Марс Сариев воқеалар ривожнинг пессимистик сценарийси ҳақида
Шу муносабат билан Қозоғистон Ташқи ишлар вазирлиги расмий вакили Айбек Смадияровнинг ўз мамлакати Россия-Украина можаросида иштирок этмаслигини сўзсиз таъкидлаган баёнотига эътибор қаратилади.
"Қозоғистон халқаро ҳуқуқ ва БМТ Низомига мувофиқ давлатларнинг ҳудудий яхлитлиги, уларнинг суверен тенглиги ва тинч-тотув яшаши тамойилларидан келиб чиқади. Шундай қилиб, КХШТнинг Россия-Украина можароси зонасида иштирок этиши масаласи кун тартибида эмас", - деди Смадияров.
Яқинда Арманистон-Озарбайжон чегарасидаги вазият кескинлашганда ушбу ташкилотга аъзо давлатлар уни қўллаб-қувватлашдан бош тортганидан сўнг, Россиядан ва КХШТда қатнашишдан узоқлашишни қатъий бошлаган Арманистон Қирғизистон, Тожикистон ва ҳам худди шундай позицияни эгаллади.
Айбек Смадияров шартта айтди: Қозоғистонни Украинага жалб қила олмайсиз
"Владимир Путин КХШТ давлатлари раҳбарлари уни қўллаб-қувватламаслигини тушунади ва шунинг учун ўзини ноқулай аҳволга солиб қўймаслик учун ёрдам сўрамайди, - деди Марс Сариев. - Айни пайтда КХШТ амалда ўлик тузилма ҳисобланади. Остонанинг КХШТга қўллаб-қувватлаш ҳақидаги мурожаати январь ойида Қозоғистондаги тартибсизликлар пайтида қўллаб-қувватланган. Аммо ўтган ой КХШТ Озарбайжон билан чегарадаги воқеалар туфайли Арманистонни қўллаб-қувватлаганидан воз кечиб, прецедент ҳосил қилди. Ишончим комилки, Москва КХШТга аъзо давлатларнинг позициясини билган ҳолда улардан ёрдам сўраб мурожаат қилмайди".
Айни пайтда Россия, қирғиз сиёсатшуносининг фикрига кўра, Марказий Осиё давлатларидан келган меҳнат муҳожирларини сафарбарликка жалб қилиш имкониятига эга. Россия Федерацияси ҳукумати аллақачон жорий йилнинг 10 октябрига қадар миграция режимини кучайтириш, мигрантларни рўйхатга олиш ва "нотўғри" ҳужжатларга эга бўлганларни мамлакатдан чиқариб юборишга ваъда берган.
"Натижада, - дейди Сариев, - ўн минглаб қирғиз муҳожирларининг Россиядан депортация қилиниши, ўз навбатида, ижтимоий-иқтисодий муаммоларни келтириб чиқаради ва Қирғизистондаги ички сиёсий вазиятни беқарорлаштиради. Россия томонидан бу Қирғизистон ва КХШТга аъзо бошқа мамлакатларга нисбатан сиёсий босим акти бўлиб, ультиматумга ўхшайди: ё сиз ўз қўшинларингизни ихтиёрий равишда Россия армиясига ёрдам бериш учун Украина фронтига жўнатасиз, ёки қирғиз ва Марказий Осиёдан келган бошқа муҳожирлар Россиядан депортация қилинади. Шунга қарамай, мен КХШТга аъзо давлатлардан ҳеч бири ўз ҳарбий қисмларини Украинага юбормаслигига бир сония ҳам шубҳа қилмайман".
Россия синовдан ўтган қуролга - гастарбайтерларни депортация қилиш таҳдидига мурожаат қиладими?
Сиёсатшуноснинг фикрига кўра, Россия Федерацияси ҳудудида истиқомат қилувчи, Россия Федерацияси фуқаролигини қабул қилган миллион қирғизистонликдан 200 минг нафари энг оғир аҳволга тушиб қолган. Қолаверса, уларнинг кўпчилиги бу ишни ноқонуний йўл билан, турли коррупцион схемалар ёрдамида амалга ошириб, ҳам Қирғизистон, ҳам Россия паспортларини сақлаб қолишга муваффақ бўлишган. Шу билан бирга, 200 минг Қирғизистон фуқароси аллақачон Россия Мудофаа вазирлиги томонидан рўйхатга олинган.
"Қирғизистоннинг Москвадаги элчихонаси фуқаролигидан қатъи назар, уларнинг ўз ватанларига қайтишларига бепул ёрдам беришини маълум қилди, - деди Марс Сариев. - Аммо ҳар қандай ҳолатда ҳам, Россия фуқаролигини танлаган ватандошларимиз ҳозирги вазиятда фақат ҳамдардлик билдириши мумкин".