close

Sign In

close

Register

All fields are required(*).

Украинанинг Россия ва бошқа мамлакатлар билан ҳарбий-техникавий ҳамкорлиги борасидаги муаммолари

Украина ҳарбий-саноат комплекси нафақат Россия, балки замонавий қурол-аслаҳа сотиб олишга қизиққан бошқа мамлакатлар билан ҳарбий-техникавий ҳамкорлик йўлида ўз имкониятлардан фойдаланишга имкон бермайдиган энг кучли технологик ва молиявий инқирозни бошдан кечирмоқда.

Украинанинг мустақиллиги эълон қилинган вақтда ҳарбий-саноат комплекси 3 миллионга яқин одам ишлайдиган 3594 та корхона эди. Украина собиқ машинасозлик ва конверсия вазири В.Антоновнинг баёнотига кўра, 700 корхона фақат ҳарбий ишлаб чиқаришга, жумладан, 205 та ишлаб чиқариш ва 139 та илмий-ишлаб чиқариш бирлашмаларига жами 1 миллион 450 минг кишини жалб қилди. Украина собиқ СССРнинг космик саноати деярли учдан бир қисмини мерос қилиб олди. Космик саноати 140 та корхона ва институтдан иборат бўлиб, 200 минг киши иш билан таъминланган. Украина заводлари ҳар йили 350 самолёт ишлаб чиқарган.
1991 йилда Украина СССРдан дунёдаги энг катта тўртинчи ҳарбий армияни мерос қилиб олди.  Унинг 800 мингта “штик”лари, 6 мингдан зиёд танк ва 8 мингдан ортиқ бошқа зирҳли машиналар, мингдан зиёд замонавий ҳарбий самолётлар АҚШ, Россия ва Хитойда умумий ҳарбий кучга эга бўлган. "Мустақил" Украинанинг янги ҳукумати бу дунёвий меросдан жуда муваффақиятли фойдаланган - Лондон Стратегик тадқиқотлар институти маълумотларига кўра, фақат мустақилликнинг дастлабки уч йилида Украина 32 миллиард доллар миқдорида қурол-яроғ экспорт қилган. Давлат бюджетига бу миллиардлар жуда кам миқдорда етиб  келади. 1997 йилга келиб мудофаа саноати корхоналари сони беш баробар камайди, Украина саноатида мудофаа маҳсулотларининг улуши 35 фоиздан 6 фоизга тушди. Мудофаа саноати ва дизайн бюролари билан боғлиқ 550 га яқин корхона ўз-ўзини банкрот қилди, соҳада иш ўринлари сони етти марта камайди. 2010 йилда Украина саноат сиёсати вазирлигининг маълумотларига кўра, мамлакатда мудофаа манфаати учун фақат 143 корхона фаолият кўрсатган. Украина ўнлаб йирик қурол етказиб берувчилардан ортда қолди ва 12-ўринни эгаллади. 2014 йил Россия Украина мудофаа саноати маҳсулотлари экспорти ҳажми турли кўрсатгичда бўлган. 2014 йил апрел ойида Россия Федерацияси саноат ва савдо вазири Денис Мантуров Украина корхоналарига келиб тушган Россия фуқаролари буюртмаларининг ва ҳарбий буюртмаларининг жами портфелини 15 миллиард доллар ёки Украина ялпи ички маҳсулотининг 8,2 фоизи сифатида баҳолади. Москва Стратегиялари ва технологияларини таҳлил қилиш маркази директорининг ўринбосари Константин Макенко, Реутерс билан суҳбатда Украинанинг маҳсулотларини йилига бир миллиард доллардан камроқ миқдорда Россия ҳарбий саноат комплекси эҳтиёжлари учун экспорт қилинишини айтиб ўтди. Экспертнинг фикрига кўра, ушбу миқдорнинг аксарияти Запорожя провинсияси корхонаси Мотор Сич томонидан ишлаб чиқарилган ТВ3-117 вертолёт воситаларига тўғри келади. Украина армиясини ўрганиш маркази мутахассислари конверсион ва қуролсизланиш бўйича рақамларни кўрсатди. Би-би-сига берган интервюсида Марказ директори Валентин Бадрак "Укроборонпром" нинг 2013 йил учун умумий қиймати 1,8 млрд. АҚШ долларини, Россия Федерациясига эспортининг улушинни эса 300 млн миқдорида баҳолади.
