close

Sign In

close

Register

All fields are required(*).

The Hill (АҚШ): қандай қилиб Россиянинг империяча сиёсати Путиннинг ағдарилишига олиб келиши мумкин

Асли полшалик бўлган америкалик ёзувчи Януш Бугайски, Бжезински анъанасига содиқ бўлиб, Россиянинг қўшниларига: Украина, Белоруссия ва бошқаларга ҳужум қилиш вариантларини кўриб чиқмоқда. Унинг фикрига кўра, бундай ақлдан озган ҳаракатлар Путин учун халқнинг эътиборини Хабаровскдаги йирик митинглар ва Ғарбнинг бошқа бўрттириб кўрсатилган ички муаммоларидан чалғитиш учун керак бўлади.

Аммо, ўз дунёсида яшаётган муаллиф, Москванинг ташқи тажовузи ўз мақсадига эришмайди, деб тахмин қилмоқда. Аксинча, ғазабланган одамлар кўтарилади ва "режим" якун топади. Бироқ, бу муаллиф Россиядаги инқилобни бир неча бор башорат қилган.

Афсуски, Россия Президенти Владимир Путин иқтисодий ўсиши ва "рус дунёси" нинг тикланиши орқали ўзига кўмакчи яратиб олди. Россия иқтисодиётидаги кескин инқирозга қарамай, Кремл империя мақомини қайтариб олиш учун қўшни собиқ Совет республикаларидан бирига ҳужум қилиши эҳтимоли кўпроқ. 12 йил олдин Россия Грузияга бостириб кириб, жамоатчилик эътиборини 2008 йилдаги молиявий инқироздан чалғитди. 2014 йилда эса Путин бошқарувига қарши кўтарилаётган норозиликларни бостиришда ёрдам бериш учун Украинага бостириб кирди. Факторларнинг комбинацияси туфайли келгуси бир неча ой нафақат қўшни давлатлар учун, балки Россиянинг ўзи учун ҳам хавфли бўлади.
Агрессив ташқи сиёсат эътиборни Россиядаги иқтисодий таназзулдан чалғитиши мумкин, глобал пандемия эса ноёб стратегик имкониятга тақдим этади. Ғарб мамлакатлари соғлиқни сақлаш инқирози ва унинг иқтисодий оқибатларидан хавотирда. Бундан ташқари, Қўшма Штатлар кучли қарама-қаршиликларга сайлов кампанияси даврида ижтимоий ва иқтисодий нотинчликни бошдан кечирмоқда. Путин шошилинч равишда бошқа мамлакатда айбдорликни яратишга ҳаракат қилади, айниқса собиқ вице-президент Жо Байден президент бўлса, у янада тажовузкор (АҚШ) маъмурият билан ишлашга тўғри келиши мумкин бўлган бир ҳолатда. АҚШ миллий хавфсизлик аппарати Россиянинг тажовузига қарши фаол курашаётган бир пайтда, Путин Трампни кўпроқ мослашувчан деб билади. Агар Трамп қайта сайланса, Путин Россиянинг янги ғалабаларини тасдиқлайдиган улкан битим тузишга ҳаракат қилади.
Кремл узоқ Европа ва Марказий Осиё чегараларида жойлашган мамлакатларга ҳужум қилишнинг бир нечта вариантига эга. Гарчи Москва шимолий Қозоғистонни, яъни этник руслар кўпчликни ташкил қилган қисмини эгаллаб олишга тайёр бўлса-да, бундай операция узоққа чўзилиши ва ҳалокатли бўлиши мумкин. Бундан ташқари, у Россияни Марказий Осиёдаги бошқа иттифоқчиларидан узоқлаштириб юборади. Эстония ёки Латвия каби рус тилида гапирадиган аҳолиси кўп бўлган НАТО мамлакатига тўғридан-тўғри ҳужум жалб этувчан бўлиши, аммо бу АҚШнинг иттифоқчиларини ҳимоя қилишига сабаб бўлиши мумкин. НАТОга аъзо бўлмаган давлатлар энг ҳимоясиздир, чунки улар иттифоқнинг жамоавий хавфсизлик тизими томонидан ҳимояланмаган.
