқарув учун масъул давлатлар томонидан васийлик тизимига ихтиёрий равишда қўшилган ҳудудлар.  

2. Қайси ҳудудлар юқорида санаб ўтилган тоифаларга кириши ва уларга нисбатан қандай шартлар қўлланилиши бўйича масала кейинги келишувда ҳал қилинади.  

78-модда  
Васийлик тизими БМТ Аъзоси бўлган давлатларга нисбатан қўлланилмайди; улар ўртасидаги муносабатлар суверен тенглик тамойили асосида амалга оширилади.  

79-модда  
Васийликка олинадиган ҳар бир ҳудудга нисбатан васийлик шартлари, шу жумладан, ўзгартиш ва тузатишлар тўғридан-тўғри манфаатдор давлатлар, шу жумладан, агар ҳудудлар БМТнинг бирор Аъзоси мандатида бўлса, мандат остидаги давлатлар ўртасида келишилади ва 83 ва 85-моддаларда кўрсатилганидек тасдиқланади.  

80-модда  

1. Васийликка олинадиган ҳар бир ҳудудга тегишли индивидуал келишувлар тузилгунга қадар, 77, 79 ва 81-моддаларга мувофиқ тузилган келишувлар бундан мустасно, мазкур Бобнинг ҳеч бир қисми бирор давлат ёки халқнинг мавжуд ҳуқуқларини ёки мавжуд халқаро келишувлар шартларини ўзгартириш сифатида талқин қилинмаслиги лозим.  

2. Мазкур модданинг 1-банди васийлик тизимига киритилиши мумкин бўлган ҳудудлар бўйича келишувларни кечиктириш ёки уларни имзолашни тўхтатиб туриш учун асос сифатида талқин қилинмаслиги керак.  

81-модда  
Ҳар бир ҳолатда васийлик келишувида ҳудудни бошқариш шартлари ва уни бошқарувчи ҳокимият белгиланиши лозим. Бундай ҳокимият, кейинги ўринларда бошқарувчи ҳокимият деб юритилади, бир ёки бир неча давлат ёки БМТ бўлиши мумкин.  

82-модда  
Ҳар қандай васийлик келишувида 43-моддага мувофиқ алоҳида келишувлар ёки битимларга зарар етказмаган ҳолда васийликка олинадиган ҳудуднинг бир қисми ёки бутун ҳудудини ўз ичига олган стратегик туман ёки туманлар белгиланиши мумкин.  

83-модда  

1. БМТнинг стратегик туманларга оид барча вазифалари, шу жумладан, васийлик шартларини тасдиқлаш ва уларни ўзгартириш ёки тузатиш, Хавфсизлик Кенгаши томонидан амалга оширилади.  

2. 76-моддада баён этилган асосий мақсадлар ҳар бир стратегик туман халқларига нисбатан қўлланилади.  

3. Хавфсизлик Кенгаши васийлик шартларига мувофиқ ва хавфсизлик талабларига зарар етказмаган ҳолда сиёсий, иқтисодий, ижтимоий ҳамда таълим соҳаларига оид вазифаларни бажариш учун БМТнинг васийлик тизимига оид функцияларини амалга оширишда Васийлик Кенгаши ёрдамидан фойдаланади.  

84-модда  
Бошқарувчи ҳокимиятнинг вазифаси васийликдаги ҳудуднинг халқаро тинчлик ва хавфсизликни таъминлашда ўз ўрнини эгаллашини кафолатлашдан иборат. Шу мақсадда бошқарувчи ҳокимият васийликдаги ҳудуддаги ихтиёрий қуролли кучлардан, хизмат воситаларидан ва ёрдамдан Хавфсизлик Кенгаши олдидаги мажбуриятларни бажариш, шунингдек, маҳаллий мудофаа ва қонунчиликка риоя этилишини таъминлаш учун фойдаланиш ваколатига эга.  

85-модда  

1. Стратегик ҳудудлардан бошқа ҳудудларга оид васийлик келишувлари бўйича БМТнинг вазифалари, шу жумладан, васийлик шартларини ва уларга ўзгартиш ёки тузатишлар киритишни тасдиқлаш Бош Ассамблея томонидан амалга оширилади.  

