Замонамизда мусулмонларни кофир қилиш билан овора бўлганлар турли тоифаларнинг кофирлиги ҳақида фатво чиқарадилар. Уларнинг тутган йўлига назар солинадиган бўлса, қуйидаги рўйхат аён бўлади:

Қуръон ва Суннат таълимотига энг яқин бўлган мусулмонлар авлоди–саҳобаи киромлар бошқа нарсалар қатори ғулувни энг яхши англаб етган авлод ҳисобланадилар. Қуйида баъзи саҳобалардан бу маъно ҳақида асар бўлиб қолган ривоятларни келтирамиз.

Аллоҳ таоло «Нисо» сурасида: «Эй, аҳли китоблар! Динингизда ҳаддан ошманг ва Аллоҳ ҳақида ҳақдан бошқани айтманг. Албатта, Масийҳ, Ийсо ибн Марям Аллоҳнинг Пайғамбари, Марямга илқо қилган калимаси ва Ундан бўлган руҳдир. Бас, Аллоҳга ва Унинг Пайғамбарларига иймон келтиринг. Уни учта деманг. Тўхтанг, ўзингизга яхши бўлади. Албатта, Аллоҳ ягона илоҳдир, ўзга эмас. У Ўзининг боласи бўлишидан пок бўлди. Осмонлардаги нарсалар ва ердаги нарсалар Уникидир. Вакилликка Аллоҳнинг Ўзи кифоя қилур», деган (171-оят).

Қуръон ва Суннат таълимотига энг яқин бўлган мусулмонлар авлоди–саҳобаи киромлар бошқа нарсалар қатори ғулувни энг яхши англаб етган авлод ҳисобланадилар. Қуйида баъзи саҳобалардан бу маъно ҳақида асар бўлиб қолган ривоятларни келтирамиз.

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин. Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Исломдан, мусулмон ўлкалардан йироқда яшайдиган одамларнинг дилларидаги Исломга бўлган ошнолик ҳар қачон зиёда бўлар экан, ҳар қачон уларнинг ақллари унга кўпроқ юзланар, у ҳақда тааммул қилар, унинг асосий принсипларидан кўпроқ қаноатлана бошлар экан, ушбу диннинг душманларидаги адоват ҳам кучая бошлаши, дилларидаги Исломга бўлган нафрат, кек ва ғазаблари янада авжига чиқиши ҳақиқатдан кишининг назарини ўзига тортадиган ишлардандир.

Ўтган мақолада фанатизм тушунчаси кўриб чиқилган, унинг чегаралари ва баҳолаш мезонлари белгиланганди. Бироқ бу ҳодиса муайян кишининг онгида қандай ривожланиши энг катта қизиқиш уйғотади. Бошқача қилиб айтганда, қандай қилиб одамнинг фанатикка айланиши. Нима сабаддан айрим одамлар бундай бўлади, бошқалар эса – йўқ.

 Мутаассиблик ҳар бир диний конфессиядан топилади. Бироқ, сўнгги вақтларда маълум сабабларга кўра фақат Ислом мутаассиблиги ҳақида кўп гапириладиган бўлди. Террористик ҳуружлар, диний масалалардаги ихтилофлар, тўқнашувлар, умматнинг парокандалиги, буларга баъзи бир далиллар холос. Буларни кўрган одам салбий ҳаракатлар Исломнинг узвий бир қисмидир, деган хулосага ҳам келиб қолиши ҳеч гап эмас.

Динни ниқоб қилиб ва Аллоҳ таолонинг номи билан одамларни ўлдираётганларни қандай тушуниш мумкин? Уларни ақлдан озган ёки уларнинг болалиги қийинчиликда ўтган ёки бўлмаса мусулмонларни ёмонотлиқ қилиш учун уларга катта пул тўланган ёки мусулмонлар яшайдиган ҳудудларни босқинчилар ишғол қилиши ёки мусулмонларни атайин обрўсизлантириш учун қилинмоқда деб қўйиш энг осон жавоб бўлар эди.

Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўз умматини ғулувга тушиб қолишдан огоҳлантирган бир ажойиб воқеа бор. Жундуб Бажалий ушбу масжидда бизга Ҳузайфа розияллоҳу анҳунинг хадис айтиб берганини айтган эди: Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: "Мен сизлардан қўрқадиган нарсам, бир киши Қуръон ўқийди.