"Исроил" сионистик тўдаси томонидан АҚШ ва Европа ҳамкорлигида Исломга қарши ифлос ташвиқотнинг кучли ҳамроҳлигида амалга оширилган фаластинлик болалар қирғини мутлақо кутилмаган таъсир кўрсатди.
The Guardian Ақш ёшлари орасида кузатилган ноодатий ҳодиса ҳақида ёзади. Америкалик ёшлар Фаластин мусулмонларининг чидамлилигини тушуниш учун Қуръонга қизиқишларини кескин оширди. Ва уларнинг кўпчилиги Қуръон ўқиб Исломни қабул қилмоқда.
Нашрнинг қайд этишича, америкалик ёшлар Исломда (Қуръонда) ўз қадриятларига мос мавзуларни топмоқда ва улар Ғарбда узоқ вақтдан бери қораланган динга нисбатан "ҳамдардликни ривожлантириш"га интилмоқда.
The Guardian ёзишича:
- Иган Б. Райс ўқишни яхши кўради. У Discord лаҳзали хабар алмашиш платформасида ишқий романлар клубини очди ва TikTok -да китоб шарҳларини жойлаштирди. Ўтган ой Чикагода яшовчи 34 ёшли Райс ижтимоий тармоқдаги аккаунтлари орқали Ғазодаги гуманитар инқироз ҳақида гапирди.
«Мен Фаластин халқининг эътиқоди, унинг қанчалик кучли эканлиги ва ҳатто улардан ҳамма нарса олиб қўйилган бўлса ҳам улар Худога шукр қилишни биринчи ўринга қўйиш учун жой топишлари ҳақида гаплашмоқчи эдим», - деди у интервьюда.
Баъзи мусулмон фойдаланувчилар уни ислом дини ҳақида кўпроқ билиш учун Қуръон ўқиш қизиқарли бўлиши мумкинлигини айтишди. Шундай қилиб, диндор оилада ўсмаган Райс Discord да у ерда турли қатламлардаги одамлар у билан Қуръон ўрганишлари мумкин бўлган «Жаҳон дини китоблар клуби»ни очди.
Райс қанчалик кўп ўқиса, матн мазмуни унинг ўзига хос эътиқод тизимига мос келади. Бир ой ичида Райс шаҳодат калимасини айтди, ҳижоб сотиб олиб, мусулмон бўлганини маълум қилди.
Райс Қуръон билан танишиш истагида ёлғиз эмас. TikTok да ёшлар Ғарб оммавий ахборот воситалари томонидан узоқ вақтдан бери қораланган динни яхшироқ тушуниш ва Ғазодаги кўплаб мусулмонлар билан бирдамлик кўрсатиш учун Қуръон ўқишмоқда.
Иловада 1,9 млн марта кўрилган «коранбукклуб» хэштеги остидаги видеоларда фойдаланувчилар янги сотиб олинган Қуръон нусхаларини қўлларида ушлаб, унинг оятларини биринчи марта тиловат қилаётгани кўрсатилган.
Бошқалар эса интернетдан бепул версияларни топадилар ёки ишга кетаётганда кимдир Қуръон оятларини ўқиётганини тинглашади.
Зарина Гревал - Йел университети доценти, у исломий битиклар ва Америка маданиятидаги диний бағрикенглик ҳақидаги китоб устида ишламоқда. Унинг сўзларига кўра, TikTok -га бўлган қизиқиш мисли кўрилмаган.
2001 йил 11 сентябрь хуружларидан сўнг Қуръон бир зумда бестселлерга айланди, гарчи ўша пайтда кўпчилик америкаликлар Ислом зўравонлик дини эканлиги ҳақидаги тасаввурларини тасдиқлаш учун уни сотиб олишган бўлса-да.
«Фарқ шундаки, ҳозир одамлар 7 октябрь кунги ХАМАС ҳужумини тушуниш учун Қуръонга интилишмаяпти», - дейди Гревал. «Улар фаластинлик мусулмонларда кўраётган ақл бовар қилмайдиган чидамлилик, эътиқод, маънавий куч ва характерни тушуниш учун Қуръонга мурожаат қилишяпти».
Флорида штатининг Тампа шаҳрида яшовчи 35 ёшли Нефертари Мунн эрининг Қуръони каримини олишига мажбур қилган нарса айнан шудир.
Мунн ўзини диндор эмас, балки маънавиятли одам деб ҳисоблаган ва эрини амал қилмайдиган мусулмон, деб таърифлаган. «Одамлар ўлимнинг юзига тикилиб турганларида Аллоҳга нима илтижо қилганини кўрмоқчи эдим, - деди у. - Мен кетма-кет парчаларни кўрганимда, бу менда акс-садо берди. Мен унга нисбатан шундай ҳиссий боғлиқлик пайдо бўлди».
Шу сабабли Мунн ҳам мусулмон бўлиб, шаҳодат калимасини айтишга қарор қилди.