2. Бош Ассамблея раҳбарлиги остида ишловчи Васийлик Кенгаши Бош Ассамблеяга мазкур вазифаларни бажаришда ёрдам беради.

XIII Боб: Васийлик Кенгаши  

Таркиб  
86-модда  

1. Васийлик Кенгаши қуйидаги БМТ Аъзоларидан иборат:  
   - Васийликдаги ҳудудларни бошқарувчи БМТ Аъзолари;
   - 23-моддада қайд этилган, васийликдаги ҳудудларни бошқармайдиган БМТ Аъзолари;
   - Бош Ассамблея томонидан уч йиллик муддатга сайланган шундай сонидаги бошқа БМТ Аъзолари, ки, бунинг натижасида Васийлик Кенгаши аъзолари бошқарувчи ва бошқармайдиган Аъзолар ўртасида тенг тақсимланиши таъминланади.
   
2. Васийлик Кенгашининг ҳар бир аъзоси унинг номидан Васийлик Кенгашида иштирок этадиган махсус малакага эга шахсни тайинлайди.

Вазифалар ва ваколатлар  
87-модда  

Бош Ассамблея ва унинг раҳбарлигидаги Васийлик Кенгаши қуйидаги вазифаларни бажариш ваколатига эга:  

- Бошқарувчи ҳокимият томонидан тақдим этилган ҳисоботларни кўриб чиқиш;
- Петицияларни қабул қилиш ва бошқарувчи ҳокимият билан маслаҳатлашиб, уларни кўриб чиқиш;
- Бошқарувчи ҳокимият билан келишилган муддатларда тегишли васийликдаги ҳудудларни даврий тарзда ташриф буюриш;
- Ва васийлик шартномаларига мувофиқ бошқа керакли чораларни кўриш.

88-модда  

Васийлик Кенгаши ҳар бир васийликдаги ҳудуд аҳолисининг сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий ривожланиши, шунингдек, таълим соҳасидаги ютуқлари ҳақида анкета ишлаб чиқади. Бошқарувчи ҳокимият ушбу анкетадан фойдаланган ҳолда ҳар йили Бош Ассамблеяга ҳисобот топширади.  
Овоз бериш  
89-модда  

1. Васийлик Кенгашининг ҳар бир аъзоси битта овозга эга.  
2. Васийлик Кенгашининг қарорлари йиғилишда ҳозир бўлган ва овоз беришда иштирок этаётган аъзоларнинг кўпчилик овози билан қабул қилинади.  

Тартиб-қоидалар  
90-модда  

1. Васийлик Кенгаши ўзининг ички қоидаларини, шу жумладан, ўз раиси сайлаш тартибини белгилайди.  
2. Васийлик Кенгаши заруратга қараб йиғилади; унинг тартиб-қоидаларида Кенгаш аъзоларининг кўпчилик талаби асосида йиғилиш чақириш тартиби ҳам назарда тутилиши керак.  

91-модда  

Васийлик Кенгаши зарур бўлганда иқтисодий ва ижтимоий масалалар ҳамда бошқа тегишли соҳалар бўйича Экономик ва Ижтимоий Кенгаш ҳамда махсус ташкилотлардан ёрдам олиши мумкин.

XIV Боб: Халқаро суд

92-модда

Халқаро суд Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг асосий суд органи ҳисобланади. У ушбу Уставга илова қилинган Статут асосида фаолият юритади, у Халқаро Адолат Доимий Палатаси Статутига асосланган ва ушбу Уставнинг ажралмас қисми ҳисобланади.

93-модда

1. Ташкилотнинг барча аъзолари ўз-ўзидан Халқаро суд Статути иштирокчилари ҳисобланади.  
2. Ташкилот аъзоси бўлмаган давлат Халқаро суд Статути иштирокчиси бўлиши мумкин. Бу ҳар бир алоҳида ҳолда Бош Ассамблея томонидан Хавфсизлик Кенгашининг тавсиясига кўра белгиланади.