Шунга қарамай, Россия-Украина ўртасида ҳарбий-техник ҳамкорлик соҳасидаги ҳамкорлик муҳим аҳамиятга эга эди. "Южное" ва "Южмаш" конструкторлик бюролари Р-36М2 (Воевода, НАТО классификацияси бўйича, "Шайтон") бўйича хизмат кўрсатиш, хизмат муддатини узайтириш ва эҳтиёт қисмларини етказиб бериш билан шуғулланувчи Россия (РВСН) билан ҳамкорлик қилди. 2008-2012 йилларда Украинадан Россияга экспорт қилинадиган ракета ва космик саноати маҳсулотларининг рўйхати Р-36М2 ракеталари учун ажратилган бошлиқларни ўз ичига олган. “Южмаш” шунингдек, Россия космик учиш (Днепр ва Зенит учиш воситалари) соҳасида ҳам Россия билан ҳамкорлик қилди. Шундай қилиб Украина "Мотор Сич" корпорацияси вертолёт, самолёт ва ракета двигателларини Россияга етказиб берди. 2011-йилда имзоланган шартномага кўра, "Россия вертолётлари" 1,5 млрд. доллар миқдоридаги шартномага мувофиқ, 2016-йилгача Мотор Сич Россия Федерациясига йилига 250-270 ТВЗ-117 ва ВК-2500 двигателларини етказиб беришлари керак. Улар Ми-26, Ка-31, Ка-32, Ка-52, Ми-8, Ми-24, Ми-28Н, Ми-35 каби кўплаб рус ҳарбий ва транспорт вертолётларига ўрнатилган.
Украина мудофаа саноати корхоналари учун тизимлар ва компонентлар етказиб берувчиларининг 70% дан ортиғи Россияда жойлашган. Россиянинг иштирокисиз Украина фақатгина Т-80, Оплот ва Ятаган танкларини, шунингдек, эски бронотранспортерлар ишлаб чиқаришга қодир. 45 мамлакат билан ҳарбий-техникавий ҳамкорликни амалга ошириш, Украина экспорти учун Россия бозоридаги улуши 50 дан 60% гача бўлган ҳолатда амалга ошади.
Украина ишлаб чиқарган "Мотор Сич" ва "Запорозҳе Прогресс ИCБ" Россиянинг Бе-200 амфиби самолётлари ва Як-130 жанговар самолётларига, шунингдек, Ан-124 русларнинг оғир транспорт самолётига ўрнатилди. Бундан ташқари, Мотор Сич Х-55 ва Х-55СМ русумидаги субсоник стратегик круиз ракеталари учун Р-95-300 қисқа турдаги кичик турбожетли двигателлар ишлаб чиқарувчиси (маҳсулот 95, РДК-300, МС-400) , Х-35 ва 3М10 ва 3М24 кемалари Россияда бундай турдаги моторлар аллақачон ўзида ишлаб чиқарила бошлаганига қарамасдан, уларнинг Украинадаги харидлари яқин вақтгача давом этди.
