Туркия ва Суриядаги фалокат ҳали ҳам шок бўлиб қолмоқда (ва узоқ вақт сақланиб қолади!), лекин у аллақачон ўз муаммолари, вазифалари, хавф-хатарлари ва қарама-қаршиликлари билан ижтимоий жараёнга айланган. Энди биз сиёсий жиҳатлар ҳақида эмас, балки одамларга ёрдам бериш, уларнинг хавфсизлиги ва мулкини ҳимоя қилиш билан боғлиқ соф амалий жиҳатлар ҳақида гапирамиз.
Шундай қилиб, ким ва ким орқали ёрдам бериш ва ким орқали ёрдам бермаслик ва ҳоказолар ҳақида кўп тортишувлар мавжуд. Биз кенг қамровли тушунтиришга даъво қилмаймиз, лекин баъзи маслаҳатларни баҳам кўрамиз:
- Асад тузуми тузилмалари орқали ўтиши аниқ бўлган Сурияга гўёки ёрдам жўнатиш керак эмас, чунки биринчидан, у талон-тарож қилинади, иккинчидан, бу аблаҳлар томонидан босим ва шантаж қуролига айланиб бормоқда;
- Россияда бўлганлар, рўйхатдан ўтмаган турли ташкилотлар ва жисмоний шахсларга, айниқса чет элда, шахсий маълумотларига боғланган ҳисобварақлар, карталар ва ҳамёнлардан пул юбормасликлари керак, уларга кўра сизни осонгина аниқлашлари ва "терроризмни молиялаштириш" учун жавобгарликка тортишлари мумкин, чунки бундай ҳолат бир неча марта содир бўлган;
- Туркия ва Сурияда бўлганлар учун биз ҳеч нарса маслаҳат бермаймиз, чунки сиз буни биздан кўра яхши биласиз - бу ерда ҳам давлат, ҳам таниқли хайрия ташкилотлари, ишончли жамоалар, жамоатлар ва бошқалар жуда кўп, шунинг учун кимга ишонсангиз, шулар орқали ёрдам беринг;
- Ғарбда бўлган ва бошқа биров орқали ёрдам бермасликдан қўрққанлар учун биз сизга БМТ ташкилотининг маҳаллий веб-сайтларини ўз яшаш мамлакатингиз тилида, масалан, лойиҳалари ва тўловлари бўлган Unicef ни google орқали қидиришни маслаҳат берамиз. Туркия, шунингдек, Сурия каби қурбонларни қўллаб-қувватлаш учун деярли барча мамлакатларда очиқ. Қуйида Россиядан пул ўтказиш хавфсиз бўлиши керак бўлган марказлаштирилган лойиҳага ҳавола келтирилади.
Энди яна ёқимсиз муаммо – мародерлар ҳақида
Маълумки, бу маҳлуқлар нафақат инсоний қайғудан фойдаланиб, уларни кучайтирибгина қолмай, балки фалокатга қарши курашда тўсиқлар яратади, чунки бир қатор ҳолларда халқаро хайриячилар ўз юкларига мародерлар томонидан қилинган ҳужумлар туфайли ўз фаолиятини давом эттиришдан бош тортган.
Шунга қарамай, биз ака-ука ва опа-сингилларимиздан, инсонийлик нуқтаи назаридан қанчалик ёқимли бўлмасин, айниқса, ўзини тийиб бўлмайдиган полициячилар томонидан қасос олган видеоларни реклама қилишни тўхтатишга чақирамиз.
Шуни тушуниш керакки, Туркия давлати, эртага нима бўлишидан қатъи назар (буни турк халқи ҳал қилади) ҳозир жуда катта синовга дуч келмоқда, назорат ва қонунийликни йўқотиш эса эҳтимолий оқибатлари бўйича бундай табиий офатларга қараганда камроқ хавф ва муаммо эмас. Шундай экан, эртага мародерларни отиб ташлаш тўғрисидаги қонун қабул қилинса ва бу ҳарбий судлар ҳукми чиққандан кейин уруш қонунига кўра амалга оширилса, бу бир гап. Аммо якка тартибдаги полиция ходимлари суд ва жазолашни ўз қўлларига олишса ва кейин у реклама қилиниб, намунага айлана бошласа, бу давлатнинг ўзини ўзи йўқ қилиш, унинг тартибсизлиги ва ундан ҳам катта офатларга олиб келадиган йўлдир.
Шундай экан, ўқувчиларимиздан бундай нарсаларни омма олдида маъқуллаш ва реклама қилишни бас қилишни, аксинча, иллатларни жиловлашда давлат ва жамиятнинг соғлом кучларини маънавий жиҳатдан қўллаб-қувватлашни сўраймиз. Ташаббус, ҳамдардлик, ҳа, сўзсиз, Аллоҳ таоло бу вазиятда қилган саъй-ҳаракатларини ҳар бир кишининг мукофотини берсин. Аммо жамият ва давлат бу офат билан курашиш учун зарур бўлган онг, масъулият, хавфсизлик, қонун ва тартибни ҳам эсдан чиқармайлик.