94-модда

1. Ташкилотнинг ҳар бир аъзоси суд иштирокчиси сифатида суд қарорини бажариш мажбуриятини олади.  
2. Агар ишда иштирок этувчи тараф суд қарори билан юклатилган мажбуриятларни бажармаса, бошқа тараф Хавфсизлик Кенгашига мурожаат қилиши мумкин. Хавфсизлик Кенгаши зарур деб топса, суд қарорини бажариш учун тавсиялар бериш ёки чоралар кўриш ҳақида қарор қабул қилиши мумкин.

95-модда

Ушбу Устав ҳеч қандай ҳолатда ташкилот аъзоларининг ихтилофларини ҳал этиш учун мавжуд келишувлар ёки келажакда тузилиши мумкин бўлган келишувлар асосида бошқа судларга мурожаат қилишларига тўсқинлик қилмайди.

96-модда

1. Бош Ассамблея ёки Хавфсизлик Кенгаши Халқаро суддан ҳар қандай ҳуқуқий масала бўйича маслаҳат хулосасини сўраши мумкин.  
2. Бош Ассамблея томонидан исталган вақтда рухсат берилган бошқа органлар ва махсус ташкилотлар ҳам ўз фаолият доирасида вужудга келган ҳуқуқий масалалар бўйича суддан маслаҳат хулосасини сўрашлари мумкин.

XV Боб: Котибият

97-модда

Котибият Бош котиб ва Ташкилотга керак бўлиши мумкин бўлган персоналдан иборат. Бош котиб Хавфсизлик Кенгашининг тавсиясига кўра Бош Ассамблея томонидан тайинланади. Бош котиб Ташкилотнинг асосий маъмурий мансабдор шахси ҳисобланади.

98-модда

Бош котиб ушбу лавозимда Бош Ассамблея, Хавфсизлик Кенгаши, Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш ҳамда Қарорга келувчи Кенгашнинг барча йиғилишларида иштирок этади ва ушбу органлар томонидан юклатилган бошқа вазифаларни ҳам бажаради. Бош котиб ҳар йили Ташкилот фаолияти бўйича Бош Ассамблеяга ҳисобот тақдим этади.

99-модда

Бош котиб Хавфсизлик Кенгашига халқаро тинчлик ва хавфсизликни таъминлашга таҳдид солиши мумкин бўлган ҳар қандай масала ҳақида хабар бериш ҳуқуқига эга.

100-модда

1. Ўз вазифаларини бажаришда Бош котиб ва Котибият ходимлари ҳеч қандай ҳукумат ёки Ташкилотдан ташқари ҳокимиятдан кўрсатма сўрамаслик ёки қабул қилмасликлари лозим. Улар халқаро мансабдор шахслар сифатидаги мавқеларига салбий таъсир кўрсатиши мумкин бўлган ҳар қандай ҳаракатлардан тийилишлари керак.  
2. Ташкилотнинг ҳар бир аъзоси Бош котиб ва Котибият ходимларининг мажбуриятлари халқаро хусусиятга эга эканлигини ҳурмат қилиш ва уларнинг ўз вазифаларини бажаришда таъсир кўрсатишга уринишлардан тийилиш мажбуриятини олади.

101-модда

1. Котибиятнинг персонали Бош котиб томонидан Бош Ассамблея томонидан белгиланган қоидаларга мувофиқ тайинланади.  
2. Керакли персонал доимий равишда Иқтисодий ва Ижтимоий Кенгаш, Қарорга келувчи Кенгаш ва зарурат туғилганда Ташкилотнинг бошқа органларида ишлаш учун ажратилади. Бу персонал Котибиятнинг бир қисмини ташкил этади.  
3. Хизматга олишда ва хизмат шароитларини белгилашда асосан юқори ишчанлик, малака ва садоқатни таъминлаш зарурлигига аҳамият қаратилиши лозим. Персонални танлашда мумкин бўлганча кенгроқ географик асосда танлашга эътибор берилиши керак.

