Толибон ўтган йили ҳокимиятни қўлга киритганида юмшоқроқ режим ваъда қилганига қарамай, халқаро норозиликларга эътибор бермай, ҳаётнинг барча жабҳаларида чекловларни кучайтирди.
Олий таълим вазири Неда Муҳаммад Надим томонидан имзоланган барча давлат ва хусусий университетларга юборилган мактубда "Аёллар таълимини кейинги огоҳлантиришгача тўхтатиб туриш тўғрисидаги буйруқни зудлик билан амалга ошириш зарурлиги ҳақида барчангиз хабардор қилинасиз" дейилган.
Мактубни Твиттерда жойлаштирган вазирлик матбуот котиби Зиауллоҳ Ҳошимий AFP матнли хабарида буйруқни тасдиқлади.
Олий таълимни тақиқлаш мамлакат бўйлаб уларнинг кўпчилиги ўз келажаги сифатида ўқитувчилик ва тиббиётни танлашни истайдиган минглаб қизлар ва аёллар олий ўқув юртларига кириш имтиҳонларини топширгандан сўнг уч ойдан камроқ вақт ўтиб кучга киради.
Толибон ҳокимиятга қайтганидан бери университетлар янги қоидаларни, жумладан, жинси бўйича ажратилган синфхоналар ва кириш жойларини жорий этишга мажбур бўлди, аёлларга эса фақат аёл профессорлар ёки қариялар дарс бериши мумкин.
Бутун мамлакат бўйлаб ўсмир қизларнинг кўпчилигига ўрта мактабга қайтиш тақиқланган, бу эса университетга киришни кескин чеклаган.
Бир қатор кузатувчиларнинг айтишича, Толибон раҳбариятининг ўзида аёлларнинг таълим олиши борасида келишмовчиликлар мавжуд. Балки Толибоннинг хаотик сиёсати ҳам шу билан боғлиқдир.
Шундай қилиб, бир йил олдин Толибон қизлар учун бошланғич мактаб ва университетларга рухсат берган, аммо ўрта мактабларни тақиқлаган. Шу йилнинг март ойида қизлар мактабга қайтиши кутилган эди, лекин бу содир бўлмади.
Толибоннинг бир қанча расмийлари ўрта таълимни тақиқлаш вақтинчалик эканини айтишади, бироқ улар мактабларнинг ёпилиши учун маблағ етишмаслигидан тортиб, ўқув дастурини ислом тамойилларига мувофиқ қайта ишлаб чиқиш учун зарур бўлган вақтгача бир қатор асосларни ҳам таклиф қилишган.
Икки ой аввал олий ўқув юртларига кириш имтиҳонлари ташкил этилган, шундан сўнг 30 мингга яқин талаба қизлар ўқишга қабул қилинган. Энди уларнинг ҳаммасига ўқиш тақиқланган.
Иқтисодий босимлар билан биргаликда, ўтган ой AFP томонидан сўров ўтказилган бир нечта оилалар, ҳеч нарса қилмасдан уйда ўтиргандан кўра, қизларининг келажагини никоҳ орқали таъминлаш яхшироқ эканини айтди. Шунинг учун ўқишни кутган кўплаб қизлар шунчаки эрга берилади.
Айни пайтда, халқаро ҳамжамият барча аёлларнинг таълим олиш ҳуқуқини ёрдам ва Толибон режимини тан олиш бўйича музокараларда тўсиқ қилиб қўйди.
"Халқаро ҳамжамият афғон аёллари ва қизларини унутмаган ва унутмайди", - дейилади БМТ Хавфсизлик Кенгашининг сентябрь ойидаги баёнотида.
Туркия пайшанба куни Толибонни аёлларнинг университетда таълим олишини тақиқловчи қарорини бекор қилишга чақириб, буни "на исломий, на инсоний" деб атади.
Умуман олганда, Толибоннинг бу борада қарор қабул қилиш вақти келди. Ёки бошқа мусулмон давлатлари (Покистон, Саудия Арабистони, Малайзия) тажрибасидан фойдаланиб, аёллар учун мактаб ва университетлар очиш. Ёки аёллар учун ҳеч қандай таълим бўлмаслигини аниқ айтиш керак.