Бағдоднинг нариги соҳилида яшайдиган Абу Ҳанифа мунозара ўтказиладиган жойга бир соатча кечикиб келдилар. У зот узр сўраган ҳолда кечикишнинг сабабини изоҳлай бошладилар:
“Нариги соҳилдан бу томонга ўтиш учун ҳеч бир восита топа олмадим. Мени Дижла дарёсида ўтказиб қўядиган сол ёки қайиқ келишини кута бошладим. Ўша аснода баъзи дарахтлар қулаганини, кейин эса уларнинг тахта ҳолатига, тахталар ўз-ўзидан каттагина қайиққа айланганига, қайиқда ўз-ўзидан кураклар ва елканлар пайдо бўлганига гувоҳ бўлдим. Янада кеч қолмаслик учун хурсанд бўлганча қайиққа миндим ва қайиқ мени бу ерга олиб келди”.
Мунозарада қатнашаётган даҳрий бу гапларнинг сафсата эканлиги, бундай ҳодиса бўлиши мумкин эмаслигини айтди.
Буюк имом шундай жавоб қайтардилар: “Қаранг! Ҳатто кичик қайиқнинг ҳам устаси, бунёдкори бўлмай туриб ўз-ўзидан пайдо бўлишини қабул қилмаганингиз ҳолда қандай қилиб бу муаззам коинотнинг бир яратувчи бўлмай туриб, ўз-ўзидан яралганини иддао қиляпсиз, бунга қандай ишоняпсиз? Коинот табиатнинг эмас, Аллоҳнинг асаридир. Шунча ҳужжатлар очиқ-ойдин экан, Аллоҳнинг борлиги ҳақида баҳс, Аллоҳ борми-йўқми деб мунозара бошлашнинг ҳақиқатан кераги йўқ”.
Имоми Аъзам ва даҳрий ўртасида бўлиб ўтган мунозара
Аббосий халифалардан Мансур (714-775) ва таниқли зотлар иштирокида “Аллоҳнинг борлиги”, “коинотда тасодифга ўрин йўқлиги”, “Оламни табиат яратганми ёки Аллоҳми?” сингари масалалар бўйича мунозара бўлди.
Мақола жойлаштирилган бўлим:
Атеизм
|
Калит сўзлар