«Мен буни тушунтира олмайман, лекин Қуръон ўқиш билан хотиржамлик келади, - деди у. - Мен ўзимни енгил ҳис қиляпман, гўё мен доимо у ерда бўлган ва менинг қайтишимни кутган нарсага қайтдим».
Келиб чиқиши покистонлик бўлган америкалик ёзувчи ва Қуръоннинг илғор талқинларини ўрганадиган подкаст бошловчиси Миша Юсеф 2020 йилдан бери Инстаграмда ўзининг Қуръон китоблар клуби сериясини ўтказмоқда. Унинг сўзларига кўра, матндаги баъзи мавзулар ёш, сўл қанотга мойил америкаликларнинг қадриятларига мос келади.
«Қуръон табиатга оид метафораларга тўла ва сизни атроф-муҳит ҳимоячиси бўлишга ундайди, - деди Юсуф. -Қуръонда истеъмолга қарши муносабатлар ҳам бор, биз ҳаммамиз ер юзидаги бошқарувчилармиз, дунё ёки бошқа одамлар билан эксплуатация қилувчи муносабатлар ўрнатмаслигимиз керак».
Қуръонда эркаклар ва аёллар Худо олдида тенгдирлар, Райс ва динга янги кирган бошқалар матнни талқин қилишлари уларнинг феминистик тамойилларини қўллаб-қувватлашини айтишади.
Шунингдек, у дунёнинг яратилишининг илмий изоҳларини беради ва Қуръонда Катта портлаш ва бошқа назариялар ҳақидаги оятлар мавжуд.
"Биз одатда диний жамиятнинг илм-фанга қарши курашига ўрганиб қолганмиз, - деди Райс. - Энди мен дин илм-фанни олиб, унинг муқаддас матнларини қўллаб-қувватлаш учун фойдаланаётганини кўрмоқдаман».
Силвия Чан-Малик аспирантурада 2001 йил 11 сентябрдан сўнг, мусулмонларга қарши нафрат жиноятлари ва оммавий ахборот воситаларида қўлланилаётган ксенофобик сўзлар авж олган бир пайтда ўқиди.
«Мен содир бўлаётган воқеаларга жуда қизиқиб, уни Перл-Харбордан кейинги япон америкаликларининг тарихи билан солиштирдим, - деди у. - Мен буни ўзим ўргана бошладим, ҳақиқий мусулмонлар билан учрашдим ва Ислом дини бўйича уй вазифамни бажарганимда ҳайратда қолдим».
Йўл-йўлакай Чан-Малик исломни қабул қилди. Ҳозирда у Ратгерс университетида ёрдамчи профессор бўлиб, тадқиқоти АҚШ даги ислом ва исломофобия тарихига қаратилган.
«Менда ҳозир Тиктокда содир бўлаётган воқеаларга жуда ўхшаш тажриба бўлган, - деди у. - Ўшанда мен учрашган мусулмонлар нима учун янгиликлардан эшитганимдан бунчалик фарқ қилганига ҳайрон бўлдим. Мен ҳеч қачон жамоатчилик фикри ва ҳақиқат ўртасидаги бундай катта тафовутни бошдан кечирмаганман».
Йел университети профессори Гревалнинг айтишича, одамлар кўпинча дунёқарашини мустаҳкамлаш умидида матнларни ўқий бошлайди.
«Ирқчилар ўзларининг ирқий хурофотларини тасдиқлаш учун шеър излаганидек, сўл қанотдаги одамлар илғор ғояларни тасдиқлаш учун ушбу китобга қарашади, - деди у. -Ҳар бир ёзув мураккаб ва бир неча марта ўқишни талаб қилади» ва тиктокерлар «матнга ўзлари топишга умид қилган нарсаларни излайдилар».
2001 йил 11 сентябрь соясида улғайган Райс америкалик мусулмонларни нишонга олган исломофобия ва дискриминацияни рад этишини айтди.
«Қора танли аёл сифатида мен Америка ҳукумати жамиятимдан ташқаридаги одамлар томонидан мен ҳақимда нотўғри тушунчалар пайдо бўлишига олиб келадиган зарарли стереотипларни тарғиб қилишига ўрганиб қолганман», деди у.
«11 сентябрь воқеаларидан кейин мусулмонлар жамияти ҳақида тарқалган стереотипларга мен ҳеч қачон ишонмаганман, лекин Қуръон ўқишни бошлаганимдан кейингина мен бу нотўғри тушунчаларни қайсидир маънода ўзлаштирганимни англадим, чунки мен Ислом жуда қаттиққўл дин эканлигига ишонардим».
Қуръон ўқиш Райс учун Ғазода қамалган фаластинликларга ҳамдардлик кўрсатиш усули сифатида бошланди. Энди бу унинг ҳаётининг асосий қисмига айланди.
Бу ҳамма учун кутилмаган янгилик бўлиши шарт эмас. «Мен айтмоқчиманки, сизнинг диний келиб чиқишингиз муҳим эмас, - деди у. -Сиз кимнингдир чуқур томонларини, жумладан, эътиқодини ўрганиш орқали унга ҳамдардликни ривожлантиришингиз мумкин».