Жаҳон пролетариати раҳнамоси Владимир Илич Улянов-Ленин ҳамон дам олаётган мақбарага биринчи қарашдаёқ унинг шакли рус меъморчилигига бегона экани аён бўлади. Шу билан бирга, у инқилобдан олдин Муқаддас Синод хизматида бўлган рус меъмори Алексей Викторович Шчусев томонидан қурилган, олдин у черковлар қурган ва Киев-Печерск Лаврадаги черков иконостазини лойиҳалаган. Рус меъмори томонидан ишлаб чиқилган мақбаранинг шакли нафақат рус меъморчилигидан, балки умуман христианликдан ҳам фарқ қилади. Мақбара ҳақиқатан ҳам пирамидага - мушрикларнинг диний биносига ўхшайди, уларнинг руҳонийлари бундай мақбаранинг тагига ўлган мумияни қўйиб, "худолар"ига бағишланган улкан зиёратгоҳни ташкил қилган. Қизил Россияда бундай "худо" маълум бир Янги дунё ва уни ифодаловчиси марҳум раҳбар (фиръавни) эди.
Пирамида - модага ҳурмат
Архитекторлар структуранинг ғалати кўринишини бутун дунёда, шу жумладан Россияда Миср услуби ХIX асрда модага кирганлиги билан изоҳлайдилар. Бу кўплаб археологик кашфиётлар ва қадимги халқлар маданиятига умумий қизиқиш билан боғлиқ эди.
Санъатшунос Вера Александровна Дубровина ўзининг "Илк совет меъморчилигида Қадимги Миср меъморий меросини талқин қилиш" мақоласида ёзадики, ўша пайтда иероглифлар, сфинкслар, пирамидалар ва обелисклар модаси бутун Европага тарқалди.
Россияда инқилобдан олдин ҳам ҳар иккала пойтахтдаги турар-жой бинолари шу услубда безатила бошланди, Миср интерерлари ва қабрларда ёдгорликлар ыилинди. Инқилобдан сўнг болшевиклар тўлиқ ҳажмда ушбу услубга мурожаат қилишди.
Бунинг маънавий маъноси борми? Албатта. Православ черковларини вайрон қилиб, хочларни ерга ташлаб, улар мамлакат қиёфасини бутунлай ўзгартиришга ҳаракат қилиб, обелиск ва пирамидаларни ўрнатдилар.
Қизиғи шундаки, пирамидалар ва обелискларнинг биринчи тарқалиши 1789-1794 йиллардаги Франция инқилоби билан боғлиқ. Санъатшуносларнинг таъкидлашича, янги вақт фақат янги рамзларни талаб қилди, аммо билимдон одамларга маълум бўлдики, негадир энг қадимги рамзлар - мушриклар тамонидан ишлатилган.
Зиккурат - инсонларни қурбон қилиш учун пирамида
Мамлакатнинг бош майдонида қабр қуриш қарори Ленин вафотидан тўрт кун ўтиб қабул қилинган. Ажабланарлиси шундаки, болшевиклар ҳукуматига кўриб чиқиш учун тақдим этилган иккала лойиҳа ҳам пирамидаларга асосланган эди.
Шчусевнинг лойиҳасига устунлик берилди, чунки у янги бинони мавжуд ансамблга мослаш қобилияти билан машҳур эди. Ҳақиқатан ҳам, бир неча йил ўтгач, улар доимий тош конструкцияни қуришни бошлаганларида, меъмор моҳирлик билан мақбарани император меъморчилиги ансамблига айлантирди.
Кеча, христиан черковларини қураётган Шчусев мақбаранинг асоси сифатида поғонали зиккуратни олди - пирамиданинг бу шакли бутпараст Қадимги Бобилда кенг тарқалган эди. Мисрда улар ҳам ишлатилган: мақбарага энг яқин шаклдаги пирамида Саккарадаги Ўрта қироллик Джосер пирамидаси ва Месопотамиядаги Буюк Кир II (милоддан аввалги VI аср) пирамидаси.
Пирамиданинг шакли бироз ўзгартирилиши керак эди - қабрдан трибуна ясаш ва унда парадлар ўтказиш бўйича раҳбарларнинг хоҳиш-истаклари инобатга олинди.
Санъатшуносларнинг фикрига кўра, пирамиданинг поғонали "лаконик" шакли оддийгина Кремл деворининг тишларини "такрорлаган" ва Авлиё Базил собори миноралари билан "мукаммал уйғунлашган" ва қон-қизил гранит маълум бир умумий ансамбл ва "тўпламни" ташкил қилган. "Маъбад, Кремл ва Тарих музейи биноси" майдонининг босқичли пирамидал композитсияси мавзусини якунлайди.
Мақбаранинг умумий баландлиги ертўлалар билан бирга 36 метрни ташкил этди - бу замонавий ўн қаватли бинонинг баландлиги. Ердан атиги 12 метр баландликда кўтарилади ва кўринадиган қисмнинг кенглиги 24 метрни ташкил қилади. Мақбаранинг “таглиги” ён томони узунлиги 72 метр, диагонали узунлиги 104 метр, пирамиданинг қийшайиш бурчаги классик 45 га тенг бўлган квадрат шаклида бўлган.