Харков машинасозлик заводи ФEД Ил-76 транспорт самолётлари двигателлари учун Россияга Россиядан келадиган генераторларни етказиб берди. Жами ИЛ-76 модификациясини ишлаб чиқариш тахминан 20 та Украина корхонасидан маҳсулотни талаб қилди. Воронеждаги Ан-148 самолётининг лицензияланган ишлаб чиқарилиши бўйича Украинага етказиб бериш Россия Мудофаа вазирлиги ва Фавқулодда вазиятлар вазирлиги учун ўтказилди. ``Мотор Сич`` улар учун двигателлар етказиб берган,  Украинанинг бошқа бир авиакомпанияси шассе ва қанот учун элементлар етказиб берган. Бирлашган Британия Қироллиги бирлашган хизматлар институти (Роял Унитед Сервиcес Институте) маълумотларига кўра, Украина корхоналари Су-27 ва Су-35 Су-27 қирувчиларига (ва модификациялари), шунингдек, Су-34 қирувчи бомбардимон қурилмалари учун гидравлик тизимлар ва тормоз парашутларини етказиб берди. Николаев корпорациясининг Зоря-Машпроект шамоллатгичлари ва ер ости кемаларига газ турбинаси қурилмалари жиҳозлари рус фригатларига 22350 (Санкт-Петербургдаги Северная Верфда қурилиш ишлари олиб борилмоқда) ва 11356Р / М (Янтар заводи, Калининград) да ўрнатилди.
Черкасй Фотоприбор, Киевнинг "Арсенал" ва Лвовъс Лорта Россияга танклар, самолётлар ва самолётларга қарши ракета тизимлари учун йўл-кўрсатма беришди. "Фотоприбор" лойиҳасида "Хризантема" пиёдаларга қарши комплексларини яратиш бўйича Ми-24 вертолётлари учун назорат ускуналари етказиб берилди. Украина 2014 йил март ойидан бери ҳарбий юкларни Россияга юборишни тўхтатди ва 16 июн куни Украинанинг янги сайланган президенти Петро Порошенко ҳарбий-саноат комплексида Россия Федерацияси билан ҳамкорликни бутунлай тақиқлади. 2014 йил апрел ойида Украинанинг Бош вазири Арсений Яценюк Россия билан ҳарбий-техникавий ҳамкорликка қарши чиқди. Ўшанда у кейинчалик ўзимизга қарши ишлатишлари мумкин бўлган қуролларни Россия учун ишлаб чиқаришни "жиннилик" деб атади.
2014 йил 16 июн куни Украина Президенти Петро Порошенко "Украина корхоналарини Россия ҳарбий саноати билан ҳамкорлик қилишдан қатъиян тақиқлаган". Бу ҳақда Украина Миллий хавфсизлик ва мудофаа кенгашининг мажлисида Порошенко маълум қилди. 28 август куни Порошенко 691/2014 сонли қарорни чиқариб, 27 августдаги Миллий хавфсизлик ва мудофаа кенгашининг (НСДC) қарорини қабул қилди, унда Вазирлар Маҳкамасига Россия Федерациясига экспорт қилишни тўхтатиш ва икки томонлама фойдаланишни тақиқлаш бўйича чора-тадбирлар кўриш топширилди. космик технологияларни халқаро космик лойиҳалар доирасида тинч мақсадларда излаш ва ундан фойдаланиш учун фойдаланилган.
2015-йил 20-майда ҳукумат йиғилишида Украинанинг Бош вазири Арсений Яценюк: "1993 йилда Россия билан ҳарбий-техникавий ҳамкорлик тўғрисида имзоланган битимни бекор қилмоқдамиз.
2015 йил май ойида Украина Олий Радаси Россия билан ҳарбий соҳадаги ҳамкорлик тўғрисида келишувни бекор қилди. Шу йилнинг май ойида Украина ҳукумати Россия Федерацияси билан ҳарбий-техникавий ҳамкорлик тўғрисидаги битимни бекор қилди. Украина билан Украина Вазирлар Маҳкамаси сўзсиз ва бир томонлама равишда қурол-яроғни экспорт қилиш тўғрисидаги шартномани бекор қилиш, портлашни бартараф этишга таъсир кўрсатмади. Бундан ташқари, ҳарбий-техникавий ҳамкорлик узоқ вақтдан буён парчаланиб кетган ва Киевнинг янги "ҳийласи" алоҳида иқтисодий ёки сиёсий аҳамиятга эга эмас эди.
