Тарих (516)
Ислом ва мусулмонларнинг буюк ва бой тарихи жуда кўп кашфиёт ва фатҳларга бой бўлгани шубҳасиздир. Аллоҳ таолонинг ёрдами билан мусулмонлар жуда кўп ер ва халқларни фатҳ қилиб, уларга ҳақ йўл ва ҳақ динни кўрсатдилар, ўргатдилар. Бунинг исботи, бугунги кунимизда ер юзида бир ярим миллиарддан ошиқ мусулмонларнинг истиқомат қилаётганидир.
Анъанага кўра, барча макатабларда 1492-йилда Колумб янги ерларни очди дея ўргатишарди. Аслида эса, Христофор Колумб, Атлантика океанини испан кемаларида кесиб чиққан, аммо Шимолий Американинг, Кариб қисмида қолганлиги маълум. Неча асрлар давомида Колумб океанни кесиб Американи очган деб ҳисоблаб келинган. Аммо бу ерларни туб аҳолиси ҳиндулар очган аслида.
Уйғурлар – Хитойнинг ушбу давлати ҳудудидан ташқарида энг машҳур бўлган кичик миллатдир. Курдлар ва туареглар билан бир қаторда улар ўз давлтига эга бўлмаган энг йирик халқлар учлигига киради. Уйғурлар фақат миллиарддан ортиқ хитойликлар олдида кичик миллат ҳисобланади – ХХР ҳудудида ҳозир уйғур миллатига мансуб ўн миллиондан ортиқ фуқаро яшайди.
1867 йил 30-март Вашингтонда тарихий олди-берди шартномаси имзоланди. Россияга тегишли 1 миллион 519 минг кв. км. ер савдога қўйилди. Шартномага кўра, бу ер учун 7 200 000 доллар (11 миллион Чор Россия рубли) ҳақ тўланиши лозим эди. Бироқ бу пуллар Чор Россияси ҳукуматига етиб келмаган.
Эрамиздан аввалги 44 йилнинг 15 мартида Рим ҳукмдори Гай Юлий Цезарь сенат биносида эди. Сенаторлардан бири, Луций Тиллий, унга укасини авф этиш ҳақида илтимос билан мурожаат қилди. Рад жавобини олгач, у диктатор либосининг бир четидан ушлаб тортди. Бу эса унинг атрофида турган сенаторлардан иборат фитначилар учун белги бўлиб хизмат қилди.
Шайбонийхон Самарқанду Бухоро, Тошкенту Андижон, Ҳисору Бадахшонларни босиб олиш билан қанот қилмайди. Энди Эрону Арабистонларни ҳам фатҳ этиб, зафар байроғини Каъбагача етказиб боришни истайди. Атрофидагилар уни афсонавий Искандар каби жаҳонгир деб улуғлайдилар, яна уни бугун мусулмон оламининг бош диний раҳбари — Аллоҳнинг ердаги халифаси деб ишонтирадилар.
Бу Самарқанд аҳли фойдасига қарор чиқарган ва унинг шарафи билан шаҳар аҳли Ислом динига киргани ҳақидаги буюк бир маҳкама тарихидир. Мусулмон ва ғайридинлар орасида ҳар қандай вазиятга қарамасдан Ислом адолатига далил бўлган Ислом тарихининг ёрқин саҳифаларидан бири ҳамдир.
Чиғатой (1185-1242) – мўғулларнинг арбоби, Чингиз хон ва Бўрта хотиннинг иккинчи ўғли. Отасининг ҳаётлик вақтидаёқ Ясақ қонунларининг ҳамда қонун ва одатларга оид барча масалаларнинг билимдони ҳисобланган. Чиғатой авлодлари XIII—XIV асрларда Ўрта Осиёда ҳукмрон бўлган.
Тарихда яшаб ўтган энг нуфузли 100 кишининг энг афзали сифатида Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламни танлашим баъзиларни ҳайратга солиши, бошқаларда эса турли саволлар уйғотиши мумкин. Аммо у Зот тарихда ҳам дин, ҳам дунё ишларида ниҳоятда муваффақиятли фаолият кўрсатган ягона кишидирлар. Худо Исломни ғариб ҳолатдан у Зот орқали юксалтирди ва у зот ниҳоятда буюк сиёсий етакчи бўлдилар.
1990 йили Яқин Шарқда бўлиб ўтган уч кунлик қуролли тўқнашув нафақат минтақа балки бутун дунё келажагига таъсир қилди. Форс кўрфазидаги кичкина бўлса ҳам бироқ ниҳоятда нефтга бой Кувайт давлати ҳодисалар марказида қолиб кетди. Кувайтни назорат қилиш учун усмонийлар, инглизлар ва олмонлар курашиб келишган.
XX асрнинг сўнги чораги “мусулмон дунёсининг уйғониши” деб ҳисобланишига барча асослар бор. Бунгача бирмунча вақт давомида устуворлик қилган миллий ва энг аввало араб социализм мафкураси деярли таназзулга юз тутди. Бироқ узоқ вақт давом этган тарихий сукунатдан сўнг ислом сиёсий тафаккури Суданда, Эронда ва қисман Покистонда ўзини намоён эта бошлади.
Маълумки, Сарвари Олам (алайҳиссалом) умрларининг охирида ҳазрати Умар ва ҳазрати Алига (розийаллоҳу анҳум) муборак хирқаларини Увайс Қаранийга (раҳматуллоҳи алайҳи) элтиб беришни васият қилганлар. Омонатни қабул қилиб олган Увайс Қараний умрининг охиригача муборак хирқани асраб-авайлаб сақлайдилар. У кишининг вафотидан сўнг хирқа Маккаи мукаррамадаги Ҳиро ғорига қўйилади.
Бундан 100 йил олдин қонхўр Михаил Фрунзе қўмондонлиги остидаги совет қўшинлари Бухоро амирлигининг пойтахти ва мусулмонларнинг дурдона шаҳри саналган Бухорони бомбордимон қилиб, забт этганди. СССР тарихида бу Ўрта Осиёда ўрта асрларга хос бўлган феодализм ўчоқларини тугатиш бўйича қаҳрамонона жасоратлардан бири бўлди, Бухоро ишғол қилинганидан сўнг бошланган маҳаллий аҳоли қаршилиги эса босмачилар ҳаракати деб атала бошлади.