Шарқда «Умм ул-булдон», «Қуббат ул-ислом» номи билан машҳур бўлган Балх энг қадимий шаҳарлардан бири ҳисобланади. Бу кўҳна маданий манзилдан кўплаб дин, илм-фан, бадиий сўз санъати арбоблари етишиб чиққан. Улардан бири - саргузашти халқ орасида сонсиз ҳикояту ривоят, қиссалар пайдо бўлишига замин яратган Иброҳим Адҳамдир.
Ат-такфир вал-ҳижра(Ат-такфир вал-ҳижра - [араб. - куфрда айблаш ва ҳижрат].): 1971 йилда Шукрий Мустафо (1942-1978) томонидан Мисрда ташкил топган бу оқимнинг асосий ғояси бутун бир жамоаларни, ҳатто давлатларни имонсизликда (исломдан қайтишда) қоралашдан иборат бўлиб, шу асосда бу давлатларга зулм, куч ишлатиш маъқулланган. Шукрий Мустафо ва унинг сафдошлари Миср жамияти ислом қарашларига тўғри келмаслиги ва бундай давлатдан кетиш керак деган хулосага келганлар. Бу хулосадан кейин 1973 йилда «такфирчилар» Мисрнинг кам аҳолили тоғолди ҳудудига кўчиб кетганлар.
Имом Абу Юсуф раҳимаҳуллоҳ ҳижрий 113-182 саналарда яшаб ўтган ва 69 йил умр кўрган.
Вақтнинг ўзига хос хусусиятлари бордирки, бизлар уни тўла идрок этишимиз, у билан муносабат ўрнатмоғимиз даркор. Улардан:
Таом бериш ҳам садақадир, Исломнинг яхши хислатларидан биридир.
1. Фақирлар. Моли нисобга етмаган одам.
2. Камбағаллар. Ҳеч нарсаси йўқ одам.
3. Закотчилар. Давлат раҳбари томонидан закот йиғиш топшириғи берилган кишилар. Уларга ишига яраша закотдан берилади.
4. Мукотаблар. Маълум мол эвазига озод бўлишлари хусусида хожалари билан шартнома тузган қуллар.
5. Қарздорлар. Қарзини тўлашдан ожиз бўлган одамлар.
6. Аллоҳ йўлидагилар. Қўшиндан ажраб қолган аскар, йўлда қолиб кетган ҳожилар.
7. Ўз диёридан ва у ердаги мулкидан узоққа кетиб, уларни олиб келишдан ожиз бўлган мусофирлар.
Имом Аъзам тавҳид ҳақида, Аллоҳ таолонинг рубубиятда, улуҳиятда, убудиятда ягоналигини бундай баён этган:
Ундан олдин Имом Муслим раҳматуллоҳи алайҳ иймоннинг турли шуъбаларини батафсил тарзда баён қилган. У ишора, киноя ва очиқ-ойдин «иймон кўпайиб, камаяди», деган мазҳабини асослашга уринган. Имом Муслим раҳматуллоҳи алайҳ бу бобдан васваса бобигача бир неча бобларда куфрнинг шуъбаларини баён қилишга киришган. Бу билан: «Куфр иймоннинг зидди. Куфр турли бўлаклардан иборат экан, унинг муқобилидаги иймон ҳам бир неча бўлаклардан таркиб топади. Демак, иймон бўлаклардан иборат экан, у кўпайиб, камайиб туради», деган нарсани исботламоқчи бўлган. Нарсалар ўзининг зидди билан билиниши борасида бундай шеър айтилган:
Ғазаб пайтида ўзини ушлаб турган мусулмон инсон тилини сўкишга, ҳақорат ва ғийбатга юргизмаслиги табиий. Ислом кўрсатмаларини маҳкам ушлаган инсонда бу хулқ янада мустаҳкам бўлиши аниқдир.
Имом Қудурий раҳимаҳуллоҳ айтади: «Намозга киришган вақтда такбир айтади». Бунга биз юқорида келтирган ояти карима ҳамда Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Унинг таҳрими (ҳаром қилувчиси) такбирдир» мазмунидаги ҳадиси шарифлари далил бўлади. Такбири таҳрима бизнинг наздимизда намознинг шарти саналади. Бунга Имом Шофеъий раҳимаҳуллоҳ хилоф қилади. Бизнинг наздимизда, ҳатто бир киши фарз намози учун такбири таҳрима айтган бўлса, у билан нафл намозни адо килиши ҳам мумкин бўлади.
Ҳадис илмининг энг муҳим бешта фазилати мавжуд:
Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Мунофиқнинг масали икки қўчқорнинг орасида ҳали у қўчқорга, ҳали бу қўчқорга борадиган, қўчқор талаб совлиқ қўйга ўхшайди», дедилар (Имом Муслим ривоят ҳилган).