Агар биз ортга қайтадиган бўлсак, 1995 йилда Россия ва Украина икки томонлама ҳарбий-техникавий ҳамкорликни ривожлантириш мақсадида, қурол-яроғ ва жиҳозларни етказиб бериш бўйича ўзаро келишув имзолаган (у 1993 йилдан бошлаб ишлаб чиқилган). Ушбу битимга кўра, давлатлар бир-бирининг розилигисиз, ҳарбий маҳсулотни жисмоний ёки юридик шахсларга ёки учинчи давлат ҳукуматларига ўтказиш ёки сотиш имконига эга эмас эди. Шубҳасиз, шартномалар Совет Иттифоқи қулаши оқибатида самимий - қариндошлик муносабатлари совуқ эмас эди ва ҳарбий-саноат комплекси икки мамлакатнинг таркибий қисмларига қўшилди. Шундай қилиб, қизиқишлар умумий эди. Россия ва Украина ўртасида учинчи мамлакатларга қурол экспорти тўғрисидаги битим 2004 йилда кучга кирди. Ўша пайтда биз ҳарбий маҳсулотлар экспорти, қўшма маркетинг ва жаҳон бозорларини патентлаш ва лицензиялаш бўйича тадқиқотлар, нарх ва тарифларни музокара қилиш бўйича маслаҳатлар, шунингдек учинчи мамлакатлар билан ташқи иқтисодий битимларни тузиш бўйича маслаҳатлашувлар устида иш олиб бордик. Ҳужжатда 1992 йил 1 январидан кейин биргаликда ишлаб чиқилган ёки янгиланган ҳарбий маҳсулотлар акс этган. 2017 йилга келиб Укроборонпром концернига 130 дан ортиқ корхона кирди. У ҳукумат билан биргаликда ҳарбий-саноат комплексида давлат объектларини бошқариш билан шуғулланади. 2017 йилнинг августида Вазирлар Маҳкамаси 2003 йил Россия Федерацияси билан ҳарбий маҳсулотларни учинчи мамлакатларга экспорт қилиш бўйича ҳукуматлараро битимни, октябрда Россия Федерацияси билан 2000 йил ўртасида ҳарбий маҳсулотлар ишлаб чиқаришга ихтисослашган корхона ва ташкилотларнинг ихтисослашуви тўғрисидаги ҳукуматлараро битимни бекор қилди.
2005 йилги Россия Федерацияси билан ҳукуматлараро битим, ҳарбий мақсадлар учун қурол-яроғ ва ҳарбий техника, компонентлар ва хизматларни ўзаро етказиб бериш тартибини тартибга солади. 2018 йил 18 августда Украина Президенти Петро Порошенко Укроборонпром давлат корхоналарини Россия Федерацияси билан ҳарбий-техникавий ҳамкорлик (МТC) доирасида тугатилган шартномалар бўйича мажбуриятлардан озод қилиш тўғрисидаги қонунга имзо чекди. Бу ҳақда шанба куни Украина давлати бошлиғининг матбуот хизмати маълум қилди. Таъкидланишича, Россия Федерацияси билан тугатилган шартномаларга мувофиқ мамлакат ҳарбий-саноат комплекси корхоналарининг қарздорлиги 145 млн. АҚШ долларини ташкил этади. Қонун, хусусан, стратегик аҳамиятга эга бўлган мудофаа саноати корхоналаридан иқтисодиётга ва миллий хавфсизликка Россия Федерацияси юридик шахслари фойдасига, хорижий юридик шахслар фойдасига қарзларни ундириш бўйича суд қарорларининг бажарилишини тўхтатиб туришни назарда тутади инвестициялар, шунингдек, "тажовузкор давлат" нинг хорижий корхоналари. Шу билан бирга, Россия юридик шахсларининг баёнотларига кўра, мудофаа корхоналарининг банкротлик тўғрисидаги иш юритишига йўл қўйилмайди. Ҳужжат матнига кўра, Украина 2014 йилда Россия Федерациясидан МЦни бекор қилиш тўғрисидаги қарорига биноан, бу соҳада 2014 йил август ойига қадар тузилган шартномаларнинг бажарилиши мумкин эмас эди, шундан сўнг компания мижозлари Россиядаги қарзлар, жарималар ва жарималарни ундириб олиш учун ариза беришни бошладилар. Россия ҳукумати Украина томонидан шартноманинг ўз қийматидан ортиқ миқдорда пул тўлашни талаб қилди. Қонун муаллифларига кўра, Украина ҳарбий-саноат комплекси бўйича қарзларнинг миқдори Россия Федерацияси билан ҳарбий-техник ҳамкорлик соҳасида шартномаларни бекор қилиш учун, шу жумладан жарималар ва фоизлар 3,8 миллиард Гривня (145 миллион доллар) деб баҳоланмоқда.