Эрон элчиси ҳар доим шунчаки элчи ҳисобланмаган, айниқса гап у ерда давом этаётган уруш тарафларидан бири бўлган Яман каби давлатлар ҳақида кетганда. Ҳозирда марҳум Ҳусайн Ирлу умуман маълумоти бўйича дипломат эмас, балки Ислом инқилоби гвардияси корпуси офицери, ундаги "озодлик ҳаракатларига ёрдам бериш" учун масъул бўлган бўлим ходими эди.
У Яманда ўн ой давомида Саудия Арабистонига қарши ҳутийларнинг ҳарбий фаолиятини мувофиқлаштириб, уларга қурол-яроғ етказиб беришни ташкил қилган ва исёнчилар сафидаги ички можароларни бартараф этишга уриниб кўрганидан сўнг ўтган йилнинг октябр ойида элчи мақомини олган эди.
Ирлу ҳақиқатан ҳам карьера қилишни, КСИР бригада генерали погони ва афсонавий "ал-Қудс" махсус хизматида юқори лавозимни олишни хоҳларди. Шунинг учун у Яманда кенг кўламда ишлар олиб борди, кучини аямади, лекин ўз манфаатларини ҳам унутмади. Яман нашрларидан бирида у “Яман Қосим Сулаймони” деб хушомадгўйлик билан аталган нашр учун пул тўлаган.
Бу, албатта, ҳаддан ошириб юбориш эди, аммо ҳусийлар томонидан Quds оиласига мансуб дронлар ва янги қанотли ракеталарини оммавий ишлаб чиқаришни ташкил этишда унинг "хизматларини" инкор этиш қийин, бу эса қироллик дурдонаси Saudi Aramco нефт объектлари учун даҳшатга айланди. 2021 йил март ойида Ар-Риёд таклифи билан Ҳоди ҳукуматининг ҳарбий трибунали уни ҳарбий жиноятчи деб эълон қилди ва Қўшма Штатлар унга қарши санкциялар киритди.
Эрон ҳарбий раҳбарлари ва махсус хизмат ходимлари учун бу энг юқори тартиб билан солиштириш мумкин, Ирлунинг мартабаси кўтарилиши мутлақо муқаррар бўлиб туюлди, эҳтимол у аллақачон қўлда тикилган генераллик погони буюртма қилган - аммо кейин унинг хусийлар раҳбарияти билан муаммолари бошланди. Аниқроғи, уларнинг етакчиси Абдул Малик ал-Хутий билан.
Қўзғолончилар раҳбарияти Ирлунинг улар билан муносабатда бўлган авторитар хатти-ҳаракатларидан тобора кўпроқ ғазабланди. Хусийлар вакилларидан бири ушбу сатрлар муаллифи билан «У гўё биз ҳаммамиз унга бўйсунувчимиз ва у олий бош қўмондондай тутарди» деб тан олди. «У ҳамма нарсани, ҳатто пресс-релизларни ҳам ўзи билан келишиб олишни талаб қиларди. Шу билан бирга у доимо норозиларга уларни пулсиз қолдиришига ишора қилди».
Элчи исёнчиларга ҳам халақит бера бошлади
Хусийлар учун Эроннинг Ямандаги урушда тутган ўрни беқиёс эканлиги тушунарли, лекин Шарқ – нозик масала ва ҳатто сиз маош оладиганлар ҳам ўзларига ҳурмат талаб қилади. Ирлу бу ҳақида ўйланиб ҳам ўтирмасди. Эрондан нима сабабдан хусийлар вакиллари унинг устидан шикоят қилаётгани ҳақида саволлар берилганда эса бу - «душманларнинг найранглари» деб жавоб берарди. Шундан сўнг исёнчиларнинг олий раҳбарияти Теҳрон билан фақат у орқали алоқа қилишини талаб қилди.
Якуний муваффақиятгача кўп нарса қолмаганди - ҳутийларнинг ҳарбий муваффақиятлари тожига айланадиган Мариб губернаторлиги учун жангларда ғалаба қозониш керак эди. Ирлу Теҳронни Марибни қўлга олиш арафасида эканлигига ишонтирди ва йўқотишларга қарамай ҳужумни амалга оширишни талаб қилди. Бундан ташқари, унинг ўзи офисдан буйруқ бериб, жанг майдонида кўринмасликни афзал кўрди. Саудия самолётлари хусий нишонларига яна бир бор ҳужум қилганда, ракеталардан бири айнан шу офисга тегди.
Ирлу яраланди. Зудлик билан уни эвакуация қилиш лозим эди. Хусийлар эса… Саудия Арабистонига эвакуация ташкил қилиш илтимоси билан мурожаат қилдилар. Ҳамма нарсани ўйлаб кўриб, Ирлу урушнинг давоми ва тинчлик музокаралари учун имконият йўқлигини англатишини мукаммал тушуниб, саудияликлар розилик бердилар. Йўл-йўлакай улар исёнчилар бир неча саудиялик офицерни қўйиб юборишларига келишиб олдилар.
Теҳрон олдида унинг элчиси хусийлар ҳарбий базаси ҳудудида ва ҳатто фаол ҳарбий ҳаракатлар ҳудудига яқин эканлигини дунёга қандай тушунтириш керак деган савол пайдо бўлди. “Яман халқи озодлиги учун оташқалб курашчи”нинг ўлимига сабаб бўлган коронавирус ҳақидаги версия шундай пайдо бўлди. Гарчи кўпчилик учун унинг ўлимининг асл сабаби "полишинел сири" бўлса-да, лекин охир-оқибат, нима учун шундай бўлиши мумкин эмас?
