close

Sign In

close

Register

All fields are required(*).

Осиё гигант қовоғарилари Шимолий Америкага бостириб кирди

Канада ва Америка Қўшма Штатларида барча қовоғарилар орасида энг каттаси бўлган Vespa mandarinia қовоғариларининг Осиёда яшайдиган турлари кузатилмоқда. Агар бундай қовоғарилар одамни чақиб олса, у қаттиқ оғриқни бошдан кечиради, аммо Осиё қовоғарилари асаларилар учун айниқса хавфлидир. Ўтган йилнинг охирида мутахассислар инвазив тур ҳақида гапиришганди, энди эса бу ҳақида «Нью-Йорк Таймс» газетасида мақола пайдо бўлди.

Одатда Vespa mandarinia яшайдиган жойлар Хитой, Корею, Япония, Лаос, Таиланд, Камбоджа, Мьянма, Вьетнам, Непал, Ҳиндистон ва Шри-Ланкани қамраб олади. Россияда ушбу тур вакиллари Приморье ва Хабаровск ўлкалари ҳамда Яҳудий автоном областида учрайди. Японияда улар судзумебати (雀蜂) - «чумчуқ-ари» номи остида маълум. Қовоғари танасининг узунлиги ўртача 4,5 сантиметр, қанотлари кенглиги – 7,5 сантиметр. Она қовоғари ишчи ва эркак қовоғарилардан йирикроқ, узунлиги 5 сантиметргача етади. Осиё улкан қовоғарисининг ниши узунлиги 6 миллиметрга етади (асаларида – атиги 1,5 мм). Ниш орқали ўлжа танасига таркибида мастопаран цитолитик моддаси ва нейротоксин мандаратоксин бўлган заҳар юборади. Гарчи битта қовоғаридан одам ўлдирадиган даражада нейротоксин дозасини олмасада, агар уни бир вақтнинг ўзида бир нечта қовоғари чақиб олса, у ҳалок бўлиши мумкин. Хавфли токсинларга индивидуал юқори сезгирлик бўлганда риск ортади. Одатда Японияда ҳар йили 12 дан 26 гача одам қовоғари ҳужум қилиш пайтида ҳалок бўлишади, баъзи йилларда қурбонлар сони элликка яқинлашди.
Осиё қовоғарилари уялари ер остида, кўпинча чириган дарахт илдизлари орасида ёки ташлаб кетилган кемирувчилар уяларида жойлашган. Бир оиладаги қовоғарилар сони уч юзтага етиши мумкин. Улар бошқа ҳашаротлар ва ширин дарахт шарбати билан озиқланадилар ва кўпинча асаларилар оилаларига ҳужум қиладилар. Қовоғарилар кучли жағлари билан асалариларни бўлиб ташлайди ва энг катта мушаклари жойлашган асалариларнинг кўкрагини личинкаларни протеинли озиқ-овқат билан боқиш учун ўз уясига олиб боради. Қовоғарилар уянинг бутун аҳолисини бутунлай йўқ қилиши мумкин.
Ўтган йилнинг сентябр ойида Осиё қовоғарилари биринчи бор Канаданинг Британия Колумбия провинциясида пайдо бўлди ва кўп ўтмай улар Вашингтонда учратилди, у ерда улар асалари хўжаликларининг бирига ҳужум қилишган эди. Қовоғарилар япон кичик турига (Vespa mandarinia japonica) мансуб эди. Қовоғарилар битта тўдаси Канаданинг Ванкувер оролида топилган. Янги мавсумда штат Қишлоқ хўжалиги Департаменти энтомологлари инвазив турларнинг АҚШга тарқалишининг олдини олиш мумкин бўлган вақт йўқолган деб умид қилиб, ўз ҳудудларида қовоғариларни кузатишни бошладилар. Қовоғариларнинг ер ости уялари 30 ° C ҳароратга эга бўлганлиги сабабли, уларни қидириш учун тепловизорлар ишлатилади. Энтомологлар, шунингдек, эман пўстлоғидаги ёриқлардан оқиб чиқадиган ширин шарбатни истеъмол қилганда, қишдан чиққан урғочиларни аниқлайдиган ширин ем тузоқларидан фойдаланадилар. Олимлар тузоққа тушиб қолган урғочига ўз уясига борадиган йўлни аниқлаш учун радио-ёрлиқ бириктиришни режалаштирмоқдалар. Аксарият ҳашаротлар маёқчалар билан уча олмайди, аммо Осиё қовоғарилари шунчалик каттаки, улар ортиқча юкларга бардош бера олади.

Мақола жойлаштирилган бўлим: Янгиликлар
Калит сўзлар
Абу Муслим

ИсламОнлайн.Уз сайтининг
Бош муҳаррири

Сайт: www.islamonline.uz
Switch mode views:
  • Font size:
  • Decrease
  • Reset
  • Increase