Бир неча ҳафтадан бери Россия тарғибот машинаси Украина биологик лабораториялари биологик қуролларнинг янги турларини ишлаб чиқариши ҳақидаги сохта хабарларни фаол равишда тарқатмоқда. Албатта, бу ишларнинг барчасини АҚШ молиялаштиради.
Ўтган ҳафта ҳамма нарса янги босқичга кўтарилди — ва биологик қуролларни яратиш бўйича айбловлар оддий қўғирчоқ журналистлар томонидан эмас, балки Россия Федерацияси Мудофаа вазирлиги томонидан илгари сурилган. Кремль расмий равишда Украинани коронавирус ривожланишида, шунингдек, африка чўчқа чумаси ва куйдирги патогенлари билан ишлашда айблади.
Март ойи бошида Украина Соғлиқни сақлаш вазирлиги ушбу маълумотни рад этди.
"Яна бир бор таъкидлаймизки, Украина ҳудудида «америка лабораториялари» йўқ. Украинадаги барча мавжуд лаборатория муассасалари ягона умумий мақсадни - муҳим эпидемик салоҳиятга ва/ёки халқаро аҳамиятга эга бўлган ва халқаро соғлиқни сақлаш қоидаларини тартибга соладиган юқумли касалликлар патогенларини кўрсатиш ва идентификациялашни амалга оширади", дейилади Украина Соғлиқни сақлаш вазирлигининг баёнотида.
Қўшма Штатларда бу айбловлар "классик рус тарғиботи" деб номланди ва бундай баёнотлар "кулгили" ва "очиқчасига ёлғон" эканлигини таъкидлади."Давлат департаменти спикери Нед Прайсга кўра, Россия "Украинадаги ўзининг даҳшатли ҳаракатларини оқлашга уриниб, ёлғон баҳоналар ўйлаб топмоқда."
Бир неча кун олдин Россия БМТ хавфсизлик Кенгаши йиғилишида Украинадаги биологик лабораториялар масаласини кўтарган эди. Бироқ, у ерда ҳам Россия ташвиқоти муваффақиятсизликка учради — қуролсизланиш ишлари бўйича ташкилотнинг Олий вакили Идзуми Накамицу БМТ Украинадаги биологик қурол дастуридан "хабардор эмаслигини" айтди.
БМТ бунга ҳеч қандай далил йўқлигини, Шунинг учун Россиянинг айбловларини асоссиз деб ҳисоблаш мумкинлигини қўшимча қилди. Аъзо давлатлар Россия Федерациясининг Украинадаги биологик қуроллар ҳақидаги баёнотини "ёлғон" ва "ғирт бемаънилик" деб аташди.
Шунга қарамай, Россия ташвиқот машинаси тўхташни ўйламайди. Энди Роспотребнадзор ва радиация ва кимёвий ҳимоя қўшинлари қўшилди — уларнинг версиясига кўра, Украина душманни сил касаллиги билан заҳарламоқчи.
Ушбу тўлқин расмий даражада бўлмаса-да, Хитой томонидан қабул қилинди. Бир нечта маҳаллий оммавий ахборот воситалари, шу жумладан Синьхуа давлат ахборот агентлиги, Украина ҳудудида ҳақиқатан ҳам биологик лабораториялар мавжудлигини, унда олимлар ҳайвонлар орқали патогенларни қандай тарқатишни ўрганаётганини айтди.
Украина ҳудудида биологик лабораторияларнинг мавжудлиги ҳатто Украина Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан ҳам инкор қилинмаяпти. Бироқ, юқорида таъкидлаб ўтилганидек, уларнинг ишининг ягона мақсади юқумли касалликларнинг патогенларини аниқлаш бўлиб, улар охир-оқибат эпидемияга айланиши мумкин. Оддий қилиб айтганда, бу потенциал хавфли касалликлар ва уларнинг ташувчиларини ўрганиш. Шунга қарамай, ҳеч ким бундай биологик қуроллар устида ишлаш ҳақида гапирмайди — барча олимлар бундай тадқиқотлар фақат илмий қизиқиш уйғотишини таъкидлашади.
Буни 2020 йилдан бери Харьковдаги экспериментал ва клиник ветеринария институтида украиналик ҳамкасблари билан ҳамкорликда ишлаб келаётган Фридрих Леффлер институти профессори Корнелия Силаги ҳам таъкидлайди.
Олимлар кўршапалак паразитларини ўрганиб, Украина кўршапалаклари қандай бактерияларни олиб юриши мумкинлигини тушунишди. Бу инсон саломатлигига таҳдидларни аниқлаш учун биринчи қадам бўлиши керак.
Тадқиқотчилар Украинанинг шарқий минтақаларида кўршапалакларда бўлган 140 та бурга, кана ва пашшаларни тўплашди. Паразитлар этанолга солинди ва Германияга юборилди, у ерда ДНК таҳлили риккеция патогенлари — каналар тарқатадиган оддий бактериялар мавжудлигини кўрсатди. Ушбу иш натижалари 2021 йилда Германия ветеринария жамиятининг конференциясида тақдим этилди.
"Бу жуда оддий эпидемиологик тадқиқот эди", дейди Силаги. Бироқ, энди Россия тарғиботи уни Ғарб томонидан молиялаштириладиган биологик қуролларни махфий ишлаб чиқиш доирасидаги ишларнинг бир қисми сифатида кўрсатишга ҳаракат қилмоқда.
Россия томонидан чақирилган БМТ йиғилишида рус дипломати Василий Небензя «кўршапалаклар биологик қурол потенциал агентларининг ташувчиси сифатида кўриб чиқилган». У кўршапалаклар ва бактериялар намуналарининг тақдири номаълум эканлигини таъкидлади ва бу «улар террористик мақсадларда ўғирланиши ёки қора бозорда сотилиши мумкинлигини кўрсатмоқда». Ўз назариясининг исботи сифатида у намуналарни Германия институтига ўтказиш тўғрисида келишувни тақдим этди.
Силаги бу айбловларни рад этиб, уларни бутунлай бемаънилик деб атайди: «Мен уларнинг тақдирини биламан—улар менинг музлатгичимда». Бундан ташқари, барча патогенлар паразитларни сақлаб қолиш учун ишлатилган этанол билан йўқ қилинди. Олимнинг таъкидлашича, унинг лойиҳаси АҚШ томонидан молиялаштирилмаган. «Унинг биологик қурол сифатида тақдим этилиши – ғирт аҳмоқлик», дейди Силаги.
Россия Мудофаа вазирлиги намуналарни немис институтига топшириш тўғрисида келишувни қандай қилиб қўлга киритганлигини айтиш қийин. Сигалига унинг ишида ёрдам берган Харьковлик биолог Антон Влащенко жамоанинг электрон почта қутиларидан бири руслар томонидан бузилган деб гумон қилмоқда.
«Бизда биологик қуролларни ишлаб чиқариш учун зарур бўлган генетик лабораториялар йўқ. Биз бундай тадқиқотлар ўтказишимиз ҳақида руслардан эшитиш кулгили», дейди олим. Шунга қарамай, у уруш пайтида ҳамма нарса бўлиши мумкинлигини ва агар у рус ҳарбийлари томонидан қўлга олинса, уни қийноққа солиш ва "тан олиш"сифатида ҳар қандай бемаъниликни айтишга мажбур қилишлари мумкинлигини таъкидлади.
"Бундай бемаъни айбловлар марказида бўлиш жуда ғалати. Руслар бу ёлғон эканини билиши керак", - дейди Силаги.