XVI Боб: Бошқа қоидалар

102-модда

1. Ҳар қандай шартнома ва халқаро келишув, ушбу Устав кучга кирганидан кейин Ташкилотнинг ҳар қандай Аъзоси томонидан тузилган бўлса, имкон қадар эртароқ Котибиятда рўйхатдан ўтказилиши ва унинг томонидан эълон қилиниши керак.  
2. Ушбу модданинг 1-бандига мувофиқ рўйхатдан ўтказилмаган ҳар қандай шартнома ёки халқаро келишувнинг ҳеч бир тарафида БМТнинг ҳеч қайси органи олдида бу шартнома ёки келишувга таяниб бўлмайди.

103-модда

Агар Ташкилотнинг Аъзолари ушбу Уставга кўра зиммаларига олган мажбуриятлар уларнинг бошқа халқаро келишувлар бўйича мажбуриятларига зид келса, ушбу Устав бўйича мажбуриятлар устун кучга эга бўлади.

104-модда

БМТ ўз Аъзоларининг ҳар бири ҳудудида ўз функцияларини бажариш ва мақсадларига эришиш учун зарур бўлиши мумкин бўлган ҳуқуқий имкониятлардан фойдаланади.

105-модда

1. БМТ ўз Аъзоларининг ҳар бири ҳудудида ўз мақсадларига эришиш учун зарур бўлган имтиёз ва иммунитетларга эга.  
2. Ташкилотнинг Аъзолари ва унинг мансабдор шахслари ҳам Ташкилот билан боғлиқ вазифаларини мустақил бажаришлари учун зарур бўлган имтиёз ва иммунитетларга эга бўладилар.  
3. Бош Ассамблея ушбу модданинг 1 ва 2-бандларини қўллаш учун қўшимча тавсиялар бериш ёки Ташкилотнинг Аъзоларига шартномаларни таклиф қилиш ҳуқуқига эга.

XVII Боб: Ўтиш даврида хавфсизлик тадбирлари

106-модда

Агар 43-моддада қайд этилган махсус келишувлар кучга кирмай туриб, Хавфсизлик Кенгашининг фикрига кўра, 42-моддага мувофиқ ўз вазифаларини бажариш имконини берса, Москвада 1943 йил 30 октябрда имзоланган Тўрт Довлат Декларацияси иштирокчилари ва Франция ушбу Декларациянинг 5-бандига мувофиқ бир-бири билан, зарур бўлса, бошқа Аъзолар билан маслаҳатлашиб, халқаро тинчлик ва хавфсизликни таъминлаш учун зарур бўлиши мумкин бўлган қўшма чора-тадбирларни амалга оширадилар.

107-модда

Ушбу Устав, иккинчи жаҳон уруши натижасида ушбу ҳаракатлар учун масъул бўлган ҳукуматлар томонидан олиб борилган ёки санкцияланган ҳар қандай ҳаракатлар ҳуқуқий кучга эга эканлигини ўзгартирмайди ва бу Уставни имзолаган давлатлардан биронтаси учун душман бўлган ҳар қандай давлатга нисбатан қўлланилади.

XVIII Боб: Тузатишлар

108-модда

Ушбу Уставга киритилган ўзгартишлар Бош Ассамблея аъзоларининг учдан икки қисмининг овозлари билан қабул қилинган ва Хавфсизлик Кенгашининг барча доимий аъзолари, шунингдек, Ташкилотнинг учдан икки қисми томонидан ратификация қилинганидан сўнг барча Аъзолар учун кучга киради.

109-модда

1. Ушбу Уставни қайта кўриб чиқиш учун БМТнинг Бош Ассамблея аъзоларининг учдан икки қисмининг ва Хавфсизлик Кенгашининг тўққизта аъзосининг овози билан белгилаб берилган муддат ва жойда умумий конференция чақирилиши мумкин. Ҳар бир Аъзо давлат конференцияда битта овозга эга.  
2. Ушбу Уставга ўзгартириш киритиш, конференция иштирокчиларининг учдан икки қисмининг овозлари билан тавсия этилганидан сўнг, Хавфсизлик Кенгашининг барча доимий аъзолари, шунингдек, Ташкилотнинг учдан икки қисми томонидан ратификация қилинганидан сўнг кучга киради.  
3. Агар бундай конференция Устав кучга кирганидан кейин ўнта мунтазам сессиягача ўтказилмаса, бундай конференция чақириш таклифи Бош Ассамблеянинг бу сессияси кун тартибига киритилади. Конференцияни чақириш Бош Ассамблея аъзоларининг оддий кўпчилиги ва Хавфсизлик Кенгашининг етти аъзосининг овози билан ҳал этилади.