Бу мақбара эмас - бу қурбонгоҳ
Маънавиятга қизиқувчилар, болшевиклар Қизил империянинг бош майдонида атайлаб зиккурат ўрнатган, деб ҳисоблашади. Ушбу "янги" эски шакл билан улар нафақат эски дунёдан, ўзлари вайрон қилган давлатнинг минг йиллик тарихидан, балки насронийликдан ҳам воз кечишни таъкидламоқчи эдилар. Эҳтимол, улар буни тўғридан-тўғри оккултив мақсадларда ишлатган ёки ишлатишни хоҳлашган.
Тахминларга кўра, Шчусев шунчаки зиггурат шаклини кўчирган эмас, балки у христианлар мақбаранинг ички ташкил этилиши учун асос сифатида "Шайтон тахти" деб атайдиган Пергамон қурбонгоҳини олиб, қурилиш режасига махсус рамзийликни киритган. - бу баёнот Ҳаворий Юҳаннонинг "Апокалипсиси" га асосланган бўлиб, унда Худо Пергамон черковининг фариштасига "Сен Шайтоннинг тахти бўлган жойда яшайсан" (Ваҳ. 2:12-13) сўзлари билан мурожаат қилади. Илоҳиётчилар бу сўзларни маъбадида насронийликдаги шайтоннинг рамзи бўлган улкан илон сақланган Асклепийга сиғиниш билан боғлашади.
Бу бинолар режасининг ўхшашлиги, мақбаранинг поғонали шифти ва СССР раҳбарлари парадларни қабул қилган ғалати ассиметрик тўсиқдан далолат беради. Унда меъморий маъно йўқ ва этакчини подиумнинг марказига қўйиш мантиқийроқ бўлар эди, лекин Пергамон қурбонгоҳида айнан шундай тўсиқ бор, яъни у ердан Шчусев томонидан кўчирилган.
Шубҳасиз, илгари Синодда хизмат қилган меъмор айнан нимани яратаётганини билмасдан қололмади. Катта эҳтимол билан, диний таълимнинг бошланиши бўлган қизил раҳбарлар ҳам буни жуда яхши тушунишган. Мисол учун, Иосиф Сталин семинарияда ўқиган ва Феликс Эдмундович Дзержинский ёшлигида руҳоний бўлишни орзу қилган.
Кўринишидан, 1930 йилда Кремл деворлари ёнида иблис кучларига сиғинишни англатувчи зиккурат ўрнатилди ва у бутун христиан мамлакати олиб келинган қурбонгоҳ шаклида махсус қурилган.
Болшевиклар теомахистлар бўлганлиги аниқ. Қизил империянинг бош майдонида қурилган зиккурат барча православ зиёратгоҳларини алмаштириши кераклиги ҳам аниқ. Ва у бу вазифани енгди! СССРда мақбарага борадиган йўл ҳар доим катта бўлган: Москвага келган ҳар бир совет одами совет илм-фан томонидан яратилган Ленин мумиясида кимни қизиқиш билан ва кимни ҳурмат қилишни кўришни хоҳларди.
Эзотерикларнинг СССРдаги мақбара ҳам омманинг онгини бошқарадиган тушунарсиз "энергия антеннаси" бўлиб хизмат қилган деган тахминларига келсак, у бу вазифани бажара олмагани аниқ: у ҳали ҳам Москванинг марказида турибди ва СССР қулади.
ВИЛ(Владимир Илич Ленин) зиккурати
Дониёр пайғамбар китобининг каноник бўлмаган қисмида тилга олинган Бобил бутининг номи (XIV, 3-32). Бу машҳур Бобил бути Бел номининг юнонча шакли (Билу миххат ёзувларида), асосан иброний-финикиялик Баалга мос келади. Дониёр пайғамбар китобининг кўрсатилган жойида бу исм бобилликларнинг хурофотини тавсифловчи ривоят билан боғлиқ. Бу сиёсий қарашларга кўра, Бобил худолари ва ибодатхоналарига ҳомийлик қилган Кир томонидан Бобилни босиб олингандан кейин содир бўлган. Вилнинг ўзини ҳурмат қилиб, Кир Дониёрдан нега бу худога ҳурмат кўрсатмаслигини сўради. Дониёр ўлик бутларга эмас, фақат битта ҳақиқий Худога сиғинамн, деб жавоб берди. Подшоҳ Дониёрга Вилни ўлган деб адашганини айтди; ҳар кеча Вил ўзига олиб келинган барча қурбонликларни — 12 ўлча ун, қирқ қўчқор ва олти ўлча шаробни еб-ичади. Дониёр шоҳга буларнинг ҳаммасини Вил эмас, балки унинг руҳонийлари ейишини айтди. Подшоҳ Дониёрнинг сўзлари ҳақиқатга ишонч ҳосил қилишни хоҳлади. Кейинги кечада одатий қурбонликлар қўйилди ва маъбад қироллик муҳри билан муҳрланди ва Дониёрнинг маслаҳати билан полга кул сепилди. Эртаси куни муҳр бузилмаган ва қурбонлар ғойиб бўлди, аммо Дониёр шоҳнинг эътиборини кулдаги эркак, аёл ва болалар изларга қаратди. Кейин руҳонийлар ҳар доим маъбадга яширин эшикдан кириб, барча қурбонликларни истеъмол қилганликларини тан олишди. Айёрлик учун улар қатл қилинди ва бутнинг ўзи Дониёр томонидан йўқ қилинди. Роулинсоннинг фикрича, бу ривоятни Бобил урф-одатларини яхши билган одам ёзган.
