Россия, Ўзбекистон ва Тожикистон қуролли кучларининг «Тинчлик миссияси-2021» кенг кўламли машғулотларида 2,5 дан ортиқ ҳарбий хизматчи ва 500 дан ортиқ ҳарбий техника иштирок этади. Бу маневрлар Россияда тақиқланган «Толибон» ҳаракати Америка қўшинларини олиб чиқиш тўлқинида ҳокимиятни қўлга олиш учун фаол кураш олиб бораётган қўшни Афғонистондаги вазиятга реакциядир. Россия Мудофаа вазирлиги маълумотларига кўра, ҳозирда қўшни давлатда юз бераётган тартибсизликлар Марказий Осиёдаги вазиятни янада оғирлаштириши мумкин, чунки Сурия, Ливия ва Ироқдан террорчи гуруҳлар вакиллари Афғонистонга фаол кўчиб ўтмоқда. Россия Мудофаа вазири Сергей Шойгу Душанбеда Шанхай Ҳамкорлик Ташкилоти (ШҲТ) вазирлари билан учрашувда буни минтақадаги хавфсизликнинг энг жиддий муаммоларидан бири деб атади.
"Биз чегарада содир бўлаётган барча воқеаларни ва жангариларни Тожикистон ҳудудига кўчириш ҳаракатларини эътиборсиз қолдирмаймиз. Шунинг учун ҳам мен аниқ айтишим мумкинки, бизнинг иттифоқчимиз - Жамоавий хавфсизлик шартномаси аъзоси учун хавф туғилса, Россия биринчи навбатда Тожикистон ҳудудидаги 201-базаси ёрдамида муносабат билдиради", – деб таъкидлади Сергей Шойгу.
Россиянинг Тожикистондаги базаси Россиянинг ўз ҳудудидан ташқаридаги энг йирик ҳарбий объекти ҳисобланади. Унда 7 минг офицер ва контрактчи аскарлар хизмат қилади. Уларнинг арсеналида 100 дан ортиқ Т-72Б1 танклари ва БТР-82А зирҳли транспорт воситалари, БМП-2М пиёда жанговар машиналари, 220 мм калибрли «Ураган» реактив дивизиони, Ми-24П ва Ми-8МТВ вертолётлари гуруҳи, учувчисиз учиш аппаратлари ва бошқа ускуналар мавжуд.
Дастлабки режага кўра, уч томонлама машғулотларга Россия томондан 1500 киши ва 300 дона ҳарбий техника жалб қилиниши режалаштирилган эди. Бироқ, жанговар тайёргарлик бошланиши арафасида, режалар маневрлар кўламини кенгайтиришга мослаштирилди. Ташқи ишлар вазирлиги ва Мудофаа вазирлиги бу Россиянинг Марказий Осиёлик шерикларига сигнал эканлигини яширмайди: Афғонистондаги кескинлик фонида хавфсизликни сақлаш муаммосини ҳал қиладиган қўшма кучлар бор. Аслида, Москва, Душанбе ва Тошкент Афғонистон жангари қўшинлари МДҲ чегарасини кесиб ўтишга ҳаракат қилса, амалга ошириладиган ҳаракатлар алгоритмини ишлаб чиқади.
"Валдай" клуби ва Россия халқаро ишлар бўйича кенгаши (РСМД) эксперти Георгий Асатряннинг ҳисоблашича, Афғонистонда ҳокимият тепасига «Толибон» ҳаракатининг келиши қўшни давлатлар учун жиддий муаммога айланмайди.
«Биз учун катта хавф шундаки, Афғонистон Сурия, Ливия ва Ироқдан кўпроқ радикал террорчи ташкилотлар учун трамплингга айланмоқда. «Толибон» уларнинг Афғонистондаги мавжудлигига тоқат қилолмайди ва қўшни давлатларга сиқиб чиқаришга ҳаракат қилади», - деди Георгий Асатрян.
Душанбеда ШҲТ мудофаа вазирлари йиғилишида Сергей Шойгу «Тинчлик миссияси-2021» доирасида мамлакатлар жангарилар гуруҳларини йўқ қилиш, ҳавода разведка ўтказиш ва объектларни ҳимоя қилиш бўйича амалий ҳаракатларни ишлаб чиқишини айтди. Уч мамлакат ҳарбийлари ташқи таҳдидларга қарши курашиш вазифаларини тўғридан-тўғри Афғонистон чегараларида иккита полигонда ишлаб чиқади: Тожикистонда Ҳарб-Майдон ва Ўзбекистондаги Термиз полигонида.
Машғулотлар уч босқичда амалга оширилади. Биринчи босқичда террорчи гуруҳ тузилмаларини йўқ қилиш бўйича бирлашган кучлар гуруҳининг биргаликдаги операциясига тайёргарлик кўрилади. Иккинчисида, шартли жангарилар гуруҳларини йўқ қилиш бўйича қўшма вазифалар бажарилди. Охирги босқичда давлат чегарасини кесиб ўтишда радикал террорчи гуруҳларни йўқ қилиш амалга оширилади. Машғулотларнинг барча эпизодларида бўлинмалар командирлари ва раҳбарлик штаби разведка-ўт очиш ва разведка-зарба комплекслари ёрдамида тактик ҳаракатларни бажарадилар.
Мудофаа вазирлигининг таъкидлашича, машғулотнинг асосий мақсади давлат чегарасини кесиб ўтишга уринишда террорчи гуруҳларни йўқ қилиш бўйича амалий кўникмаларни такомиллаштириш бўлади. Бундан ташқари, ноқонуний қуролли тузилмаларни йўқ қилиш, шунингдек иссиқ иқлим ва тоғли чўл ҳудудларида шахсий таркибнинг ахлоқий ва жанговар хислатларини, психологик барқарорлиги ва жисмоний чидамлилигини ошириш бўйича биргаликдаги ҳаракатларни ўтказиш жараёнида бошқарув масалаларини ишлаб чиқиш режалаштирилган.
Ҳарбий фанлар Академияси профессори Вадим Козюлин жанговар тайёргарлик кўламини қайд этади: «201-ҳарбий базанинг ҳарбий хизматчиларидан ташқари, Марказий ҳарбий округнинг 15 -алоҳида мотоўқчи (тинчликпарварлик) бригадаси ва махсус кучлари ҳам жалб қилинган. Машғулотларда иштирок этиш учун ҳарбий хизматчилар, қурол-яроғ ва бошқа моддий-техник ашёлар Самарадан ҳарбий-транспорт самолётида олиб кетилди».
Унинг сўзларига кўра, бу машқлар Мудофаа вазирлигининг турли хил кучларнинг кучли гуруҳларини тузиш билан ҳарбий операцияларнинг узоқ театрларида операцияларни ўтказиш бўйича янги концепциясига мос келади. Шунга ўхшаш сценарий яқинда Қримдаги Жанубий ҳарбий округ, Нижний Новгород, Владимир, Калининград, Ленинград, Воронеж ва Москва вилоятларидаги полигонларда Ғарбий округ машғулотлари бўлиб ўтди. "Ғарб-2021" Россия-Беларусь стратегик машғулотлари ҳам шу йилнинг сентябрь ойида бўлиб ўтади. Уларнинг сценарийси, Марказий Осиёда бўлгани каби, "Иттифоқ давлатининг ҳарбий хавфсизлигини таъминлаш манфаатларида қўшинлар (кучлар) гуруҳларини ишлатиш" бўлади. Шанхай Ҳамкорлик Ташкилотининг барча аъзолари кузатувчи сифатида таклиф қилинган.