098. Баййина сураси
- Душанба, Июл 15 2024
- 54 марта кўрилди
Нозил бўлган жойи: Мадина .
Оятлар сони: 8.
Тартиб рақами: 98.
Сура маъноси: очиқ ҳужжат.
Суранинг бошқа номи: лам йакуниллазийна кафарув, қоййима.
Анас розийаллоҳу анҳу ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Убай ибн Каъбга: “Аллоҳ мени сенга “лам йакуниллазийна кафарув...” сурасини ўқишга буюрди”, деганларида, Убай: “У Зот Сизга менинг исмимни айтдими?!” деди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ҳа”, деган эдилар, Убай йиғлаб юборди” (Бухорий, Муслим ва Аҳмад ривояти).
Бисмиллаҳир-роҳманир-роҳийм
1. Аҳли китоб ва мушриклардан бўлган кофирлар, токи уларга очиқ ҳужжат келмагунича воз кечмадилар.
Яҳудий, насроний ва араб мушрикларидан иборат кофирларга Аллоҳ тарафидан ҳалол билан ҳаромни баён қилувчи очиқ ҳужжат келмагунича куфрдан воз кечмадилар.
Бу ердаги “очиқ ҳужжат”дан мурод Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам ва у зот олиб келган Қуръондир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бандаларга ҳақ ва ботилни баён қилиб, уларни имонга чақирганларида насроний ва яҳудийлардан баъзилари тўғри йўлга кириб, мусулмон бўлдилар. Бошқалар эса Исломга адоватда бўлиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга нисбатан душманлик қила бошладилар.
2. Аллоҳ (тарафи)дан (юборилган) Элчи покиза саҳифаларни тиловат қилади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам пайғамбар бўлиб келганларидан сўнг одамларга покиза – хато-камчилик ва ўзгартиришлардан холи бир муқаддас калом оятларини тиловат қилдилар.
3. Унда тўғри ёзувлар бордир.
Аллоҳнинг Расули тиловат қилаётган ўша саҳифаларда тўғри битиклар бордир. Ким унга эргашса, тўғри йўлда бўлади.
4. Китоб берилган кимсалар уларга очиқ ҳужжат келганидан кейингина гуруҳларга бўлиниб кетдилар.
Уларнинг ўзаро ихтилофга тушиб, фирқа-фирқа бўлиб кетишларига очиқ ҳужжат келгани сабаб бўлди. Аллоҳ уларга Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламни юборди. Баъзилар у зотга имон келтирди, бошқалар кофир бўлди. Аслида Ёлғиз Аллоҳга ибодат қиладиган кишиларнинг қалби ҳам, ўй-фикрлари ва орзу-мақсадлари ҳам бир бўлиши лозим эди.
5. Ваҳоланки улар фақат Аллоҳга динни холис қилган тарзда, ҳаниф ҳолларида ибодат қилиш, намозни қоим қилиш ва закотни беришга буюрилган эдилар. Мана шу тўғри диндир.
Аслида улар турли гуруҳларга бўлиниб, ихтилоф қилишга эмас, балки Аллоҳга имон келтириб, У Зотга ихлос қилиш, амалларини ширкдан поклаш, ҳаниф Иброҳим динига эргашиш, намозни ўз вақтида тўкис адо этиш ва закотни ҳақдорларга беришга буюрилган эдилар. Мана шу тўғри дин, тўғри эътиқод ва амалдир.
6. Албатта аҳли китоб ва мушриклардан бўлган кофирлар жаҳаннам оловидадирлар. Улар у ерда абадий қоладилар. Ана ўшалар башариятнинг энг ёмон (кимса)ларидир.
Аҳли китоб ва мушриклардан бўлган, нафсларини ширк ва гуноҳлар билан кир қилган бу кофирлар жаҳаннамда оғир азобларни тортадилар. Сабаби улар Аллоҳнинг ҳақ дини қолиб, ўзларига оғир бир шариатни яратиб олдилар, имондан юз ўгирдилар. Айнан мана шулар инсониятнинг энг ёмон вакилидирлар.
7. Албатта имон келтирган ва солиҳ амаллар қилган зотлар – ана ўшалар башариятнинг энг яхши (инсон)ларидир.
Аллоҳга ва қиёмат кунига имон келтирган мўминлар башариятнинг энг яхши вакилидирлар. Чунки улар инсоннинг асл фитратига мос ҳолда ҳаёт кечирдилар, ҳақни тан олдилар, солиҳ амаллар билан ўз мартабаларини юқори кўтардилар. Энди уларга чексиз мукофотлар ато этилади.
Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳу айтади: “Сизлар фаришталарнинг Аллоҳ ҳузуридаги мартабасидан ҳайрон бўляпсизларми? Жоним қўлида бўлган Зотга қасамки, қиёмат куни мўмин банданинг Аллоҳ наздидига даражаси фаришталарникидан улуғ бўлади. Хоҳласангиз, “Албатта имон келтирган ва солиҳ амаллар қилган зотлар – ана ўшалар башариятнинг энг яхши (инсон)ларидир” оятини ўқиб кўринг” (Ибн Абу Ҳотим ривояти).
8. Уларнинг Парвардигорилари даргоҳидаги мукофотлари тагидан ариқлар оқиб турадиган Адн жаннатларидир. Улар у ерда абадий қоладилар. Аллоҳ улардан, улар ҳам У (Зот)дан рози бўлдилар. Бу Парвардигоридан қўрққан (банда) учундир.
Аллоҳ таоло имон келтириб, солиҳ амаллар қилган бандаларни охиратда Адн жаннатига киргизади. У ерда дарахт ва хоналар остидан шариллаб ариқлар оқиб туради. Мўминлар жаннатда абадул-абад қоладилар, уларга берилган неъматлар ҳам давомийдир. Аллоҳ мўминлар дунёда қилган амалларидан рози бўлади, улар ҳам Парвардигори томонидан берилган мукофотларга рози бўладилар. Бу даражага дунёда Аллоҳдан қўрқиб, ҳаром ишлардан четланган бандаларгина эришадилар.