Биринчидан, бу фикрларнинг ўзи учун имконият ҳақида.
Дамашқда БАА ташкил топганининг 48 йиллигини нишонлаш пайтида, ушбу мамлакатнинг Асад режимидаги расмий вакили Абдул-Ҳаким ал-Наимий унинг сиёсатини бутун Сурия бўйлаб хавфсизликни таъминлайдиган "оқилона қоида" деб таърифлади.
Асаднинг "оқилона бошқаруви" шундан иборатки, натижада у бошқарган мамлакат вайронага айланди, 600000 дан ошиқ одам ўлдирилди, миллионлаб одамлар яраланди ва майиб-мажруҳ бўлди, миллионлаб одамлар мамлакатни тарк этдилар ва энди у аслида хорижий давлатлар ва уларнинг коалициялари ўртасида бўлинган, Ассад улардан бирининг қўғирчоғидир.
Абдул-Ҳаким ал-Наимий ўз мамлакатига шундай "доно ҳукумат" ни хоҳламайдими? Савол риторик кўринади. Хўш, нима учун БАА ҳукмдорларининг хатти-ҳаракатлари бундай саволларни тобора кўпроқ беришга мажбур бўлмоқда?
Уларнинг ўзлари, худди уларнинг адвокатлари каби, БАА гуллаб-яшнаши учун, ҳар қандай йўл билан ва ҳамма жойда уларнинг фаровонлигига таҳдид соладиган "ихвонлар" ёки "сиёсий Ислом" билан курашиш кераклигини таъкидламоқда. Бу ерда ҳамма нарсадан, ҳар бир воситадан фойдаланиш мумкин - нафақат мусулмон мамлакатларидаги "ихвонлар" га қарши чиққан Асад ёки Хафтар, балки Фаластиннинг "ихвонлари" га қарши бўлган Исроил ёки турк "ихвонлари" га қарши чиққан Греция ҳам.
Аммо ҳар доим ҳам бундай бўлган эмас. БААнинг бундай ғаразли сиёсати атиги бир неча ёшда. Бунгача эса Суриянинг ўзида "доно ҳукмдор" Асадни эмас, Сурия Озодлик армияси соясидаги бир қатор исёнчи гуруҳларни қўллаб-қувватладилар, улар ҳозирда ҳар томонлама бузиб ташлашга ҳаракат қилинаётган Туркия билан муносабатларни фаол ривожлантирдилар ва сўнгги йилларда унга қарши бўлиб қолган қўшни Қатар билан яқиндан ҳамкорлик қилдилар.
Ва бу ўзгариш Трампнинг куёви Кушнер ва қизи Иванка билан Яқин Шарққа "тарихий ташрифи" дан кейин содир бўлди, улар давомида улар Саудия Арабистони ва БАА ҳукмдорларидан нимадир талаб қилишди ёки бирор нарса ваъда қилишди.
Аммо қўшни мусулмон мамлакатлари ва кенг мусулмонлар оммасига қарши душманлик ва мустабидлар билан дўстлик сиёсатидан улар қандай ютуққа эга бўлдилар? Шу тарзда уларнинг хавфсизлиги кучайганми ёки пасайганми? Ахир, ривожланишда муваффақиятга эришиш учун пойдевор кўпинча ўнлаб йиллар давомида яратилади, БАА ва Саудия Арабистони энди яқинда амалга оширилган эмас, балки узоқ вақт давомидаги ўз ҳаракатларининг самарасини олишмоқда.
Аксинча, айнан шундай ташқи сиёсат ва эртами-кечми уларни қайта тиклаши мумкин бўлган номақбул шахслардан умид қилиш муваффақиятсизликка олиб келиши мумкин. Ҳатто тарихнинг навбатдаги босқичида рўй бериши мумкин бўлган "сиёсий Ислом" нинг янги юксалиши туфайли ҳам эмас. БАА ва Саудия Арабистони раҳбарлари олиб бораётган ташқи сиёсат ҳатто прагматик эмаслиги сабабли - улар "ихвонлар" ни ифодалайдиган айнан шу партияларнинг мутаассиблиги, лекин улар билан курашишда ўзларини энг нохуш кўринишда кўрсатишади.