Human Rights Watch (HRW) ташкилотининг 213 саҳифали ҳисоботида Исроил Урдун дарёсидан Ўрта ер денгизигача бўлган ҳудудда Фаластин халқи устидан яҳудий-Исроил гегемонлигини сақлаб қолишга интилаётгани батафсил баён этилган.
«Дунёнинг катта қисми ярим асрдан ортиқ давом этаётган Исроил босқинини узоқ йилларга чўзилиб кетган «тинчлик жараёни» тез орада хал қилади, деб ҳисоблаётган бир пайтда у ерда фаластинликларни эзиш апартеид ва таъқиб жиноятлари таърифга мос келадиган чегарага бориб етди», - деди HRW ижрочи директори Кеннет Рот.
«Исроил-Фаластин тинчлигини излаётганлар, бу бир ёки икки давлат ечими ёки конфедерацияси бўлсин, бу ҳақиқатни нима учун тан олиши ва уни тугатиш учун зарур бўлган инсон ҳуқуқлари воситаларидан фойдаланиши керак».
Исроил ташкилотнинг ҳисоботини рад етиб, уни "тарғибот" деб атади.
 «Маълумки, Хьюман Райтс Вотч, йиллар давомида Исроилга қарши бойкотга фаол уриниб, Исроилга қарши эски дастурга эга», - дейилади Исроил ташқи ишлар вазирлиги баёнотида.
«Исроил органларига кўриб чиқиш ёки изоҳ учун ҳисоботни тақдим этмаганлиги бу ҳар қандай ишончга эга бўлмаган бир ташвиқот китобчаси эканлигининг аниқ далилдир».
HRW ҳисоботи январ ойида Исроилнинг «Бецелем» инсон ҳуқуқлари ташкилоти хулосасидан кейин пайдо бўлиб, унда эълон қилинган тадқиқотга кўра, тўрт даражада ёмон муомалага маҳкум фаластинликлар ўз-ўзини аниқлаш ҳуқуқидан маҳрум этилади.
Экспертларнинг таъкидлашича, HRW каби етакчи халқаро ташкилот «Исроилни апартеид режими сифатида ошкора қоралаб, ҳисоботда «инсонийликка қарши жиноят» деб аталган реал ва жиддий оқибатларга дуч келишга чақирган» биринчи ҳолатдир.
Ва, эҳтимол, энг ажабланарли, бундай масалалар бўйича хизмат рўйхатини ҳисобга олиб, HRW бу сафар Исроилни таҳлилини фаластинликларни ритуал қоралаш билан мувозанатламайди.
HRW ҳисоботда фаластинликлар қарши Исроил томонидан содир этилган бир қатор қоидабузарликлар рўйхати келтирилган: босиб олинган ҳудудларда фаластинликлар ҳаракатига кенг чекловлар, уйларни бузиш ва қурилишга рухсат бериш учун "қатъий рад жавоби", ҳарбий босқин, ерни мусодара қилиш ва юз минглаб фаластинликлар яшаш ҳуқуқини рад қилиш.
Аслида, Исроил ҳукумати ўз сўзлари ва ҳаракатлари – миллий давлат ҳақида 2018 йилга қонунда Исроил «яҳудий халқининг миллий давлати» сифатида таърифланган ва унинг аҳоли пунктларини кенгайтириш сиёсати - ўз ҳукмронлигини сақлаб қолиш ниятига ишора қилади, хабар қилади HRW.
Исроил учун «апартеид» атамаси портлаш хавфи бўлган атамадир, у Исроил ва унинг тарафдорлри томонидан кескин рад қилинади. У аллақачон ўзини «Яқин Шарқдаги ягона демократия» деб атаган, лекин таҳлилчиларнинг айтишича, «апартеид» ёрлиғидан воз кечиш Исроилнинг ҳар қандай танқидни «антисемитик» деб баҳолаш тенденциясига мос келади.
«Ҳаттоки Исроил сиёсатчилари аннексия, кенгайтириш ва ишғол ҳудудларда мавжудлигини сақлаш ҳақида очиқ гапирадиган бўлса ҳам, Исроил ҳукумати бу апартеид режими эмас, деб далил сифатида Исроил Фаластин фуқароларига овоз бериш ва ҳукуматнинг энг юқори даражадаги вакили бўлиш имконият берилганини далил қилиб келтиради," дейди Crisis Group таҳлилчиси Тарек Бакони.
«Улар якуний ҳисобда Исроил Фаластинг халқининг ҳуқуқларини ҳисобга олмасдан унинг катта қисмини назорат қилиша давом этаётганини инкор қилмайдиган бир риёкорликдир».