Афғонистондаги кўплаб ҳарбий ва хавфсизлик манбаларининг айтишича, АҚШ махсус кучлари ва бошқа иттифоқчилар сафида 20 йил давомида жанг қилган Америка томонидан тайёрланган махсус кучлар гўёки Украина жанг майдонидаги уруш тўлқинини Россия фойдасига буришга қодир.
Нашр эслатишича, 20-30 минг афғон махсус кучлари 2021 йил августида АҚШ амалда Афғонистонни "Толибон" қўлига топширганида ҳеч нарса қолмаган. Республика қулагандан кейин бор-йўғи бир неча юз нафар юқори мартабали офицер эвакуация қилинди. "Толибон" ҳокимиятдан ағдарилган ҳукумат тарафдорларини овлаб, ўлдирар экан, минглаб аскарлар қўшни вилоятларга қочиб кетишди. Афғонистонда қолган кўплаб собиқ командолар қамоқ ва қатлдан қочиш учун яширинишга мажбур.
АҚШ Афғонистон миллий армияси ва хавфсизлик кучларини қуриш учун тахминан 90 миллиард доллар сарфлади. Умуман олганда, армия ўта қобилиятсиз бўлиб, мамлакатни бир неча ҳафта ичида Толибонга топширганига қарамай, қўмондон бўлинмалари ҳар доим ҳурматга сазовор бўлган, чунки улар АҚШ денгиз флотининг махсус кучлари бўлинмаси (денгиз мушуклари) ва Буюк Британия армиясининг махсус операциялар кучлари (SAS) мутахассислари томонидан тайёрланган..
Ҳозир собиқ командолар ишсиз ва келажакка умиддан маҳрум. Уларнинг кўпчилиги ҳали ҳам АҚШ ёки Буюк Британияга кўчиб ўтишга умид қилмоқда ва бу уларни юқори тайёргарликдан ўтган афғон жангчиларининг менталитетини тушунадиган россиялик ёлловчилар учун осон ўлжага айлантирмоқда. Кобул режими хавфсизлик манбаларига кўра, бу уларни ёллашни осонлаштиради.
Аноним қолишни сўраган афғон хавфсизлик хизматининг собиқ юқори мартабали мулозимининг айтишича, собиқ қўмондонларнинг Россия армиясига қўшилиши Украина жанг майдонида "ўзгаришлар қилади", "Вагнер" гуруҳи эса ҳозирданоқ Россия қамоқхоналар зўрловчилар ва каннибаллар орасидан ҳам ёлланма аскарларни жалб қилмоқда.
Хорижий қўшинларни жалб қиладиган ягона ташкилот [Россия учун] уларнинг армияси эмас, балки Вагнер гуруҳидир. Ва бу тахмин эмас, балки маълум факт, -деди манба. Ғарб иттифоқчилари украиналиклар билан бирга жанг қилиш учун улардан яхшироқ фойдаланган бўларди. Улар руслар учун жанг қилишни хоҳламайдилар; Руслар душман. Аммо уларга нима қилиш керак?
Айрим собиқ командоларнинг айтишича, уларга WhatsApp ва Signal орқали мурожаат қилиб, Украинадаги урушда қатнашиш учун Россиянинг "хорижий легиони"га қўшилиш таклифи билдирилган. Ёллаш уринишлари ҳақидаги маълумотлар Афғонистоннинг собиқ ҳарбийлари ва хавфсизлик кучларини хавотирга солмоқда. Уларнинг айтишича, 10 мингга яқин собиқ командо Россиядан таклиф олиши мумкин. Бошқа бир ҳарбий манбанинг таъкидлашича, "Уларнинг ватанлари, иши ва келажаги йўқ. Уларнинг йўқотадиган ҳеч нарсаси йўқ".
"Бу қийин емас", деб қўшимча қилди собиқ командо. - Улар Покистон ёки Эронда кунига 3-4 доллар ёки Туркияда кунига 10 доллар эвазига қандайдир ярим кунлик иш кутишмоқда. Шунинг учун, агар Вагнер ёки бошқа махсус хизматлар вакиллари бундай йигитга яна жангчи бўлиш учун 1000 доллар таклиф қилсалар, улар рад жавобини эшитмайдилар. Ва агар сиз ўша йигитлардан бирини ёллаган бўлсангиз, у ўзининг эски бўлинмасининг ярмини олиб келиши мумкин, чунки улар биродарлардек. Тез орада бутун бир взводга эга бўласиз".
Foreign Policy таъкидлашича, АҚШ Афғонистонни тарк этганидан бери уларнинг собиқ қўл остидагилар қаровсиз қолган.
Конгрессмен Майкл Макколнинг ўтган йилги эвакуациялар тўғрисидаги ҳисоботида АҚШга душман бўлган собиқ элита ҳарбий давлатлар томонидан ёлланишнинг заифлиги қайд этилган. Афғон қўмондонларини ўз ичига олган Қўшма Штатлар разведка активлари ҳақида гапирар экан, конгрессмен "агар улар душман билан, жумладан ИШИД каби халқаро террористик гуруҳлар билан ҳамкорлик қилишга мажбурланса ёки қўшилса, АҚШ хавфсизлигига таҳдид солиши мумкинлигини" айтди. Ёки Хитой, Россия ва Эрон каби давлатлар қилса.”
