10 кун ичида океан ортидаги гегемон мамлакат ўз тарихидаги 60-март давлат раҳбарини сайлайди, ва бу сайлов аллақон “ҳал қилувчи” деб аталган, гарчи бу АҚШнинг сиёсий шоулар, драматизация ва таъсирчанлик услуби учун одатий бўлса ҳам.
Сайлов майдонида ким бор? Одатдагидек, икки масхарабоз: сариқ масхарабоз (Трамп) ва оқ масхарабоз (Байден). Байден бошланғич сайловларни ютган, аммо деменсия ва сиёсий тўғриликнинг ҳукмронлиги туфайли “қора масхарабоз” (Камала Ҳаррис) билан алмаштирилган. Биринчиси — узун палто ва қизил, ҳаддан ташқари узун галстукли киши, бутун дунё бўйлаб фалус шаклидаги бинолар ва осмонўпар биноларни сотиб олиш орқали ўз номини қўйишга уринади; унда эскирган киши хатти-ҳаракатлари бор. Иккинчиси — калифорниялик, фарзандсиз ва ноанъанавийликка ишора қилувчи қора танли аёл. (Қўшимча қилиб, “яшил масхарабоз” — Гилл Стайн ҳам бор; у “тизимга қарши томошабин” ролини ўйнайди, аммо аҳамиятсизлиги туфайли уни бу ерда кўриб чиқмаймиз).
Кўринишидан, гўё тўлқин ва тош, шеърият ва проза, муз ва олов: мутлақо бир-бирини тўлдирмайдиган икки шахсият бор! Аммо бу ҳақиқатдан ҳам шундайми? Ҳар иккала номзоднинг риторикаси Америка миллий устуворлигига асосланган — бу вақтинчалик умумий мақсадлар учун бирлаштирилган одамлар тўдаси сифатида тасвирланган мавҳум бирликдир. Биз кўп марта “миллат” консепсиясини танқид қилганмиз, гўё у ўз-ўзини шакллантирувчи субъект сифатида, узоқ давом этган умумийликларни (қабила, уруғ, ҳудуд, қўшничилик ёки руҳий жамоа) бирлаштириш жараёнининг табиий маҳсулоти сифатида тасвирланган. Тил миллатдан аввал пайдо бўлади (эволюционизм тарафдорлари бизни бунга ишонтиришга ҳаракат қилаётганидек, миллат тилдан келиб чиқмайди); бунинг ёрқин мисоли араблар бўлиб, улар “араб тили” орқали ўзларини бирлаштиришни бошлаган, бу тил Ваҳий орқали келган. “Америка миллати” эса бошқача тарзда шаклланган: у масонлар томонидан уларнинг андозалари асосида шакллантирилган, унинг асосини инглизча сўзлашувчи протестант жамоаси ташкил этади, бирлаштирувчи элемент — инглиз тили, кучли таянчи эса доимий “тараққиёт” парадигмаси билан қўллаб-қувватланадиган либерал мафкура ҳисобланади.
Бошқарувдаги гуруҳлар “замон руҳи”га мослашишга ҳаракат қилишлари керак, аммо улар самарали усулларга эга: ҳозирги ёмон ишлаётган нарсани яхши унутилган эски нарса билан алмаштириш (яхши ишламаслиги аниқ бўлганда, бу янги нарсани яна янгиси билан алмаштиришни талаб қилади). Яқин тарихдан икки мисол келтирайлик: бир вақтлар Россиядаги инқилобни босқич сифатида кўриб чиққан болшевиклар халқаро инқилобнинг дастлабки босқичи сифатида уни кўрдилар, лекин тез орада тараққиёт орқага қайтди ва уларга миллий давлатлар тизимини қабул қилишга тўғри келди, бу эса охир-оқибат совет блокини емиришга олиб келди. Яна бир мисол: совет блоки қулаганидан кейин ғарбда либерализм инсоният жамиятининг энг юксак шакли эканлиги ва тарихий тараққиётнинг чўққиси бўлганлиги ҳақидаги фикр устунлик қила бошлади ва бу “тарихнинг охири” деган тушунчани туғдирди, энди либерализм фақат бутун дунёга тарқатилиши керак эди. Аммо либерализм одамларга етарлича "ёқди" ва энди саҳнага янги қадимги хизматкорлар чиқмоқда - премодернизм ва анъанага қайтиш.
Тараққиёт ва таназзул - бу сохта дихотомиядир. Иккала партияли тизим сиёсий маконни ёлғон, диссоциативга асосланган икки йўналишга бўлиб кўрсатади — гўёки “буюк ўтмишни” ҳимоя қилувчилар (консерваторлар) ва “ёрқин келажак” тарафдорлари (прогрессивлар), лекин бу икки гуруҳ ҳам либерал дискурсдан ташқарига чиқмайди. Қўғирчоқ ўйинчилари шунчаки битта образни бошқасига алмаштириш орқали томошабинларда хилма-хиллик ҳисси уйғотиб, абадий зерикиш саҳнасини ўзгартиришга интиладилар.
Абу Муслим тайёрлади
