Дуо одоблари
Абдуллоҳ ибн Зайд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ушбу намозгоҳга истисқо (серобчилик сўраш) учун чиқдилар. Бас, дуо ила истисқо қилдилар. Қиблага қарадилар».
Шарҳ: Дуонинг одобларидан бири қиблага қараб дуо қилишдир.
Табибнинг одоблари
Мусулмон табибнинг энг одобли инсонлардан бўлиши талаб этилади, хусусан беморларга нисбатан у ўта одоб ва эҳтиром кўрсатиши зарур. Беморга қараётган табибнинг исломий одоблари қуйидагилардан иборат:
Мусулмон одам кечиримли бўлади
Диннинг кўрсатмасига кўнган тақводор мусулмон кечиримли бўлади. Кечириш - олий инсоний хулқдир. Бу хулқни Қуръон мақтаган ва, у билан Аллоҳнинг муҳаббат ва ризосига эришган яхшиларнинг гуруҳига қўшган пайтда хулқланганларни - кечиримлиларни Исломдаги улуғ намуналарнинг энг юксаги деб санаган:
Баъзи уламолар инсонни "нотиқ ҳайвон"дея таърифлаган эканлар. Луғавий жиҳатдан "ҳайвон"лафзи "ҳаёт" сўзидан олинган бўлиб, ҳаёти бор нарсаларга ишлатилса бўлади. Шунинг учун инсонга нисбатан ҳам ҳайвон иборасини ишлатиш мумкин, дейдилар. Мулоҳаза қилиб кўрилса, инсоннинг бир қанча нарсаларда ҳайвон билан ўхшашлиги бор. Мисол учун оч қолиш, таомга муҳтож бўлиш, иссиқ ёки совуқдан таъсирла- ниш, жинс, зурриёт, қон айланиши ва ҳ.к.
Очиқ юзли ва гўзал хулқли бўлиш
Одамларга очиқ юз ва хуш хулқ билан юзланиш Аллох таоло ҳузурида маҳбуб иш бўлиб, бунга ҳам ажр берилади.
Гўзал хулқ
Мусулмон инсон гўзал хулқли, тавозули, ширин сўзли бўлади, Ислом кўрсатмасига амал қилади, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ўрнак олади.
Олимлар ахлоқи
Ўтган уч бўлимда олимлик учун шарт бўлган омиллар ҳақида сўз юритдик. Биринчи омил – олимлар қадрини билиш; иккинчиси – олим бўлиш учун борини сарфлаш; учинчиси – вақтни қадрлаш эди.
Муаллим ва мутааллим одоблари
Нафсни поклаш ва ахлоқни сайқаллаш илми соҳасида ҳам, бошқа илмлардаги каби, устознинг ҳам, шогирднинг ҳам ўзига хос одоблари ва масъулиятлари бор.
Чиройли хулқ сафоси
Ҳамма замонларда, ҳамма ўлкаларда яхши хулқли, олийжаноб, ширинсўз, ҳалим инсонлар жамиятнинг кўрки, одамларнинг аълоси бўлиб келган ва бундан кейин ҳам шундай бўлиб қолади. Айниқса, Шарқ олами бу борада бутун инсониятга ибрат-намуна бўлган.
Турли одамлар билан муомала
Турли кишилар билан гўзал тарзда яшашга интилган одобли мусулмон дўстга ҳам, душманга ҳам ўзини хор тутмасдан, уларнинг ҳайбатидан чўчимасдан, кибрдан йироқ бўлган ҳолда, эҳтиром ва тавозеъ ила муомала қилади. Барча ишларида мўътадил бўлишга ҳаракат қилади, бир тарафга оғиб кетмайди.