Ислоҳ ўринлари борасидаги муҳим афзалликлардан бири жамият биносидан аввал шахс биносига, бошқача айтганда тартиблар, ташкилотларни ўзгартиришдан аввал ўзни ўнглашга эътибор қаратмоқдир. Нафслардаги нарсани ўнглаш бўлган Қуръоний таъбирни ишга солмоқ энг афзалдир.

Одамлар орасида фақат кечани тан оладиганлар бордир. Улар ёлғиз ўтмиш билан яшайдилар. Ўзгасини сезмайдилар, ўтмишдан бошқа бўлган бугунги кунга эътибор бермайдилар, эртанги кун ҳақида ўйламайдилар.

Ҳақиқат шундан иборатки, Исломнинг Аллоҳ таоло борлигига иймон келтириш асосига қурилиши, бунинг фитрий бир эҳтиёж бўлгани учун эмас. Инсонлар ғофил бўлиб қолмасликлари учун исломий борлиқнинг руҳи бўлган тавҳидни билишлари керак. Тавҳид Яратувчи ва ҳукмдор бўлган, барча ишларни бошқарадиган оламлар Роббисини инкор этишини эмас, Унга қарши исённи эмас, балки Унга шукр қилиб, итоат этишни билдиради.

Баъзан мўмин одам васвасаларга учраб қолади, қандайдир ички овоз унга нималарнидир шивирлаб туради: «Нимага ҳамма бир хил эмас? Нима учун бировлар бадавлату бошқалар камбағал? Аллоҳнинг ҳикмати қаерда қолди? Адолати қани?»...

Бошқача қилиб айтганда, шукр қилувчи бой импими, сабр қилувчи камбағалми? Қайси бирининг ажри кўпроқ?

Исломга чақирувчи инсонлар ўз ораларига ҳудбин, такаббурли, бировларни молига тамаъ қилувчилар кириб қолишидан ҳазир бўлишлари керак. Улар мўминлар жамоатларига соғлом жисмга микроблар билдирмай кириб олгани каби кириб оладилар ва бошқаларга оғирликларини солиб иш кўрадилар. Гаплари кўп, амаллари кам. Шиддат пайтида камайиб кетадилар, то қийинчиликлар кўрингунича тамаъ қилиш пайтида кўпайиб кетурлар. Аллоҳ эса нопокни покдан ажратур.

ТОАТ ОШКОР ЭТИШ ВА БЕРКИТИШ ОРАСИДА

Буни Қуръон ҳам, суннат ҳам таъкидлаган. Илгари жоҳилий жамиятда қабила ривожланишнинг асоси, дўстликнинг ўзи ҳисобланган. Киши ўз қабиласига ҳақ устида ҳам, ноҳақлик устида ҳам ёндошган.

Ислом динига кўра ҳаром тушунчаси ҳаммага бир хилда тегишли эканлиги билан белгиланади. Исломда араб бўлмаганга ҳаром саналиб арабга ҳалол бўлган ҳеч нарса йўқдир. Қора танлигига манъ қилиниб оқ танли учун рухсат берилган ва мубоҳ бўлган ҳеч бир ҳолат мавжуд эмас.

Яна афзал амаллардан бири уммат бошига тушган қийинчиликлар пайтида, фитна замонларида қилинган амалдир. Бундай пайтда қилинган солиҳ амал диннинг қуввати, иймон салобати, ҳақда собитликнинг далилидир. Бу замонда солиҳ амалга бўлган эҳтиёж бошқа замонлардаги эҳтиёждан каттароқдир.