Ҳафтанинг ўрталарида маълум бўлишича, Жорж Флойдни бўғиб қўйган полиция ходими энди олдингисига нисбатан жиддийроқ модда билан айбланиб, унинг ҳамкасблари ҳам ҳибсга олинган, шундан кейин кўпчилик норозилик намойишлари пасайишини тахмин қилган. Аммо кейинги намойишчиларнинг Вашингтондаги юриши, ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларининг ҳисоб-китобларига кўра, тахминан 150-200 минг киши тўплангани, бу тахминларнинг асоссиз эканлигини исботлади.
Агар дастлаб намойишчилар Флойд қотилига нисбатан адолатли тергов ўтказишни талаб қилишган бўлса - 25 май куни унинг ҳалокатли ҳибсда сақланишида иштирок этган барча тўртта полициячи зудлик билан жиноий жавобгарликка тортилиши керак бўлса, энди "истаклар" рўйхати жуда тез ўсди. Ирқий мезонларга бошқалар, масалан, полицияни ҳар томонлама ислоҳ қилишни ва ҳатто ҳуқуқни муҳофаза қилиш тизимини молиялаштиришни қисқартиришни ўз ичига олган талаблар қўшилди.
Норозилик кун тартибининг кенгайиши, биринчи навбатда, жуда объектив сабабларга эга. Сўнгги йилларда АҚШ полицияси билан боғлиқ жанжаллар намойишларга ва ҳукуматнинг ён беришларига олиб келди, аммо бундай муросалар вазиятга оид ва чекланган характерли эди. Муайян бир вақтнинг ўзида бундай чоралар энди жамият учун етарли эмаслиги мантиққа тўғри келади (масалан, бу ҳолатда тўрт нафар офицерни ҳибсга олиш каби). Бундан ташқари, субъектив омил ҳам рол ўйнади: юқори лавозимлардан тортиб маҳаллий амалдорларга қадар Америка расмийлари намойишларни талабларни қондириш билан тўхтатилиши мумкин бўлган вақтни ўтказиб юборишди. Афтидан, тепадагиларда агар намойишчиларга дарҳол ён берилса, уларнинг талаблари кучаяди, деган қўрқувлар бор эди. Натижада, Черчиллнинг шармандалик ва уруш ҳақидаги машҳур иборасида бўлгани каби, ҳаммаси шунда бўлиб чиқди ҳам.
Бироқ, дам олиш кунлари Вашингтон юриши Флойднинг ўлдирилишидан кейин энг катта акцияга айланган бўлса ҳам, ташкилотчилар миллионлаб одам тўплаш бўйича илгари эълон қилинган мақсадга эриша олмадилар (бунинг учун ижтимоий тармоқларда #1MillionDC махсус хештег ҳам жорий этилди). Шу билан бирга, намойиш тинч ўтди, аммо намойиш охирида бир нечта нохуш ҳодисалар юз берди. АҚШ Президенти Доналд Трамп мамнуниятини яхши яширолмаган ҳолда норозилик намойиши қатнашчилари кутилганидан камроқ бўлганини таъкидлади.
Миллий гвардия, махфий хизмат ва Колумбия округи полицияси фантастик ишларни қилди. Раҳмат! – деб ёзди бу ҳақида ўзининг Твиттердаги саҳифасида.
Намойишчилар нафақат пойтахт кўчаларига чиқишди: митинглар Нью-Йорк, Сан-Франциско, Филадельфия, Флорида ва Чикагода бўлиб ўтди, гарчи баъзи ҳудудларда об-ҳаво маълумоти ушбу тадбирлар ўтказиш учун яхши шароитлар ваъда қилмаган бўлса-да. Вашингтонда Колумбия округи мэри Мюриэл Баузер эндиликда Трамп билан жуда кескин муносабатларга эга бўлган намойишчиларга қўшилди. Унинг фикрига кўра, маҳаллий раҳбар намойишчиларни ва провокаторларни пойтахтга кириб келган Миллий гвардия ишига аралашишга мажбурламоқда. Бироқ, Баузернинг хатти-ҳаракати фаоллар орасида ҳурмат қозонди. Ижтимоий тармоқлардаги изоҳларда ҳозирги вазият мэр учун ўзига хос трамплинга айланиши ва катта сиёсатга йўл очиши мумкинлиги ҳақидаги тахминлар мавжуд. Бундан ташқари, у аллақачон Трумпнинг қатъиятли танқидчиси сифатида танилган. Масалан, президентнинг ўтган йили АҚШ мустақиллиги кунини қандай нишонлашни режалаштириши жанжал учун жиддий сабаб бўлган. Кейин шаҳар мэри Трампнинг байрамни ўтказиш тартибини ўзгартириш ниятига қарши қатъий гапирди (кўпчиликнинг фикрига кўра, давлат раҳбари миллий байрамни ўзгача қилишни хоҳлаган).
Сиёсий жиҳат, умуман олганда, намойишлар контекстида – яқинлашиб келаётган президент сайловлари фонида асосий йўналишлардан бири бўлиб қолмоқда. Маъқулланиш рейтинги ва қайта сайланиш имкониятлари ҳар куни пасайиб бораётган Трамп учун кўп нарса норозилар орасида қандай тенденциялар ҳукмрон бўлишига боғлиқ бўлади.
Бир томондан, Вашингтонда бир миллион одамни тўплаш бўйича муваффақиятсиз уриниш, шунингдек, Флойднинг ўлими учун жавобгар бўлганлар барибир ҳибсга олинганлиги бу кескинликни пасайтириши мумкин. Бошқа томондан, пойтахт юриши икки ҳафта ичида энг оммабоп бўлиб қолди ва намойишчилар расмийлар керакли босим остида ҳокимият истаганларига эришишлари мумкинлигини кўришди. Баузер мери каби жиддий сиёсий арбобларнинг фаолларга қўшилиши норозилик кайфиятини янада ошириши мумкин.
Тўлқин чўққисида: Трамп норозиликларни жиловлаш фурсатини қўлдан бой берди
Америкаликлар ҳукуматнинг ён беришларига қарамай оммавий тадбирларни давом эттирмоқдалар. Июнь ойининг биринчи ҳафтаси охири АҚШда норозиликларнинг янги босқичи билан нишонланди. Гарчи баъзи сабабларга кўра улар табиатан тинч характерга эга бўлса-да, шуниси эътиборга лойиқки, халқ ҳаракати, башоратларга зид равишда, нафақат тўхтамади, балки янада кенгаймоқда.
Мақола жойлаштирилган бўлим:
Тахлил
|
Калит сўзлар