XIX Боб: Ратификация ва имзолаш

110-модда

1. Ушбу Устав уни имзолаган давлатлар томонидан ўз конституцион тартибига мувофиқ ратификация қилиниши керак.  
2. Ратификация қилувчи ҳужжатлар Америка Қўшма Штатлари Ҳукуматига сақлаш учун топширилади. Америка Қўшма Штатлари Ҳукумати ҳар бир ратификация ҳужжати қабул қилинганлиги тўғрисида барча имзолаган давлатларга ва, тайинланганда, Ташкилотнинг Бош Котибига хабар беради.  
3. Ушбу Уставга ратификация ҳужжатлари Хитой Республикаси, Франция, Совет Социалистик Республикалари Иттифоқи, Буюк Британия ва Шимолий Ирландия Қўшма Қироллиги ва Америка Қўшма Штатлари ҳамда Уставни имзолаган бошқа давлатларнинг кўпчилиги томонидан топширилгандан кейин кучга киради. Шундан сўнг Америка Қўшма Штатлари Ҳукумати ратификация ҳужжатларини қабул қилиш протоколини тузади ва унинг нусхалари Уставни имзолаган барча давлатларга юборилади.  
4. Ушбу Уставни уни кучга киргандан кейин ратификация қилган давлатлар ўз ратификация ҳужжатларини топширган кундан бошлаб БМТнинг дастлабки Аъзоларига айланадилар.

111-модда

Китай, француз, рус, инглиз ва испан тилларидаги матнлар бир хил асл мақомда бўлган ушбу Устав Америка Қўшма Штатлари Ҳукумати архивида сақланади. Америка Қўшма Штатлари Ҳукумати бу Уставнинг тўғри тасдиқланган нусхаларини уни имзолаган барча давлатларнинг Ҳукуматларига етказиб беради.

ШУНИНГ УЧУН БМТ Ҳукуматларининг вакиллари ушбу Уставни имзоладилар.
Сан-Франциско шаҳрида, 1945 йилнинг 26 июнида тузилди.

---

23, 27, 61, 109-моддаларга ўзгартиришлар

23, 27 ва 61-моддаларга ўзгартиришлар 1963 йилнинг 17 декабрида Бош Ассамблея томонидан қабул қилинган ва 1965 йилнинг 31 августида кучга кирган. 109-моддага ўзгартириш 1965 йилнинг 20 декабрида Бош Ассамблея томонидан қабул қилинган ва 1968 йилнинг 12 июнида кучга кирган.

- 23-моддага ўзгартириш Хавфсизлик Кенгаши аъзоларининг сонини ўн биртадан ўн бештага оширади.  
- Тузатилган 27-моддага кўра, Хавфсизлик Кенгаши процедуравий масалалар бўйича қарорлари тўққизта (илгари еттита) аъзо овози билан қабул қилинади, барча бошқа масалалар бўйича эса, тўққизта аъзо, жумладан Хавфсизлик Кенгашининг барча доимий аъзоларининг мувофиқ овози билан қабул қилинади.  
- 61-моддага ўзгартириш Экономик ва Ижтимоий Кенгаш аъзоларининг сонини ўн саккизтадан йигирма еттитага оширади. Ушбу моддага 1973 йилнинг 24 сентябрида кучга кирган кейинги тузатиш Кенгаш аъзоларининг сонини йигирма еттитага оширади.  

109-модданинг биринчи бандига ўзгартириш киритиб, давлатлар аъзолари конференциясининг вақтини ва ўтказилиш жойини икки учдан овоз билан Бош Ассамблея ва Хавфсизлик Кенгашининг ҳар қандай тўққизта (илгари еттита) аъзолари томонидан белгилашни назарда тутади.

Абу Муслим таржимаси