Исроил ҳужумлари натижасида Ҳизбуллоҳ қуруқликдаги операциясиз ҳам жуда катта зарар кўрди.
Ҳизбуллоҳ қандай пайдо бўлди
Ливаннинг Ҳизбуллоҳ (Аллоҳ партияси) ҳаракати 1982 йилда Эроннинг бевосита иштирокида ташкил этилган. Ташкилотнинг ҳарбий қаноти Эрон Ислом инқилоби гвардияси корпуси томонидан ташкил қилинган. Кейинчалик у жанговар тайёргарлик ва жангариларни таъминлаш билан шуғулланган. Кейинчалик Сурия Ҳизбуллоҳга катта молиявий ва ҳарбий ёрдам бера бошлади. Ташкилотнинг аниқ ҳажми номаълум, турли ҳисоб-китобларга кўра, 4 мингдан 30 минг кишигача; 2021-йилда ҳаракат раҳбари Ҳасан Насруллоҳнинг таъкидлашича, биргина Ҳизбуллоҳнинг ҳарбий қанотида ўқитилган, қуролланган ва тажрибали 100 минг киши бор эмиш.
Ҳизбуллоҳ бир қанча шов-шувли терактлар уюштирганидан кейин, жумладан 1982-йилда Ливан жанубидаги Исроил қўшинлари штаб-квартирасига ҳужум, Америка элчихонаси ҳамда Америка ва Франция тинчликпарвар қўшинлари казармаларига қилинган ҳужумдан сўнг жиддий жанговар куч сифатида гапирила бошланди. Байрутдаги контингентлар (200 дан ортиқ одам ўлдирилган), 1985 йилда Америка йўловчи самолётининг ўғирлаб кетилиши ва бутун бир қатор гаровга олинган.
Шунингдек, 1985 йилда Ҳизбуллоҳ тўрт совет дипломатини қўлга олди, улардан бири Аркадий Катков ўлдирилган. Ливан жанубидаги (Исроил томонидан босиб олинган) можаро пайтида Ҳизбуллоҳ исроилликларга қарши партизанлар урушини ташкил қилишда етакчи рол ўйнади.
Исроил билан деярли барча тўқнашувлар Ҳизбуллоҳ фаол иштирокида содир бўлган, бироқ ҳаракат жангарилари бошқа мамлакатларда ҳам жанг қилган. Шундай қилиб, 1992-1995 йиллардаги Босния уруши пайтида улар Босния ва Гертсеговина Республикаси армияси томонига ўтдилар.
Ҳизбуллоҳни ким бошқаради?
1992 йилдан бери Ҳизбуллоҳ етакчиси Саййид Ҳасан Насруллоҳ. Унинг салафи Аббос ал-Мусавий Исроилни «Яқин Шарқ саратони» деб атади ва Фаластинда бу ҳақдаги барча эслатмаларни йўқ қилишга ваъда берди. 1992-йилда ал-Мусавий рафиқаси ва ўғли билан бирга учаётган вертолёт Исроил армияси томонидан уриб туширилган эди.
Амалдаги раҳбар даврида Ҳизбуллоҳ Канада, АҚШ, Исроил, Миср, Араб Лигаси, Форс кўрфази мамлакатларида, қисман Европа Иттифоқи, Австралия ва Буюк Британияда террорчи ташкилот сифатида тўлиқ ёки қисман тан олинган. Уни Эрон ва Сурия қўллаб-қувватламоқда. Россия Ҳизбуллоҳни террорчи деб ҳисобламайди.
Ҳизбуллоҳ нима билан қуролланган?
Исроил ҳукумати Ҳизбуллоҳнинг 150 мингга яқин ракета арсеналига эга эканлигига ишонади. Ҳизбуллоҳнинг жанговар қаноти ракета артиллериясига эга бўлиб, бу унинг ҳарбий салоҳиятининг асоси ҳисобланади. Эроннинг «Зелзал-2» ва «Фатиҳ-110» ёқилғи диспенсерлари энг узоқ масофали қуроллар саналади. Улар оғир, йирик калибрли ракеталардан фойдаланади ва 200 км масофадаги нишонларга ҳужум қилиш имкониятига эга. Энг кенг тарқалган 122 ммли тизимлар Совет БМ-21 Град кўп ракета тизимлари ва уларнинг нусхалари. Жангчилар Америка ФИМ-92 томонидан қўлга олинган Совет ишлаб чиқаришининг Стрела ва Игла оилаларининг MANPADSlларига эга.
Ҳизбуллоҳ сиёсатда
Дастлаб, фақат 1980-йилларда Исроил билан жанговар ҳаракатларда қатнашган ташкилот сифатида мавжуд бўлган Ҳизбуллоҳ, 1990-йилларда фаол сиёсий фаолиятга аралашиб, аста-секин Ливандаги барча шиа ташкилотларини четга сурди. Бу Ливанда Сурия манфаатларини ҳимоя қилган томонлардан бири эди. 1992 йилда Ҳизбуллоҳ биринчи марта Ливандаги парламент сайловларида иштирок этди. 2022 йилги охирги сайловларда Ҳизбуллоҳ бошчилигидаги коалиция қонун чиқарувчи органдаги 128 ўриндан 61 тасини қўлга киритди, бу аввалги чақириқдагидан ўн ўринга кам.
