Ҳали ҳам Трампга содиқ деб ҳисобланган Пентагоннинг амалдаги раҳбари Марк Эспер ўзини президентдан узоқлаштиришга мажбур бўлди. Ҳарбий элита билан зиддият Трампнинг иккинчи муддатга режаларини бузган яна бир омилдир.
Пентагон раҳбари Марк Эспер 3 июнда ҳарбийлар Миннеаполисда афро-америкалик ўлдирилиши келтириб чиқарадиган норозиликларни тарқатишда иштирок этмаслигини айтди. Бу сўзлар Трампнинг "минглаб ва минглаб оғир қуролли аскарларни" тартибсизликларни бартараф этишга йўналтириши ҳақидаги баёнотига тўғридан-тўғри зид келади.
Ҳарбий хизматчиларни ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари сифатида ишлатиш фақат энг оғир ва фавқулодда ҳолатларда мумкин, - дейди Эспер. - Ҳозир бундай ҳолат эмас. Мен ҳозирги пайтда қўзғолон Қонунини қўллашни қўллаб-қувватламайман (қўшинни тартибсизликларни бартараф этиш учун фойдаланишга рухсат берувчи қонун – news.ru). Мен сиёсатдан ташқарида қолиш учун қўлимдан келган ҳамма нарсани қиламан.
Эспер ҳозиргача Трампга содиқ бўлган мудофаа вазири ҳисобланади. У ўз ихтиёри билан президент билан келишмовчилик туфайли истеъфога чиққан Жеймс Маттиснинг ўрнини эгаллади. Маттис, Трампдан фарқли ўлароқ, АҚШнинг НАТО билан ҳамкорлигини кучайтириш ва яқин Шарқдаги Америка қўшинларининг мавжудлигини сақлаб қолиш учун ҳаракат қилди. Генерал учун охирги томчи Президентнинг Суриядан қўшинларни олиб чиқиш режалари эди ва декабрда 2018да Маттис Пентагон бошлиғи лавозимидан кетишини маълум қилди.
    Доналд Трамп Америка халқини бирлаштиришга уринмайдиган, ҳатто ўзини шунга ҳаракат қилаётган деб ҳам кўрсатмайдиган ҳаётимдаги биринчи президент, - деди Маттис. - Бунинг ўрнига у бизни ажратишга ҳаракат қилмоқда. Бугунги кунда биз ушбу уч йиллик қасддан қилинган саъй-ҳаракатларнинг оқибатларини кўрмоқдамиз. Биз ҳақиқий етакчисиз уч йиллик натижаларни кўрмоқдамиз.
Маттис ҳали ҳам ҳарбий доираларда нуфузга эга, чунки у ҳокимият учун тамойилларини қурбон қилмаган ва Пентагон бошлиғининг ваколатларини топширди, чунки унинг эътиқодлари президентнинг қарорларига зид кела бошлаган. Бундан ҳам муҳими, бошқа таниқли истеъфодаги генераллар, масалан, қўшма штаб-квартираларнинг собиқ бошлиқлари Мартин Дампси ва Майк Мулли, шунингдек, истеъфодаги генерал Джон Аллен ҳам худди шундай баёнотлар билан чиқишган. Амалдаги ҳарбий хизматчиларга келсак, бош қўмондонга қарши оммавий баёнотлар уларга қимматга тушиши мумкин, шунинг учун улар ўзларининг норозилигини аноним тарзда ифода этадилар, - маълм қилади Politico нашри.
Пентагонда Трамп ўзининг ички вазифалари учун, масалан, Мексика билан чегарани ҳимоя қилиш учун унинг кучларини жуда фаол равишда жалб қилгани билан узоқ вақтдан бери норози. Шунингдек, 4 июль - мустақиллик куни учун Вашингтонда кенг кўламли ҳарбий парад ташкил этиш ҳақида Президентининг ғояси ҳам Мудофаа вазирлигига ёқмади - охир-оқибат бир неча дона ҳарбий техника стационар намойиши чекланди.
Президент ва Пентагон муносабатларининг совиши, Трамп ҳукмронлигининг биринчи йилларидан фарқли ўлароқ, маъмуриятдаги бир неча муҳим хабарлар собиқ ҳарбийларни тарк этганида сезиларли даражада фарқ қилади. Маттисдан ташқари, Маъмурият кейинчалик истеъфога чиққан генераллар Майкл Флинн ва Джон Келлини ўз ичига олган, кейинчалик Флинн миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчи сифатида ҳарбий доиралардан яна бир киши — Герберт МакМастер ўрнини эгаллади.
Ўз даврасидаги бундай обрўли одамлардан хурсанд бўлган, сиёсатга янги кириб келган Трвмп уларни мағрурлик билан "менинг генералларим" деб атади, аммо бу ҳарбийларнинг ўзига унчалик ҳам ёқмади. Ўшандаёқ улар президентнинг Пентагонни, шу жумладан бундай риторикани монополлаштиришга уринишидан хавотирда эдилар. Трампнинг ҳарбий доиралар билан келишмовчилиги барча "унинг генераллари" истеъфога чиққач аниқ бўлди.
Пентагоннинг ҳозирги раҳбари Марк Эспернинг норозилик намойишлари тарқалиши ҳақидаги баёнотлари, эҳтимол, биринчи бўлиб унинг сиёсати ва президентнинг талаблари ўртасидаги тафовут эди. Трамп ўз маъмуриятидаги келишмовчиликларга тоқат қилмаслигини ҳисобга олиб, келажакда бундай сўзлар Эспернинг лавозимидан ажрашига олиб келиши мумкин. Шунга қарамай, сўнгги кунларда собиқ ва ҳозирги ҳамкасбларининг Мудофаа вазирига нисбатан танқидлари кескин тус олди, шунинг учун у рискли қадам ташлаши ва бош қўмондоннинг талабларидан узоқлашиши керак эди.
Гап шундаки, Пентагон йиллар давомида сиёсатсиз тузилма мақомини сақлаб қолишга ҳаракат қилмоқда. Ахир, Оқ уй эгалари тез-тез ўзгариб туради, қуролли кучлар, фуқаролар ва ҳокимият ўртасидаги ишонч эса доимо сақланиб туриши керак. Бироқ, Пентагоннинг ҳаракатлари демократларга қараганда республикачиларга кўпроқ ёқиши маълум. Шу нуқтаи назардан, Мудофаа вазирлиги билан зиддият Трампни иккинчи муддатдан маҳрум қилиши мумкин.
Трампнинг президентлик даврида сайлов базаси унинг манзилига бўлган танқидларга деярли сезгир бўлмаган. Бундай муҳитдаги либерал оммавий ахборот воситалари ўқимайди, демократ-сиёсатчиларга шунчаки ишонмайдилар. Бироқ, собиқ ва ҳозирги ҳарбийлар республика доираларида муҳим раҳбарлардир, уларни тинглаш одат тусига киради. Пентагон билан муносабатларни бузган Трамп ўзига ва консерватив сайловчиларга бўлган ишончни йўқ қилди.