Саратон кўпинча фақат касаллик ривожлана бошлаганида ташхис қилинади. Бу, асосан, симптомларнинг заифлиги билан боғлиқ. Фармацевт Аббос Кананийнинг сўзларига кўра, эрталаб уйғониш ҳақидаги доимий огоҳлантирувчи сигнал жиддий огоҳлантиришга олиб келиши керак.
Саратон касаллигидан ўлмаслик учун уни ўз вақтида аниқлаш жуда муҳимдир. Ўз ҳолига қолдирилган саратон ҳужайралари кўпаяди ва тананинг қўшни қисмларига тарқалади. Агар сиз аломатларга улар пайдо бўлганда, ўз вақтида жавоб берсангиз, бу жараённи тўхтатиш имкониятини беради.
Афсуски, онкологик касалликларнинг белгилари энг бошида бўлмайди ёки деярли сезилмайди. Аммо Миллий соғлиқни сақлаш хизмати танада ноодатий ўзгаришлар юз бериши биланоқ шифокорга мурожаат қилишни тавсия қилади.
"Chemist Click" онлайн дорихонасидан фармацевт Аббос Кананининг сўзларига кўра, эрталаб қандай уйғонишингиз жиддий огоҳлантириш белгиси бўлиши мумкин.
Агар эрталаб доимий томоқ оғриғи бўлса ва оғриқ ҳеч қандай яхшиланиш белгисисиз икки ҳафтадан кўпроқ давом этса, бу жуда аниқ белгидир, дейди Канани. Худди шу нарса йўталга ҳам тегишли.
"Чекувчилар эрталаб тез-тез йўталади. Аммо йўтал икки ҳафтадан кўпроқ давом этса, сиз текширувдан ўтишингиз керак. Айниқса, чексангиз".
Эрталаб пайдо бўладиган ва кун бўйи орқага чекинмайдиган яна бир ишончли белги - чарчоқ ҳисси. Канани шундай тушунтиради: "Агар сиз эрталаб бир оз чарчаганингизни ҳис қилсангиз, бу нормал ҳолат. Аммо бу сиз учун ғайриоддий бўлса ёки кун бўйи чарчаган бўлсангиз, шифокорга бориб, текширувдан ўтишингиз керак".
Агар бошқа огоҳлантирувчи белгилар билан бирга бўлса, чарчоқ айниқса ташвишга солиши керак. "Агар сиз эрталаб уйғонсангиз ва тўшагингиз тердан нам ёки ҳўл бўлса, бу сизда тунда терлаш борлигини кўрсатади", дейди Канани.
"Айниқса, тунги терлар чарчоқ, вазн йўқотиш ёки кўкаришлар билан бирга бўлса, албатта шифокорга мурожаат қилинг".
Саратон касаллигининг умумий белгиларига қуйидагилар киради:
- ҳар қандай жойда ноодатий ўсмалар ёки шишлар
- сабабсиз вазн йўқотиш
- нажас ёки сийишдаги ўзгаришлар.
Хатарларни қандай камайтириш мумкин
Саратон хавфини камайтириш учун амал қилиш керак бўлган қоидалар мавжуд.
"Ўзингизни саратон касаллигидан ҳимоя қилиш учун қила оладиган энг муҳим нарса бу чекмасликдир", дейди "Cancer Research UK" хайрия ташкилоти. У шундай тушунтиради: "Сигарет тутунининг кимёвий моддалари қон оқимига киради ва танага зарар етказиши мумкин. Агар сиз чексангиз, ўзингизнинг соғлиғингиз учун уни ташлашингиз керак".
Спиртли ичимликларни истеъмол қилишни камайтириш орқали сиз саратон хавфини ҳам камайтирасиз.
Қандай спиртли ичимлик бўлишидан қатъи назар, ҳар қандай спиртли ичимликлар зарарли. Спиртли ичимликларни истеъмол қилиш хавфини камайтириш учун қуйидагиларни бажаринг:
-эркаклар ва аёлларга мунтазам равишда ҳафтасига 14 дозадан ортиқ ичимлик ичмаслик тавсия этилади.
-агар сиз ҳафтасига 14 дозани ичсангиз, уларни уч ёки ундан кўп кун давомида тенг равишда тақсимлаш яхшироқдир.
-агар сиз ичадиган спиртли ичимликлар миқдорини камайтиришга ҳаракат қилсангиз, ҳафтада бир неча кун умуман алкоголсиз юриш фойдали бўлади.
- ҳомиладор аёллар ва ҳомиладор бўлмоқчи бўлганлар спиртли ичимликларни умуман истеъмол қилмасликлари керак, чунки бу чақалоқ учун хавфларни камайтиради.
- мунтазам ёки тез-тез ичиш - бу одамнинг кунлар ва ҳафталарнинг кўп қисмида ичишидир.
"Ҳар қандай миқдорда мунтазам равишда ичиш соғлиқ учун хавфни оширади", - дея огоҳлантиради Миллий соғлиқни сақлаш хизмати.
Муаллиф: Адам Чапман (Adam Chapman)
Абу Муслим таржимаси