Украина ҳарбий-техник комплекси Россия билан алоқаларни бузишдан жиддий зарар кўрди. Шундай қилиб, Р-36М ("Шайтон") хизмат кўрсатиш шартномаси бузилганлиги сабабли, "Южное Тижорат банки" Россия билан алоқаларнинг узилишига қараб, 2015 йил апрелидан 2017 йилнинг ўрталарига қадар "Антонов давлат консернига" 1,5 млилиард доллар йўқотди. мижозларга битта ҳам  ишлаб чиқариш самолётини топширмади ва натижада 2017 йилнинг ёзида юридик шахс сифатида бекор қилинди. Зоря-Машпроект (Николаев) корхоналари (Россияга экспорт қилиш аввал маҳсулотнинг 90-95 фоизини ташкил этарди) ва Мотор-Сич (Запороже) (умумий ишлаб чиқаришнинг 85 фоизигача бўлган рус самолётлари ва вертолётларига боғлиқ эди) қийин вазиятга тушди. Украинанинг ҳарбий ишлаб чиқариш мажмуаси илгари Россиядан келган компонентларни ишлаб чиқаришни ўз зиммасига олиши керак эди (2014 йил бошида умумий истеъмолнинг 35 фоизи). Айни пайтда Белоруссия Россия ҳарбий-саноат комплексида импорт ўрнини босиш дастурини амалга оширишда катта ёрдам кўрсатди. Бу мамлакатда 3 мингдан зиёд 1500 дан ортиқ позициялар бўйича қизиқарли таклифлар пайдо бўлди. Беларусия ҳарбий-саноат комплекси Россия билан иттифоқчилик муносабатларига қарамай Украина билан фаол ҳарбий-техник ҳамкорликни давом эттирмоқда. Беларусия томонидан етказиб бериладиган нефтдан ишлаб чиқариладиган Украина учун бензин, дизел ёқилғиси ва авиация ёнилғисининг асосий етказиб берувчи Беларус ҳисобланади. Украина 2017 йилга қадар Ироқ Мудофаа Вазирлиги ва Украинанинг "Прогресс" ихтисослашган ташқи савдо компанияси (Укрспецехпорт ширкати) ўртасида 2009 йил сентябр ойида тузилган 500 миллион долларлик энг йирик мудофаа шартномасини амалга ошира олмади. Шартномага мувофиқ, Украина Ми-8Т вертолётини $ 3,6 млн.га, 99 млн. АҚШ доллари миқдоридаги олтита Ан-32Б самолётига ва $ 457,5 млн. - БТР-420 русумли БТР-4 ғилдиракли бортли юк машиналари ва транспорт воситаларини етказиб беришга ваъда қилган эди. Украина корхоналари муваффақиятли ҳамкорлик қилган тақдирда катта буюртмаларга эга бўлиши мумкин эди: 2000 йилларда Ироқ армияси қайта жиҳозланган бўлиб, бунинг учун 2,5 миллиард доллар ажратилди, бу Ироққа БТР-4 қурол-яроғ етказиб берувчиларини, самолётлари ва таркибий қисмларини етказиб бериш эди. Янги зирҳли транспортлар партясидан бири бўлган БТР-4 бортида ёриқлар бўлгани учун қабул қилишдан бош тортишди. Машиналар ёриқ билан қопланган ва одатий қуролларнинг ўқларини ушлаб қололмайди. Киев билан бўлган муаммолар ҳам улар учун стандарт совет 30 мм тўпда барреллар ва стабилизаторлар билан пайдо бўлди. Украинада юқори сифатли барреллар ишлаб чиқариладиган тегишли пўлат йўқлиги аниқланди.
