Муғомбир (симулянт)
Бу мавзу жуда кенг ва оғриқлидир. Яна ҳам афсусланарлиси, амалий суҳбатга мойил қилмайди. Амалийлик, албатта, қаердан ҳам келарди, лекин биринчи ўринда муаммо тўлиқлигича эмас, балки «Бу «А» деганлари муғомбирми? Сен унда «В»га қара! Умуман, мухлис бўлмаган одам «С» ҳақида лом-мим демаслиги лозим! «С» ва айниқса «В» суҳбатдошга нотўғри нисбат берилган бўлиши мумкин эканлиги ҳақида гапиришга ҳам ҳожат йўқ, лекин муаммо янада чуқурроқ – ўз окопида масаланинг моҳиятини уруш тугагандан кейин тушуниб олиш мумкин. Лекин у ҳеч қачон тугамайди. Бу қачонки «А» сизнинг жамоангизда ўйнаса, асл ҳақиқатни тушуниб етасиз деган гапдан. Дейишадику, кулгили эмас, лекин муҳаббат ҳақида.
Бундай қилиқ учун дисквалификация қилиш зарурлиги ҳақида оғиз очиш дарҳол ҳакамлар томонидан хафа қилинганларнинг мос келувчи жавобига дуч келади, бундайлар эса доим топилади. Бунинг ажабланарли жойи йўқ, ҳаттоки қайсидир маънода адолат учун курашга ҳам тортади. Лекин шунга қарамасдан, бу борада Луис Суарес доимо энг олдинда бўлишига гумон қилмаса ҳам бўлади. Балким, ҳеч бўлмаса ёвузлик кучининг илғор кучларига қарши тўпдан ўққа тутиш керакдир. Бу энди футболни ким ва қандай тушунишига боғлиқ.
Нима қилиш керак? Эдгар Давидс, бу касалликни шапалоқ билан тузатган – маълум вақт ўтгач, Суарес ҳақиқатда одамга ўхшаб қолди. Тўғри, бу узоқ давом этмади, лекин калтаклаш ҳам педагогикага тўғри келмайди. Давидс ҳозир шахматга жуда берилиб кетгани, ўзидан кетиб қолган уругвайликларни тепкилашга ҳам вақти йуқлигини айтмаса ҳам бўлаверади.
Ирқчи
Замирида миллатчилик ётадиган қаттиқ тортишувларда «эчкилар ва кавш қайтарувчи жуфт туёқлиларни фарқлай олиш» туридаги конструкциялардан фойдаланилади. Агар бундай контекстдан фойдаланиладиган бўлса, хотиржамлик билан «Ирқчиликни ва неграларни жуда ёмон кўраман» дейиш мумкин ва бу энди борлиқнинг номукаммаллиги ҳақида ҳазил ҳам, бу номукаммалликка нисбатан қисқача ифодаланган муносабат ҳам бўлмайди. Агар бунинг фарқига борилса.
Шундай бўлиб чиқдики, бу маънода Патрис Эвра – ҳақиқий негр. Эвра инсонийлик қиёфасини йўқотмаган деб айтиш шарт эмас, лекин айтайлик, шу қадар мураккаб характерга эга одамларни кўп қидиришга тўғри келади. Қора танли французлар жон деб «ирқчилик» қартасини ўйнайдилар, терма жамоанинг барча муваффақиятчизликлари учун уларни тўлиқ жавобгар қилишларидан назокат билан хафа бўлиб қўйган ҳолда. Франция терма жамоаси, албатта, охирги пайтларда бироз «оқарди» (ксенофоб Бланга раҳмат!), лекин бу қуруқ айбловларни тўхтатиш учун сабабми?
Айнан шу сабабли Эвра – Суарес жанжалида мен дастлаб Суарес тарафини олдим. Эвра, ўзимизникидай, Суарес ҳам шундай (эди!), иккаласи – "исботини топган" аблаҳлар, шундай экан, очколар бўйича Суарес ғалаба қозонади. Бундан бу ёғи яна ҳам қизиқроқ. Суарес борган сари ёмон кўрина бошлайди ва бу кўзларини лўқ қилиб туриб алдай оладиган Эвранинг олдида. Аслида ҳам, Эврага у «муросага келтирадиган» изоҳсиз негр деб айтиш шубҳасизки, жуда ноўрин ҳаракат бўлган бўларди. Биз, Худо сийлаганлар, 90 дақиқага вақт давомида маошни банан билан тўлаш ҳақида саёз ҳазил қилиб кулишимиз мумкин, ҳатто ҳеч ким бетини бужмайтириб ҳам қўймайди. Албатта, мен муболаға қилиб гапиряпман, лекин биз бунинг шифтдан олинмаганлигини тушунамиз.
