Клирикализмни танқид қилиш доим ўринли ва адолатли бўлиб, одатда сиёсий танқидга асосланса ҳам клерикализмнинг бошқа бир муҳим қора тарафи назардан четда қолади. Клерикализмнинг асосий «қора туйнуги» бу унинг умумий интеллектуал таназзул – термодинамика иккинчи қонунининг иззатталаб клерикалнинг интеллектуал даражасига метафизик таъсиридир.