Жамият (918)
Баъзилар: Буюрилган ишларни қилишдан аввал қайтарил ганлардан қайтиш муҳимроқдир, дейдилар ва бунга Нававий ўзининг қирқ ҳадис китобида, ибн Ражаб шарҳ қилиб келтирилган иттифоқ қилинган саҳиҳ ҳадисни далил қилиб келтирадилар: “Сизларни бирор нарсадан қайтарсам қайтинглар, агар сизларга бирор ишни буюрсам уни қўлдан келганча бажаринглар”. Улар бу ҳадисдан қайтарилган нарсадан қайтиш буюрилган ишни қилишдан аввал туриши мурод деб айтадилар. Чунки наҳий ҳеч қандай гуноҳ қилишга рухсат бермайди. Амр эса имкон борича қилинади. Бу гап имом Аҳмаддан ҳам ривоят қилинган.
Абу Бакр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. «У хутба қилаётиб деди: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ичимизда худди мен сизнинг ичингизда турганимдек турдилар. Сўнгра йиғладилар Сўнгра уни қайтардилар. Сўнгра йиғладилар. Сўш ра уни қайтардилар. Сўнгра йиғладилар ва дедилар «Албатта, одамларга афв ва офиятдан кўра афзал нарса берилмагандир. Бас, Аллоҳ субҳанаҳу ва таолодан иккисини сўранглар».
Хақиқий мусулмоннинг хулқларидан яна бири у одамларга ёмон гумон қилмайди, инсонларни улар пок бўла туриб, айбга кўмиб ташловчи, уларга туҳмат тошини отувчи тасаввур ва хаёллар тизгинини қўйиб юбормайди. У мана бу оятга амал қилади:
“Эй мўминлар, кўп гумон(лар)дан четланинглар! Чунки айрим гумон(лар) гунохдир!..” (Ҳужурот сураси, 12-оят).
Ислом дини шунчалар саховатли Динки, ҳатто у мусулмон бўлмаган қариндошлар билан хдм алоқа боғлашни васият қилади. Абдуллоҳ ибн Амр ибн Ос розияллоҳу анҳу ривоят қилган ҳадисда келади, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни очиқ қилиб шундай деганларини эшитдим: “Фалончилар оиласи менинг дўстларим эмас. Менинг дўстим Аллоҳ ва солиҳ мўминлардир. Лекин уларнинг қариндошлик ҳақлари борки, мен уларни қариндошлик нами билан намлайман (яъни, ўзига яраша яхшилик қиламан)” (Бухорий ва Муслим ривояти).
Қуръон ва суннат вақтга турли тараф ва бир неча суратларда эътибор қаратади.
Ислом дини мусулмондан энг аввало Аллоҳ таолога чин иймон келтиришни, У Зот билан мустаҳкам алоқада бўлишни, Уни доимо зикр этишни, Унга таваккул қилишни, Ундан ҳар ишда мадад сўрашни, қанчалик куч сарфламасин ва ҳар турли сабабларга бош урмасин, ич-ичидан ўзини Аллоҳ азза ва жалланинг куч-қуввати, мадад-ёрдамига муҳтож эканини ҳис қилишни талаб қилади.
Жидал - душманлик ва ғолиб бўлиш. Арқонни эшиш учун бураш ҳам жадал дейилади. Гўё икки тортишувчи ўз сўзи билан ғолиб келиш учун бошқани раъйи ва мақсадидан буради. Бу қораланган ишдир. Лекин адолат юзасидан ёки ҳақиқатни ошкор қилиш бундан мустасно. Лекин бугун бундай иш ва уни қиладиганлар жуда ҳам камдир.
Анас ибн Молик (розияллоҳу анҳу) ривояти: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) дедилар: «Кимки бир идишдан овқат еб бўлиб, сўнгра уни ялаб қўйса, ушбу идиш унга испшғфор ва салавотлар айтади».
Ишни кейига суриш, бугунги ишни эртага қолдиришнинг кўп офатлари бордир:
Биринчиси: Сен эртага бор эканлигингга кафолат бера олмайсан.
Имом Молик айтган: “Қалби бурилган одамга қулоғингдан жой берма. Чунки сенга бундан (бидъатдан) нима ўргатишини билмайсан, дейилар эди”.
Исломий халифаликнинг охирги давридаги Усмонийлар салтанатининг 1923 йилда ағдарилиши ортидан, насроний Европа Ислом ва халифалик устидан аламли ва оғриқли йўл билан қозонган ғалабасини нишонлаш учун тантана ўтказмоқчи бўлди. Бунинг учун халифаликнинг пойтахти бўлган Анқара шаҳрида Европа гўзаллари ичидан маликасини танлаш учун «Нафосат» мусобақасини уюштирди. Мусобақада Туркия давлати тарихида илк бор турк қиз ҳам иштирок этди. У – секуляр Туркия намояндаси Кериман Халис Эже эди.
“Ов” деганда икки нарса - овлаш амали ва овланадиган ҳайвон тушунилади. Қўлга ўргатилмаган ҳайвонни ҳийла билан тутиб олиш ов дейилади. Овланган нарса ҳалол бўлиши ҳам, ҳаром бўлиши ҳам мумкин.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм! Алҳамдулиллаҳи Роббил аламийн. Вассолату вассаламу ала Саййидина Муҳаммад ва ала олиҳи ва асҳабиҳи ажмаъийн. Азиз биродар, ишончингиз учун раҳмат. Биз Аллоҳ таолодан қалбларимизни ҳақиқат учун нурлантиришга, дунё ва қиёмат кунида баракалар ато этишига дуо қиламиз. Омин.