Кўпчилик Башар Асадни алавий сифатида танитади. Алавийлар Сурияда ҳукмрон бўлган кичик бир жамоа сифатида машҳурдир. Лекин уларнинг келиб чиқиши ва Суриядаги ҳукмронликлари тарихи кўпчиликка маълум эмас. Бу ҳолат Суриядаги узоқ давом этган фуқаролик урушининг асосий сабабларидан бири ҳисобланади.
Алавийларнинг келиб чиқиши
Алавийлар 9–11-асрларда шиа исломининг бир сектаси сифатида пайдо бўлган. Вақт ўтиши билан уларнинг таълимоти шиа исломидан шунчалик узоқлашдики, ҳозирги кунда кўпгина Яқин Шарқ аҳолиси уларни на шиа, на мусулмон сифатида қабул қилади. Алавийлар вино истеъмол қилади, руҳнинг қайта туғилишига ишонади ва Қуръонни улуғлайди, лекин ўзларининг махфий диний китобга эга.
Иймон ва эътиқод
Алавийларнинг иймон рамзи сунний ва шиа мусулмонлардан фарқли равишда шаклланган:
«Имон келтираман ва тасдиқлайманки, Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ, Али ибн Абу Толиб улуғлангандир. Муҳаммад — мақтовга лойиқ, ва Салмон ал-Форсий — танланган эшикдир».
Бу ерда Али — шиа таълимотининг маънавий отаси, Салмон эса пайғамбар Муҳаммаднинг форс ҳамроҳидир.
Тарихий ва этник келиб чиқиш
Секта тарихи 9-асрда бошланган. Ибн Нусайр исмли форс ўзини шиа таълимотининг раҳбари деб эълон қилган. Унга эргашганлар мустақил диний секта ташкил этишган. Алавийларнинг этник асосини арамейлар, ханаанлар ва хиттлар авлоди, шунингдек, Ироқдан келган араб қабилалари ташкил этган.
Алавийларнинг тақия сиёсати
Алавийлар ўз таълимотларини сирли сақлайди ва ўзларини сунний ёки шиа мусулмони сифатида кўрсатиши мумкин бўлган "тақия" принципига амал қилади. Улар Қуръонни муқаддас деб билишади, лекин уни бошқа диний китоблар билан бир қаторда кўришади.
Суриядаги ҳукмронликлари
Алавийлар тарихан Сурия тоғларида яшаб, ҳимояланган князликлар ташкил этишган. Турк усмонлилари уларни друзлар ва бедуинлар билан бирга ҳимоя қилган. Французлар 20-асрда уларни шианинг бир тармоғи сифатида кўрсатишга ҳаракат қилишган. Шу тариқа, нусайрийлар "алавийлар" деб аталган.
Сиёсий куч ва ҳозирги ҳолат
Сурия мустақилликка эришганидан сўнг, алавийлар армияда катта роль ўйнаган. Бу уларга Хафиз Асад даврида ҳокимиятга келиш имкониятини берди. Унинг ўғли Башар Асад ҳокимиятни отасидан мерос олди. Аммо алавийлар сўнгги ўн йилликларда, айниқса, Сурия фуқаролик урушида катта йўқотишларга учради. Хабарларга кўра, уларнинг эркак аҳолисининг учдан бир қисми қирилиб кетган.
Хулоса
Башар Асад алавий бўлиб, уларнинг тарихий, этник ва диний хусусиятлари Сурия сиёсий вазиятининг муҳим қисмини ташкил қилади. Уларнинг кам сонлилиги ва ҳукмронлиги жамиятдаги зиддиятларнинг асосий сабабларидан биридир.
Абу Муслим