УкрСпецEхпорт директори Александр Коваленконинг "Укроборонпром" раҳбариятига берган мактубига кўра: "Ироққа етказиб бериладиган ва Харков мутахассислари томонидан тасдиқланган 88та БТР-4 зирҳли шахсий ташувчиларнинг фақатгина 56 таси ишга туширилди ва 56 таси улардан 33 таси мобил  устахоналарида  таъминланди. Дастлабки 56 та машинадан фақат 34 таси жойидан силжиб кетиши мумкин эди. "Беттера" дан ўнтаси бошланғич (ёки ҳеч бўлмаса) бошланган эди ", дейилади мактубда. Энди Украина депозитни қайтариши керак. "Лойиҳанинг имзоланиши учун Вазирлар Маҳкамасига юборилган мактубнинг имзоланиши (Украинанинг Бош вазири - РТ), Украина Ироққа 91,5 миллион доллар миқдорида қабул қилинган авансдан 72 миллион доллардан зиёдроқ маблағ керак. $ 96,8 млн.дан ортиқ маҳсулот ишлаб чиқарилди. Украина танк ишлаб чиқариш соҳасида кейинги ноу-хауини эълон қилгандан сўнг, саноатнинг техник деградациясининг аниқ натижалари  яққол  кўрина бошлади. Сиз 1990 йилларда танклар учун Покистон шартномаси бўйича Сумй қувур заводида юзага келган вазиятни эсга олишингиз мумкин. Ҳатто ўша пайтларда ҳам, СССРнинг қулаши ортидан, Сумй халқи турли хусусиятлари мавжуд бўлган қуролга эга бўлолмади. Баррелнинг тириклиги совет намуналарига қараганда 2-3 баробар пастроқ бўлган ва Покистон мижозлари бундай маҳсулотни қабул қилишни хоҳламаган. Омборхоналардан қадоқдаги эски светофорларни керакли миқдордаги ўлчов билан сотиб олиб, улар Сумй машинасозлик маҳсулотларини алмаштирдилар. 2014 йилда Киев бундай "қуроллар" ни ишлаб чиқаришни қайта тиклашга қарор қилди, шунинг учун ишлаб чиқаришда мутахассислар ёки тегишли технологиялар йўқлиги аниқланди.  Мутахассисларнинг таъкидлашича, Украинанинг замонавий қуроллардан асосий қурол сифатида фойдаланмаслигидан ташқари, материалларни ўрганиш, артиллерия қуролларининг янги моделларини ишлаб чиқиш ва кўриш соҳасида жиддий инқироз кучайиб бормоқда. Украинанинг қурол етказиб бериш бўйича хорижий шартномалари бузилиши ягона эмас. Мисол учун, Таиланд Мудофаа вазирлиги Украина билан "Оплот" танкларини етказиб бериш бўйича шартнома тузди. 2011-йилда имзоланган битимга кўра, Тайланд армияси  Украина ишлаб чиқарадиган 49 та танкни қабул қилиши керак эди. Якунда эса, Украина мудофаа вазирликлари фақатгина 20 дона ускуналар етказиб беришга муваффақ бўлди ва Тайланд расмийлари етишмовчиликни Хитойда ишлаб чиқарилган ВТ-4 орқали қоплашди. Украинадаги ноқонуний равишда қурол сотиб олган ва Одеса порти орқали олиб ўтадиган "Ислом давлати" жангарилари Украина қуролининг сифатини баҳолашга ҳам улгуришди. 2016 йил октябрида эълон қилинган видеода эркак киши портатив украин ракета системаси (МАНПАДС)ни камера орқали кўрсатди ва унинг сифати ҳақида шикоят қилади: аккумулятор ва оптиклар мавжуд эмас. "Бу МАНПАДС эмас, балки оддийгина отиш мумкин бўлмаган қувур", - дея ваҳима кўтарди ва Украинани хиёнат қилишда айблади. 