Тазкия (292)
Руҳий-маънавий қисм «тазкиятун-нафс» – «нафсни поклаш» деб аталиб, унда мўминларнинг нафсларини, яъни шахсиятларини поклаш, уларга фазийлатларни касб қилдириш ва разолатлардан холий қилиш киради.
Нафсни поклаш ва ахлоқни сайқаллаш илми соҳасида ҳам, бошқа илмлардаги каби, устознинг ҳам, шогирднинг ҳам ўзига хос одоблари ва масъулиятлари бор.
1. Агар Аллоҳ ҳузурида хорланган бўлсанг, қанча мақтасалар ҳам фойда бермайди ва Аллоҳ ҳузурида мақталган бўлсанг, маломатлари сенга зарар етказмайди.
Фақиҳ (р.а.) айтадилар. София бинти Жаҳш (р.а.) Расулуллоҳдан (с.а.в.) ривоят қилдилар: “Шайтон одам боласининг қон томирларида юради”.
Маънавий жиноятлар ҳақида сўз кетар экан, уларнинг моддий, яъни, жисмонан ҳис этиладиган жиноятдан ҳам ёмонроқ эканлигини таъкидламоғимиз лозим бўлади. Моддий нарсаларга кўникиб, ҳамма нарсани фақат моддага-ҳис этилувчи нарсага боғлаб қўйган инсонлар ўйлаб чиқарган қонунлар бўйича иш кўрилганда катта адолатсизликлар вужудга келади.
Абу Барза ал-Асламий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Эй тили билан иймон келтириб қалбига иймон кирмаганлар жамоаси! Мусулмонларни ғийбат қилманглар ва уларнинг айбларини ахтарманглар! Ким уларнинг айбини ахтарса, Аллоҳнинг Ўзи унинг айбларини ахтаради. Аллоҳ кимнинг айбларини ахтарса, уни уйининг ичида шарманда қилади», дедилар». Абу Довуд ва Термизий ривоят қилган.
...Масжид ибодат учун жой, даъват учун мадраса, ўзаро танишиш ўрнидир. Шу сабабли Ислом масжидларни кўпайтириш, обод этишга ва эътиборли бўлишга чорлаган. Бу амалларни бажарганларга улуғ савобларни ваъда қилган, ҳатто ҳадисда қуйидагича башоратлар берилган:
Баъзи кишилар султон ва ҳоким ҳузурида бошқаларни ёмонлаш эвазига обрў қозониш ниятида ғийбатчига айланади.
Аллоҳ таолонинг розилиги учун бирор кишини яхши кўриш улуғ ва катта ажру савоб ваъда қилинган ишдир. “Аллоҳ таоло учун муҳаббат қилиш”нинг маъноси, кимнидир дунёвий фойда олишни кўзламай, холис Аллоҳ учун яхши кўришдир.
Гуноҳлар бандани Аллоҳ Таолонинг лаънатига дучор қилишини ҳамма билади, бу Унинг раҳматидан, демак, Унинг розилигидан маҳрум бўлишдан бошқа нарса эмас. Бундай "Қора рўйхат"га тушиб қолганларнинг айримларини яна бир бор кўриб чиқиш ортиқча бўлмайди. Томирларимизда қон оқиб турган пайтда, бу "рўйхат" ни кўриб чиқиш ва биз ҳам у ерда бор ёки йўқлигимизни тушуниш ҳеч қачон кеч эмас.
Кўп одамлар ўзларининг яширин илмларини уларга ошкор қиладиган ва Аллоҳ Таоло баъзи бандаларига маълум қиладиган яширин тақдирдан хабар берувчиларни излайдилар ва воқеаларнинг одатий боришини бузадилар.
Ислом олами кишининг ўз қусурини кўрмоққа, хатосини тузатмоққа, усулини ўзгартирмоққа йўналтиради.
Саъд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Биз Набий алайҳиссалом билан бирга олти киши эдик. Бас, мушриклар Набий алайҳиссаломга «Анавиларни олдингдан қувиб юбор. Бизга қарши журъат қилмасинлар» дейишди. Ўшанда мен, Ибн Масъуд, Ҳузайлдан бир киши, Билол ва яна исмларини унутиб қўйганим икки киши бор эдик. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қалбларига Аллоҳ истаган нарса воқеъ бўлди. У зот ўзларига ўзлари бир нарса дедилар. Шунда Аллоҳ азза ва жалла: «Эртаю кеч Роббиларига Унинг юзини ирода қилиб, дуо этаётганларни ҳайдама! Уларнинг ҳисобидан сенинг зиммангда ҳеч нарса йўқ. Сенинг ҳисобингдан уларнинг зиммасида ҳеч нарса йўқ. Уларни ҳайдаб, золимлардан бўлиб қолма» оятини нозил қилди». Муслим ривоят қилган.