ВЦИОМ, Россия сиёсий маслаҳатчилари уюшмаси (РАПК) ва "Минтақалар клуби" федерал экспертлар тармоғи коронавирус пандемияси ва унга боғлиқ иқтисодий муаммоларнинг ёшларнинг ҳокимиятга бўлган муносабатига таъсирини ўрганган. Қизиғи шундаки, унинг ҳозирги инқирози энг асосийси ҳисобланади, чунки 20 ёшли одамлар 90-йилларни эслай олишмайди.
Умуман олганда, мутахассисларнинг таъкидлашича, ёшлар вазиятни бошқа ёш гуруҳлари каби қабул қиладилар, аммо уларнинг ўзига хос хусусиятлари бор. Биринчидан, улар илгари бундай миқёсдаги инқирозга дуч келишмаган. Иккинчидан, ёшлар учун улар адолатсизликка ва шахсий эркинликни чеклашга нисбатан кескин муносабатда бўлишади. Учинчидан, улар Интернетга киришга кўпроқ тайёр бўлишди ва кекса ватандошларига қараганда касал бўлишдан камроқ қўрқишди.
    Ёшлар вируснинг ўзида хавфни кўрмайдилар. Қизиғи шундаки, ёшлар ниқоб кийган биринчилардан бўлиб, у биринчи бўлиб бу ниқобларни ечиб ташлаган, - деди Олтой ўлкасидаги Россия сиёсатшунослар жамияти ёшлар бўлими раҳбари Михаил Астанин.
Иқтисодий таназзул шароитида янги авлод дуч келадиган асосий муаммолар, умуман, бутун мамлакат билан бир хил, аммо айни пайтда ўзига хос хусусиятлари ҳам бор. Аввало, 20 ёшли йигитларни иш билан таъминлаш муаммоси ташвишга солмоқда. Уларнинг аксарияти хизмат кўрсатиш соҳасида ишлаган ва сўнгги ойларда кўп пул йўқотган. Бундан ташқари, битирувчилар меҳнат бозоридаги вазиятдан жуда хавотирда. Онлайнга ўтиш, ноутбуклар ва юқори тезликда ишлайдиган Интернетда ўқиш учун пул сарфлаш зарурлигини ҳисобга олган ҳолда, олий таълим муассасаларининг ўқитиш нархларини қайта ҳисоблашдан бош тортиши ҳам ғазаблантиради. Бундан ташқари, чет эллик талабалар ҳамма уйларига борганларига қарамай, ётоқхонада яшаш учун пул тўлашлари керак эди. Кимдир ётоқхонанинг обсерваторга айлантирилганлиги сабабли, шунчаки нарсаларини ололмади. Масофавий таълим сифатига оид жиддий саволлар мавжуд.
Шунингдек, коронавирус чекловлари туфайли шахсий алоқа ҳажмининг пасайишини энг оғриқли тарзда сезган ёшлар эди. Жаҳон миқёсидаги воқеалар фонида, Россиянинг Осиё қисмидаги бир қатор талабалар пандемия сабабли Москвада ксенофобия билан тўқнаш келишган.
Аксарият экспертларнинг таъкидлашича, ёшларнинг ҳокимият билан муносабатлари "ишончсизлик", "мулоқотнинг йўқлиги", "ўзаро тушунмовчилик", "ташландиқ ва бефарқлик" деб таърифланиши мумкин ва ҳозирги инқироз даврида вазият ёмонлашди. Хусусан, давлат талабалар эмас, балки кўплаб ижтимоий гуруҳларга давлат томонидан ёрдам кўрсатгани сабабли норозилик омили бўлди.
Агар Санкт-Петербург ҳукумати веб-сайтига қарасангиз, барча чоралар оилалар, қарияларни ижтимоий қўллаб-қувватлашга ва тадбиркорликни қўллаб-қувватлашга қаратилган баъзи тадбирларга қаратилганлигини кўришингиз мумкин. Ёшлар ҳақида умуман ёдга олинмайди”, деди Олий Иқтисодиёт мактаби талабаси Алина Дмитриева.
Ёшлар ҳукуматдан аниқ ёрдам талаб қилмоқдалар: ўқиш нархлари, имтиёзлар, иш жойларини яратиш. Бундан ташқари, ҳукумат билан нормал ва, энг муҳими, тушунарли мулоқотга талаб катта, бу ҳозирча қондирилмаяпти.
25 ёшдан 35 ёшгача бўлган ёшларнинг тўртдан уч қисми мамлакатда нотинч сиёсий вазият мавжуд деб ҳисоблашади. Одамлар ҳозирги ҳукуматдан кўнгли қолган. Бу эҳтиёткорлик билан кузатилиши керак бўлган хавф зонасидир", деди Степан Львов, ВЦИОМнинг стратегик ривожланиш бўйича директори.
Мутахассисларнинг фикрича, ҳозирги вазият келажакда норозилик фаоллигининг Америка сценарийсига қадар сезиларли даражада ошишига олиб келиши мумкин. Хавфли омил шундаки, ўз-ўзини изоляция қилиш пайтида тўпланган катта иштиёқли заряд чиқишни талаб қилади. Бундан ташқари, узоқ вақт ичида биринчи марта ёшлар норозилик кун тартиби бошқа ижтимоий гуруҳларнинг талабларига мос келади. Шунингдек, иқтисодий муаммолар туфайли социализмга бўлган симпатия кучайган.
Амалий сиёсий тадқиқотлар институти директори Григорий Добромелов news.ru билан суҳбатда таъкидлаганидек, ёшлардаги салбий кайфиятга қарамай, у мослашади ва ўтмишни тезда унутиш қобилиятига эга.
    Шунинг учун, ҳокимиятнинг салбий нақшлари "кетма-кет" пайдо бўлишини кутиш учун "лекин кейин улар бизга ёрдам бермадилар ва энди биз сайловда уларга алик қайтарамиз", эҳтимол бундай бўлмайди. Аксинча, ҳокимиятдан бошқа мавҳумликлар бўлади. Яна шуни тушунишимиз керакки, вақт ўтиши билан, ёшлар сиёсатга зид бўлган, ҳукуматга ишонмайдиган 35 ёш тоифасига киради.
    Григорий Добромелов, Амалий сиёсий тадқиқотлар институти директори: Яқинроқ истиқбол ҳақида гапирганда, экспертнинг таъкидлашича, норозиликни Конституцияга киритилган ўзгартиришлар бўйича овоз бериш орқали намойиш этиш мумкин.
    Аммо энг муҳим савол - бу ёшлар билан муносабатлардаги тизимли ўзгариш. Сўнгги 15 йил ичида фақат фаоллар билан иш олиб бориляпти, бу эса хатодир. Бу – фаол ёшлар мана, улар билан ҳамма нарса яхши эканлиги ҳақидаги тасаввурни келтириб чиқаради. Аммо аслида уларнинг асосий қисми ёшлар сиёсатига алоқадор эмас. "Ҳеч қандай оммавий характер йўқ, бундай иш концепти йўқ, ёшларни сегментлаш йўқ", дея таъкидлади у.
Эртага давлатнинг асосига айланиши керак бўлган ва бугун норозиликка кўпроқ мойил бўлганлар билан янада самарали иш олиб бориш зарурлиги ҳақида гап-сўзлар узоқ вақтдан бери давом этмоқда. Аммо ҳозирга қадар мухолифатни "митингларга ёшларни жалб қилишда" айблашдан бошқа тушунарли нарса ихтиро қилинмаган. Шундай қилиб, улкан ғайрат захираси, аслида, ҳеч ким томонидан бошқарилмайди. Аммо бу абадий давом этмайди.