2017 йилнинг январида Таиланд Мудофаа вазирлиги 49 та Оплот танкини етказиб бериш бўйича Украина билан битимни бекор қилди. 2013 йилда бир жанговар машина бозор қиймати деярли 5 миллион долларни ташкил этган, шартнома 2017 йилга қадар тугалланиши керак эди, бироқ Харковдаги зирҳли машинада фақатгина 20 та қурилма етказиб берилди. Танкларнинг паст сифати туфайли ВТ-4 Хитой маҳсулоти билан алмаштирилди. Индонезия шунингдек, Украина армиясини (БТР-4) дан зирҳли рус машинаси БТ-3Ф фойдасига воз кечишди. Украинанинг Россия билан ҳарбий-техникавий ҳамкорликни тўхтатиши билан, Николаевнинг заводлари ва рус ҳарбий флоти билан алоқалар кескинлашгандан сўнг катта кема қуриш учун буюртма олиши эҳтимолдан ҳоли. Украинанинг "Укроборонпром" ширкатининг Украинанинг ҳарбий-саноат комплекси корхоналарининг 95 фоизини ўз ичига олган Украина Шилдининг эълон қилинган стратегияси доирасида эълон қилинган ниятлари ҳарбий-саноат комплексини НАТО стандартларига ўзгартира олмади ва Украинанинг қуролли кучларини замонавий қуроллар билан жиҳозлади. Ғарб шериклари технологик ҳарбий сирларга қўшилмоқчи эмас. Бундан ташқари, маҳсулотларни НАТО стандартларига ўтказиш техник ҳужжатларни қайта ишлашга инвестициялар ва таркибий қисмларни сотиб олиш сезиларли даражада сармояларни талаб қилади. Шу билан бирга, бундай мантиқий аппаратни қўллаш амалда бажарилмайди. Бундан ташқари, Украина бош вазири Майкола Азаровнинг сўзларига кўра, Аирбус бозорда Ан-70 самолётининг ҳаракатланишига тўсқинлик қилиш режаларини очиқ эълон қилади: биздан кўра яхшироқ, лекин самолётингиз ўз бозорини топмаслиги учун ҳамма нарсани қиламиз ". Шу билан бирга, Украина ҳали ҳам дунёдаги энг йирик қурол етказиб берувчилардан бири саналади. Масалан, Стокголмдаги Жаҳон илмий-тадқиқот институти (СИПРИ) ҳисоботига кўра, 2011-2015 йилларда Украина энг йирик 10 қурол экспортчиларидан бири  бўлиб, 9-ўринни эгаллади. "2011-2015 йилларда Украинанинг глобал қурол экспорти бўйича улуши 2,6 фоизни ташкил қилди", - дея ҳисоблайди СИПРИ экспертлари. Украина янада самарали ишлаши мумкин эди, аммо 60 та хорижий шартномаларнинг кўп қисми бугунги кунда қийинчилик билан амалга ошди. Юқорида қайд этилганидек, Украина раҳбариятининг сиёсати ўз ҳарбий-саноат комплексини молиявий ва технологик инқирозга олиб келди, натижада келгуси 5-6 йил ичида унинг халқаро экспортида пасайиш ва ҳарбий ишлаб чиқаришни қисқартириши кутилмоқда.

Мақола жойлаштирилган бўлим: Долзарб мавзу
Абу Муслим

ИсламОнлайн.Уз сайтининг
Бош муҳаррири

Сайт: www.islamonline.uz
Switch mode views:
  • Font size:
  • Decrease
  • Reset
  • Increase