Унга қанча жазо берлди? 8 та ўйин? Эълон қилинган «нолга тенг сабр-тоқат» учун омонат эмасми. Ярим йилга ва барча турнирлардан ҳайдалиш – мана бу ҳақиқий, сезиларли жазо бўларди! Овертон ойнасида жавобгарликдан воз кечиш ҳақида баёнотларнинг фойдаси ҳақида ўйлаб кўришга ҳали вақт бўлади. Ваҳоланки, нима учун қаттиқ жазо берилмагани ҳам тушунарли. Агар жодугар ўтда ёқиб юборилганда, нафас олиш қийин деб текширувлар ташаббуси билан чиқиш мумкин, ахир Ливерпуль билан боғлиқ ҳолатда гап миллионлаб фунтлар ҳақида кетяпти. Агар футболни фақат поло каби маргинал аҳамиятга эга бўлгандагина тарк этадиган пролетарча соддаликни четга қўйиб турадиган бўлсак, шундай бўлади. нима бўлганда ҳам, Суарес ақли билан ўйлашни истамади, ёки бунинг уддасидан чиқа олмади.
Одамхўр
Мана буниси энди қизиқ! Чайнаш мушаклари кучли эканлигига қарамай, одамлар ўзи унча-мунчага биовни тишламайди. Бу шунчали ноқулай, чунки «маъқуллайдиган шапалоқ» тушунчаси мавжуд, «маъқуллайдиган тишлаш» эса – йўқ. Иссиқлик билан (ва бошқа тарзда) ишлов берилган ўлиқ жониворлардан бошқа ҳеч кимни тишлаш қабул қилинмаган ва бу жоҳиллик ҳисобланади. Мос равишда, тишлаётган одам инсон қиёфасини йўқотган ёввойи одамдай бўлиб қолади, албатта, агар у ёш бола бўлмаса. Болалар табиатга яқинроқ бўлади ва инстинктив равишда яхшигина шапалоқ беришнинг уддасидан чиқишнинг имкони йўқлигини тушунган ҳолда энг кучли мушагини ишга солади. Бу беақл болакайларни кечириш лозим, албатта.
Қанчалик ғалати бўлмасин, табиат билан юзма-юз бўладган бундай фурсатлардан уялмаслик керак. Айтайлаб, қасддан ортидан белига тиззалаб тепишдан кўра уятлироқ ҳаракат. Оддийгина маъқул/номаъқул мулоҳазалардан келиб чиққан ҳолда – одамни тепиш яхши эмас, лекин шундай пайтлар бўладики, керак бўлганда (қ. Давидс), тишлаш – аниқ тақиқланган. Соф амалий вазифадан келиб чиқиб – рақибга жисмоний зиён етказиш – бир тартибли нарса, танлов фақат шахсий хоҳиш-истаклкр билан белгиланиши мумкин. Агар одам онгли равишда ёмон ҳаракатни танлар экан, қўлини босиб олиш ёки худди шу қўлин тишлаб олиш – нима фарқи бор?
Эҳтимол, нимадир бор – бу ҳам бўлса, гигиена қоидалари. Ким билади, Суарес билан танадаги суюқликлар алмашиниш жабрланувчи учун ҳам, Суареснинг ўзи учун ҳам нима билан тугайди? Бу узоқ муддатли дисквалификацияга лйиқми? Шак-шубҳасиз! Бу усулни мисли кўрилмаган ёвузлик деб аташ мумкинми? Билмадим, агар кимдир шуни истаб қолса … Бундан ҳам ёмони, Суаресда қолган нарсаларчи? Йўқ.
Қурбон
Энг қизиғи шундаки, Луис ўзини асло айбдор ҳис қилаётгани йўқ – ёмон ОАВ унинг Луис Суарес эканлигини ёмон кўрмайди, бўлди! У ўзи танлаган йўлдан ҳеч қаерга бурилмасдан бораверади. Бунда у ҳалол, у ўйнаган жамоалар учун мухлис қилган одамлардан эшитиладиган «Луис сен зўрсан!» сўзлари ҳам мана шунинг учун! Бу футбол ҳамжамияти унга ўйлаб топилган ва аҳмоқона бўлиб кўриниши мумкин бўлган қандайдир тўсиқларни унинг йўлига қўйган ҳолда доим ҳам қабул қилишга тайр бўлмаган қўрмас ва муросасиз жангчининг йўлидир. Муғомбирлик ва провокациялар – ўзига хос бўлган итальян футбол маданияти жиҳатларидан бири ва унга дивеант хулқ-атвор намоён бўлиши сифатида эмас, балки миллий хусусиятлар каби муносабатда бўлиш керак деган фикр мавжуд. Шундай экан, бизга нима халал беради?.. Ахир у атиги уч мартагина тишлаганку.
Лекин бу фақат тахмин, ҳозирча эса ушбу фантастик тўпурар ва Олтин тўп учун даъвогар эмас, балки рақибларини тишлашдан ҳам тонмайдиган оддий футболчидир.
Интернетдан таржима