Шимолий Кавказнинг фаоллари ўз минтақаларидаги вазиятдан хавотирда.
Масалан қилиб, Ингушетия Республикаси Тейплар Кенгаши ушбу республикада коронавирус инфекциясининг тарқалиши билан боғлиқ вазият хавфли нуқтага этгани ҳақида баёнот берди.
"Республика раҳбари ва соғлиқни сақлаш вазири бизнинг минтақамизда ушбу касалликка қарши курашиш учун барча зарур нарсалар мавжудлигига ишонтирди, аммо бугунги кунда бу гаплар ҳақиқат эмаслиги ҳаммага аён.
Ушбу касалликдан ўлганлар сони бўйича Ингушетия Ставропол ўлкасидан олдинда.
Интернетда ва ижтимоий тармоқларда, шунингдек фуқаролар томонидан тарқатилган маълумотларга кўра биламизки, республикада инфекциядан ўлганлар сони бўйича статистик маълумотлар уларни коронавирус қурбонлари ва касалхонадан ташқарида пневмониядан вафот этганларга ажратиб, статистика маълумотлари манипуляция қилинаётганининг гувоҳи бўламиз. Мавжуд маълумотларга кўра, ўлганлар сони расмий статистика маълумотларига қараганда анча юқори», - дейилади баёнотда.
Шу муносабат билан, ингуш тейплари вакиллари республика раҳбариятидан (аслида Москва ноибидан) қуйидаги саволларга жавоб беришни талаб қилишмоқда: коронавирус инфекциясидан жуда кўп одамнинг ўлимига ким жавобгар, нима учун коронавирус инфецсияси билан касалланган, касалхонада бўлганлар ва уйда даволанадиган беморларга самарали ёрдам йўқ, нега агар молиявий имконият бўлса-да, коронавирус инфекциясини даволаш учун Россия Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан тавсия этилган зарур препаратлар зудлик билан етарли миқдорда сотиб олинмаган, нима учун шифокорлар ва тиббиёт ходимлари шахсий ҳимоя воситалари билан етарлича таъминланмаган, йўл қўйишда, нима учун ва ким томонидан Федерал тезкор штабга мамлакатда коронавирус инфекциясидан вафот этганлар сони тўғрисида нотўғри маълумотлар тақдим этилади?
Тейплар кенгаши республика ҳокимиятининг қобилиятсизлиги фонида Москвани вазиятга аралашишга чақирди - миллий жамоатчилик бундай тартибсизликка қарши чиқмаса ҳам, буни кутмоқда.
Кеча Доғистоннинг энг йирик оммавий ахборот воситаларидан бири "Новое дело" томонидан эълон қилинган "Доғистонда 100 мингга яқин аҳоли ўлиши мумкин" хабарномаси худди шундай.
"Кичкина, камбағал қишлоқларда кунига 2-3 киши нобуд бўлади. Уларни қабристонга фақат энг яқин одамлар олиб боришади, шундан кейин улар ҳам вафот этишади. Владимир Василев айтган ҳеч қандай шифокорлар, тез ёрдам машиналари, патолог-анатом йўқ.
Муаммо шундаки, бу қишлоқларда озиқ-овқат қолмаган. Баҳорнинг охирига келиб, ҳали ҳеч нарса пишгани йўқ, қишки захиралар эса тугаяпти. Албатта, ташриф буюрган раҳбарлар, қишлоқларда банклар йўқлигини, улар озиқ-овқат сотиб олиш учун фоизсиз суд олишмаслигини билишмайди. Яқинда кўплаб қишлоқларда одамлар қишлоқдан чиққан бадавлат одамлар ёки оддий одамлар оддий дўконлардан қарз дафтарчаларини сотиб олишгани ҳисобига кун кўрган ва одамлар яна қарзга нон олиш учун боришган. Улар ҳали электр ва газ учун тўлашлари, чорвачилик, ерни қайта ишлаш, болаларнинг мактаб харажатлари ва бепул дарсликлар сотиб олиш учун пул сарфлашлари керак.
Шу кунларда бундай қишлоқларга озиқ-овқат ва пул юборадиган ва ҳеч бўлмаганда одамларни қўллаб-қувватлаётган барчага катта раҳмат. Булар ишбилармонлар, депутатлар, бадавлат амалдорлар ва ўз меҳнати сарфлайдиган, кўнгилли сифатида ишлайдиган ва шахсий машиналарида ёрдам тарқатадиган оддий фуқаролар.
