Бу кулгили ва бемаъни туюлади, аммо бу Путин ҳукмронлигининг ҳақиқатлари мана шундай. Яқинда оммавий ахборот воситаларининг блокланиши, урушга қарши баёнотлар учун жавобгарликни кучайтириш, шунингдек "уруш" сўзининг ўзи Украинадаги воқеалар учун қўллаш - буларнинг барчаси ҳамма нарсани тахмин қилишга имкон беради. Ҳатто яна ернинг 1/6 қисмини эгаллашга уринаётган мамлакатнинг глобал тармоғидан узилишини.
НВ Техно Россияда Internet ёпилиши мумкинлиги ҳақида барча маълумотларни тўплади.
Шундай қилиб, 6 март куни кечқурун Белорусия ахборот агентлиги Белста рақамли ривожланиш, алоқа ва оммавий ахборот воситалари вазирининг ўринбосари Андрей Черненко номидан имзоланган ҳукумат телеграммаси матнини эълон қилди. Матнда қуйидагилар таклиф қилинади:
интернет тармоғида оммавий ресурслар учун домен номи
- парол сиёсатини янгилаш ва мураккаблаштириш
- Россия Федерацияси ҳудудида жойлашган DNS-серверларга ўтиш
- HTML саҳифа шаблонларидан чет эл манбаларидан юклаб олинган барча Javascript-кодларни олиб ташлаш (шу жумладан реклама баннерлари ва ҳисоблагичлар)
- чет эл хостингидан фойдаланилаётган ҳолатда унда жойлаштирилган ресурсларни рус хостингига кўчириш
- .ru домен зонасида жойлаштирилмаган ресурслар
Бу нима дегани?
Баъзи экспертларнинг фикрига кўра, буларнинг барчаси Россия суверен рус интернетини яратишга ҳаракат қилаётганини англатади. Яъни, Россия Федерацияси ичидаги глобал тармоқнинг бир нусхасини яратиш. Бу жуда жасур мақсад, айниқса компьютерлар ва бутловчи қисмларнинг етишмаслигини ҳисобга олган ҳолда — тизим шунчаки доимий носозликларни келтириб чиқаради.
Интернетни блокировка қилиш молия тизимининг қулашига олиб келади. Черненкога кўра, бу Россия иқтисодиётини санкциялардан кўра тезроқ тугатади. Бундан ташқари, буларнинг барчаси Россия интернетини янада хавфсиз қилмайди — ўзига хос дарчалар барибир сақланиб қолади: прокси-серверни йўналтириш учун СМС шлюзлари, Tor браузери, Telegram.
Аммо Россия фикрини ўзгартирди
7 март куни Россия Молия вазирлиги Forbes журналига вазият тўғрисида тушунтириш берди. Унинг матбуот хизматига кўра, агентлик турли хил сценарийларга, шу жумладан хорижий хостинг компанияларининг рус сайтларига хизмат кўрсатишдан бутунлай воз кечишга тайёрланмоқда. Умуман олганда, вазирлик кўрсатма ахборот гигиенаси учун қўлланма сифатида яратилгани ва Россияда Интернетни ўчириш режалари йўқлигига ишонтиради.
Россия Федерациясида Чебурнет бўлиши мумкинми?
Чебурнет деб интернет фойдаланувчилари Россия расмийларининг ўз интернетларини яратишга уринишларини аташди. Дарҳақиқат, бу йўналишда мойилликлар аллақачон бошланган, 2019 йилда "Суверен Интернет тўғрисида" ги шармандали қонун қабул қилинган бўлиб, уни амалга ошириш учун давлат томонидан 30 миллиард рублдан ортиқ маблағ ажратилган ва яна 134 миллиард рубл алоқа операторларига сарфланиши керак эди.
Бу қонунда қуйидаги асосий ўзгаришлар кўзда тутилган:
алоқа операторлари мамлакат ичида ва Россия чегарасини кесиб ўтувчи алоқа линияларида трафик алмашиниш нуқталарида трафикни таҳлил қилиш ва фильтрлаш (Deep Packet Inspection; DPI) давлат ускуналарини ўрнатишлари шарт
алоқа операторлари фақат ушбу алмашинув нуқталарини рўйхатдан ўтказишлари ва улардан фойдаланишлари шарт (тартиб ҳукумат томонидан белгиланади)
- Роскомнадзор рунетни «марказлашган тарзда бошқариш»ни амалга оширади
- Роскомнадзор Россияда таққланган сайтларга киришнинг чекланишини амалга оширади
- процедураларни текшириш учун машқлар ўтказилади; миллий домен номлари тизими яратилмоқда.
Шуни таъкидлаш керакки, қонун мўлжалланган шаклда ишламади, унинг аксарият қоидалари мутахассислар томонидан танқид қилинди. Хусусан, Интернетни ҳимоя қилиш жамияти директори Михаил Климаревнинг сўзларига кўра, қонунни амалга ошириш тармоқ самарадорлигининг пасайишига олиб келади, уни секинлаштиради ва эҳтимол, хизматни қимматроқ қилади.
Россиянинг энг йирик алоқа операторлари вакиллари: МТС, Tele2 ва Вымпелком ҳам унинг фикрига қўшилишди.