Ҳозир Афғонистонда яширинган 35 ёшли собиқ капитаннинг айтишича, у бир неча собиқ ҳамкасбларига Теҳрондаги ишга ёллаш агентлиги билан боғланишда ёрдам берган. Унинг сўзларига кўра, ёлланганлар Афғонистондан Эронга, кейин эса Россияга олиб кетилган. Кейинчалик нима бўлганлиги номаълум: "Россия таклифини қабул қилганда, командо телефонлари ўчади. Улар жуда яширин фаолият юритади", - дейди собиқ капитан.
У қўшимча қилди: "Биз жуда хафамиз. 18 йил давомида биз америкалик, инглиз ва норвегиялик маслаҳатчилар билан ёнма-ён хавфли вазифаларни бажардик. Ҳозир мен яшириняпман. Ва мен ҳар куни азоб чекяпман.
35 ёшли эркак бу таклифни қабул қилмаган, чунки у Россияни Афғонистоннинг душмани деб билади. Совет Иттифоқи 1979 йилда Афғонистонга бостириб кирди ва АҚШ томонидан қўллаб-қувватланган мужоҳидларга қарши 10 йиллик уруш олиб борган. Уларнинг фикрича, Россия Толибонни қўллаб-қувватлаган ва ҳозир бу ҳаракат ҳокимият тепасида турганида у билан яқин алоқада.
Британия армиясининг махсус операциялар кучлари сафида жанг қилган яна бир собиқ командо Толибондан Эронга қочиб кетган ва энди Эрон полицияси томонидан ҳибсга олинишидан хавотирда. Иккала командо ҳам Буюк Британияга кўчиб ўтишни хоҳлашларини тасдиқладилар, аммо ҳимоя сўраш учун расмийларга қандай мурожаат қилишни билмайдилар.
Foreign Policy нашрига маълум бўлган ёллаш маълумотлари марказлаштирилган операцияни таклиф қилади. "Ким Россияга кетишни истаса, у ерда яхши даволанади ва яхши маош олади, илтимос, исмингиз, фамилиянгиз ва ҳарбий унвонингизни юборинг", — дейилади хабарда. Қабул қилувчилардан ўз бўлинмаларининг бошқа аъзоларини ёллашда ёрдам беришлари сўралади. Афғонистон телевидениеси хабар беришича, ёллаш таклифи Россия фуқаролигини олишни ҳам ўз ичига олади.
35 ёшли капитан, тўрт нафар кичик фарзанднинг отаси, у ҳали ҳам Британияга кўчирилишидан умидвор эканини айтади: "20 йил давомида биз Афғонистоннинг ашаддий душманларига қарши Британия ва Қўшма Штатлар томонида юксак маънавият билан курашдик. Энди эса улар яширинишга мажбур".
Эътиборлиси, собиқ афғон аскарларининг Украинадаги урушга жалб қилингани ҳақидаги хабарлар биринчи марта эшитилаётгани йўқ. Биринчи миш-мишлар баҳордан бери кузатилган, кейин эса афғонларнинг Украина томонидаги урушда иштироки ҳақида бўлган.
Россиянинг РИА Новости  ахборот агентлиги март ойида манбасига таяниб, Вашингтон 400 кишидан иборат афғонлар гуруҳини жанговар ҳаракатлар олиб бориладиган жойларга юборишга тайёрланаётгани ҳақида хабар берган эди. Бунда уларга Америка қуроллари берилиши керак эди.
РИА манбасига кўра, бу собиқ америкалик ҳарбийлар штатлардан депортация таҳдиди остида урушда қатнашиш учун ёлланмоқчи бўлган. Бундан ташқари, уларга ойига бир неча минг доллар тўлаш ваъда қилинган.
Украинадаги урушда ҳеч қандай афғонлар пайдо бўлмаган, ҳар ҳолда, улар сезиларли бўладиган даражада, агар келиб чиқиши бўйича афғон бўлган бир нечта Украина фуқароларини ҳисобга олмасак (сиёсатчи Мустафо Найемнинг укаси, украиналик адвокат Маси Найем каби). Шунингдек, россиялик босқинчилар орасида суриялик ва африкаликлар ҳам кўринмайди.
Албатта, Вагнер ХҲК ҳақиқатан ҳам урушда қатнашиш учун хорижий ёлланма аскарларни қидираётганини инкор этиб бўлмайди, Афғонистондан умидсиз қолган тажрибали жангчилар бунга рози бўлишлари мумкин. Аммо ҳозирча бу кўпроқ афғон қўмондонликларининг Вашингтон ва Лондондаги собиқ иттифоқчилари эътиборини ўз муаммоларига жалб қилишга уринишига ўхшайди.