Аммо эпидемиянинг уфқи кўринмайди, Доғистон раҳбари ҳатто бирон бир режани ҳам белгиламаган. Шундай қилиб, бой одамларнинг пули тугаши билан камбағал қишлоқларнинг аҳолиси сиқилиш ва очликдан ўлишади шаҳарларга, чунки улар ҳатто такси ҳайдовчилари сифатида ярим кун ишлаши учун ҳам рухсат берилмайди.
Раҳбарият сукут сақлаётган нарсалар ҳақида, энг тахминий ҳисоб-китобларга кўра, республикада 100 мингга яқин одам ҳалок бўлади. Бир кунда эмас, бир ойда эмас, балки тахминан бир йилда", деб ёзади унинг муаллифи Расул Кадиев. Доғистон расмийлари (аслида Москванинг Доғистондаги ноиблари) бу вазиятда ночор бўлганларини ҳисобга олиб, у Москва, хусусан Россия куч тузилмалари тўғридан-тўғри аралашишга умид қилмоқда:
"Биз нимага интилишимиз керак? Интернет йўқ бўлган ва одамлар нафаси сиқилиб ўлаётган, ҳеч ким уларнинг фожиаларини айтиб беролмайдиган қишлоқларга эътибор қаратишимиз керак. Бундай қишлоқларни фақат армия, Фавқулодда вазиятлар вазирлиги ва полиция кучлари билан қамраб олиш мумкин. Лекин уларни маҳкам ёпиш, шунда улар жимгина ўлишлари учун эмас, балки озиқ-овқат, дори-дармон ва кислород етказиб беришни ташкил қилиш учун. Буни фақат Армия ва Фавқулодда вазиятлар вазирлиги ҳал қилиши мумкин ва бунинг учун Бош қўмондоннинг қарори талаб қилинади.
Биз ўз ҳарбий кучларимизни, қоровулларимизни КАМАЗ ва Урал машиналарида Россия байроқлари билан озиқ-овқат ва тиббий асбоб-ускуналар билан тўлдирилган ҳолда, Доғистоннинг барча қишлоқларини айланиб чиқишни хоҳлаймиз".
Бироқ, бундай мурожаатларни исломий нуқтаи назардан эътибордан четда қолдирсак ҳам, келинг, уларни амалга ошириш истиқболларидан шубҳаланамиз.
Ахир, Россия куч тузилмалари Кремлнинг ваколатида бўлиб, кўплаб кузатувчилар таъкидлаганларидек, ҳақиқий муаммога дуч келгач, уни минтақалар зиммасига ташлашга шошилган. Россия армияси ва бошқа яхши боқилган ва шишиб кетган давлат хавфсизлик кучлари одатда Кремл томонидан қўшни давлатдан ҳудудни тортиб олиш ёки Россиядан минглаб километр нарида ўз золимларига қарши қўзғолон кўтарган одамларни бомбалаши керак бўлганда ёки рус халқининг қўзғолонининг олдини олиш учун фойдаланадилар. Россияликларнинг муаммоларини ҳал қилишда улар қандайдир тарзда сезилмади - бундай муаммолар пайдо бўлганда, ҳудди ҳозиргидай, минтақалар зиммасига юклаб қўяди.
Ягона муаммо шундаки, Кремл ўзи узоқ вақтдан бери олиб борган сиёсати билан бу минтақаларни олдиндан ҳолсизлантириб қўйган - уларни мустақилликдан маҳрум қилган, улардаги ҳамма нарсани террор қилган, аҳоли ва ҳукумат ўртасида тўғридан-тўғри сайловлар бўлганда мавжуд бўлиши мумкин бўлган алоқани йўқ қилган. Шунинг учун Калиматов ва Василев каби республикаларда тайинланган Москва қўғирчоқлари бу қадар ёрдамга муҳтож, ожиздир. Аммо айнан шу сабабли уларни ноиб қилиб тайинлаганларга, энди Москванинг ўзи тартибни тиклайди деб ишониш мантиққа тўғри келмайди.
Бўлмайди. Кавказ жамиятлари Москва ва унинг ноиблари ҳокимиятига Кремлнинг ҳокимият вертикали қулаши яқинлашган шароитда ўз халқларининг муаммоларини ҳал қилишга мажбур бўладиган ўзларининг муқобил вариантларини яратишга тайёрланишлари керак.