close

Sign In

close

Register

All fields are required(*).

Пекин ракеталарини Америкага қаратмоқда

“ХХРнинг қуролли кучларини ривожлантириш ва миллий хавфсизликни таъминлаш бўйича чора-тадбирлари” сарлавҳаси остида чоп этилган Пентагоннинг Хитой ҳарбий салоҳияти бўйича Конгрессга йиллик ҳисоботи шуни тасдиқлайдики, Пекин ўз рақибларини, биринчи навбатда, Қўшма Штатларни тўхтатиб туриш учун ядро кучларини минимал даражада сақлаш сиёсатидан воз кечди.

Тахминан 200 саҳифадан иборат ҳужжатда ХХРнинг жаҳон майдонидаги фаолиятининг барча йўналишлари, Хитой Халқ Озодлик Армияси (НОАК) барча турлари ва бўлинмаларининг ҳолати ва тузилиши, ҳарбий қурилиш режалари ва Усмонийлар империяси ривожланишининг кўплаб сиёсий, иқтисодий ва бошқа жиҳатлари кўриб чиқилган.
Маърузада кўрсатилишича, кейинги ўн йил ичида Хитой ядро кучларини модернизация қилади, диверсификация қилади ва кенгайтиради. Пекин ядро қуроли учун ер, денгиз ва ҳаво орқали етказиб бериш платформалари сонини ошириш, шунингдек, уларнинг фаолиятини талаб даражасида сақлаб туриш учун зарур бўлган инфратузилмани қуришга катта сармоя киритишни режалаштирмоқда.
Мамлакатнинг ҳарбий-сиёсий раҳбарияти тез нейтронли кўпайтирувчи реакторлар ва уни қайта ишлаш учун иншоотлар қуриш орқали қурол-яроғ плутонийи ишлаб чиқариш салоҳиятини ошириш учун фаол ҳаракат қилмоқда.
ХХР ядро салоҳиятининг ўсиб бораётган ривожланиш суръати 2027 йилга бориб НОАК 700 тагача ядро каллаклари билан қуролланишига олиб келиши мумкин. Ҳисобот муаллифлари Пекиннинг баёнотларига мурожаат қилиб, 2030 йилда Хитой ихтиёрида камида мингта жанговар каллак бўлиши ниятида, бу 2020 йилда АҚШ Мудофаа экспертлари томонидан башорат қилинган НОАК ядровий кучлари қурилишининг суръати ва ҳажмидан ошиб кетади, деб таъкидламоқда.
Ядро арсеналининг ҳажми ва кўлами Хитойда оммавий мунозаралар мавзуси эди, аммо маълумотларнинг аксарияти махфийлаштирилган.
Пентагон экспертлари, шунингдек, Хитой аллақачон янги ядровий триадани, жумладан, ҳаводан учириладиган баллистик ракеталар (ALBM) ва қуруқликдаги ва денгиздаги ядровий қуролларни етказиб бериш тизимини такомиллаштирилган ҳолда яратган бўлиши мумкинлигини эълон қилди.
Пекин томонидан 2020 йилда ўтказилган тадбирлар, ҳужжатни ишлаб чиқувчилар таъкидлашича, ХХР “огоҳлантириш учун ишга тушириш” (LOW) стратегиясига ўтиш орқали тинчлик даврида ўз ядровий кучларининг жанговар тайёргарлигини ошириш ниятида эканидан далолат беради. LOW СССР ва Қўшма Штатлар ўртасидаги совуқ уруш даврида тан олинган ядровий қасос стратегиясининг марказидир. МБР (қатъалараро баллистик ракеталар) пайдо бўлганидан бери, огоҳлантириш учун ишга тушириш Ўзаро кафолатланган йўқ қилишилишнинг (MAD) ажралмас қисмига айланди. Ушбу стратегияга кўра, жавоб зарбаси душман томонидан ядровий ҳужум ҳақида огоҳлантирилганда, унинг ракеталари ҳали ҳам ҳавода бўлган ва нишонга этиб бормаган пайтда берилади.  Мавжуд маълумотларга кўра, Американинг қуруқликдаги ракеталари президентнинг жавоб қайтариш ҳақидаги қароридан кейин беш дақиқа ичида, сув ости ракеталари эса 15 дақиқа ичида учирилиши мумкин. 1997 йилда Клинтон маъмурияти Қўшма Штатлар биринчи ядровий зарбага дош берганидан кейин LOWни қасос сиёсати билан алмаштирди.
Ҳисоботда айтилишича, Хитой Америка ва Россия билан тенг ҳуқуқли ядровий шерик бўлишга ёки ҳатто улардан ўтиб кетишга интилади. Мутахассисларнинг таъкидлашича, АҚШ стратегик ядровий кучлари ҳозирда воқеаларнинг бундай ўзгаришига тайёр эмас.
Пентагон ўтган йили Хитойнинг 200 га яқин жанговар каллакдан иборат ядро арсенали ўн йиллик охирига келиб икки баробарга кўпайишини айтган эди. Ядровий қуролсизланиш тарафдорлари ушбу статистик маълумотлардан ХХРнинг ядровий салоҳияти Қўшма Штатларнинг 1550 га яқин стратегик ядровий қуроллари салоҳиятидан анча паст бўлади, шунинг учун Қўшма Штатлар ўзининг ядровий заҳираларини бир томонлама қисқартиришга қодир эканлигини таъкидлаш учун фойдаланди. Аммо бунда Россиянинг ядровий салоҳиятини ошириш фактини ҳисобга олинмади.
Ҳисобот, шунингдек, ХХРда МБР учун учта янги ракета шахтасини қуриш ҳақидаги очиқ манбалардан олинган маълумотлардан фойдаланган ҳолда таҳлилчилар томонидан чиқарилган хулосаларни тасдиқлайди. Унда айтилишича, Хитой юзлаб янги ракета шахталарини қурмоқда ва ўзининг стратегик ядровий кучларини “бошқа йирик давлатлар томонидан амалга оширилаётган” саъй-ҳаракатлар билан таққосланадиган даражада қуруқликдаги МБРлар билан жиҳозлашнинг биринчи босқичида турибди.
Айрим экспертлар Хитойнинг кўплаб янги шахталари бўш қолиши ҳақида тахмин қилишди. Аммо Пентагон ҳисоботига кўра, Пекин бу бункерларни ракеталар билан тўлдиришни режалаштирмоқда ва ракета шахталарини қуради, лекин ишлатмайди, деган ҳар қандай тахминларни рад этади.
Пентагон экспертларининг фикрича, Хитой ҳужумнинг олдини олиш учун зарур бўлган ядровий кучларнинг минимал даражасини сақлаб қолиш ўрнига, бутунлай бошқача ядровий амбицияларга эга. У ўз мамлакати хавфсизлиги ва манфаатларини таъминлаш учун мажбурлаш усулларидан фойдаланишга қодир бўлган жаҳон миқёсидаги армияни шакллантириш ниятида.

Мақола жойлаштирилган бўлим: Долзарб мавзу
Калит сўзлар
Абу Муслим

ИсламОнлайн.Уз сайтининг
Бош муҳаррири

Сайт: www.islamonline.uz
Switch mode views:
  • Font size:
  • Decrease
  • Reset
  • Increase