Украина Москванинг нео-империал режаларида асосий элемент бўлиб қолмоқда. Унинг мустақиллиги ва Ғарб билан қўшилиши Россиянинг ушбу мамлакат тарихи, ўзига хослиги, маданияти ва ҳудудига нисбатан ноҳақ даъволарига хавф солмоқда. Россия Украинада Қримни ва Шарқий Донбасснинг бир қисмини босиб олганига қарамай, Москва Киевни ўз назоратига қайтара олмади. Шунинг учун Путин Украина суверенитетига қарши яна бир уриниш учун бир нечта вариантларни кўриб чиқмоқда. Ушбу вариантлар Минск жараёни тўлиқ муваффақиятсизликка учраганлиги ва ҳатто Донецк ва Луқанскнинг "халқ республикалари" ни тўғридан-тўғри қўшиб олиниши эълон қилинганидан кейин "қўғирчоқ ҳукумат" назорати остидаги Донбасс ҳудудларини кенгайтириш учун янги ҳужумни ўз ичига олади.
Яна бир ҳақиқий вариант - қурғоқчилик бошига тушган Қримни сув билан таъминлаш учун инсонпарварлик ҳаракати ниқоби остидаги операция. Бунга Украинанинг жанубий қирғоқларининг Азов денгизидан тортиб йирик порт шаҳар бўлган Одессагача бўлган катта қисмини босиб олишни ўз ичига олади. Бундай операция натижасида Украина Қора денгизга чиқиш имкониятидан маҳрум бўлар эди ва унинг иқтисодиёти янада аянчли аҳволга тушиб қолган бўлар эди. Бундан ташқари, НАТО аъзоси бўлган Руминия учун, шунингдек, Қора денгизда юк ташиш йўллари ва энергия платформалари учун бевосита хавф туғдириши мумкин. Россия 150 минг кишидан иборат қўшинларни ва 100 дан ортиқ ҳарбий кемаларни Украина чегаралари яқинида жойлаштирмоқда, улар юқори тайёргарлик ҳолатидадир ва бир қатор машқларни амалга оширмоқда, ҳужумкор ҳаракатлар қилмоқдалар. Москва терроризм таҳдидларидан ҳимояланиш чораларини амалга ошириш орқали ҳарбий хавфсизликни таъминлашни даъво қилмоқда, аммо нишон янада жиддийроқ кўринади.
Москва Россиянинг бир қисми, яъни миллий ўзига хослик ҳисси бўлган мамлакат деб ҳисоблаган Белорусияни эгаллаб олиш имконияти пайдо бўлмоқда. Белорусияда рўй бераётган тартибсизликлар ва 9 августга белгиланган мунозарали президент сайловлари Путин томонидан Александр Лукашенконинг автократик бошқарувидан озод бўлган мамлакат сифатида баҳона сифатида ишлатилиши мумкин. Лукашенко режимининг ағдарилиши Минскда ҳокимият тепасига демократик, Ғарбга мойил ҳукумат келишини англатади. Аксинча, Москва Беларуснинг Ғарб институтларига нисбатан Украина ва Грузия йўлидан кетмаслигини таъминлаш учун барча имкониятларни ишга солади.
Аммо Путиннинг ҳисоб-китобларига қарамай, Путин империясининг чегараларини кенгайтириш, мамлакат ичкарисида салбий оқибатларга олиб келиши мумкин. Шу пайтгача очиқ қаршилик, келишмовчилик ва Москвага қарши чиқиш норозиликнинг аниқ сабаблари билан боғлиқ эди - бу Ингушетия томонидан ҳудуднинг йўқолиши, Узоқ Шарқдаги Хабаровскнинг машҳур губернатори истеъфоси, кичик халқларнинг тил ҳуқуқларининг бузилиши ёки Узоқ Шимолда атроф-муҳитнинг ифлосланиши бўлишидан қатъи назар. Ажабланарлиси шундаки, эътиборни ички муаммолардан чалғитишнинг ўрнига, хорижий давлатга қарши ҳақоратли ҳаракатлар одамларнинг норозилигини кучайтириши ва халқ ғазабини бошқа йўналишга йўналтириши мумкин.

Россиянинг молиявий ҳолати янада аянчли бўлиши ва унинг изоляцияга тушишига олиб келадиган, қимматга тушадиган ҳарбий авантюралар Россия аҳолисининг кўп қисмини муаммонинг ягона ечими - Путинни ҳокимиятдан четлатиш эканлигига ишонтириши мумкин.

Мақола жойлаштирилган бўлим: Долзарб мавзу
Калит сўзлар
Абу Муслим

ИсламОнлайн.Уз сайтининг
Бош муҳаррири

Сайт: www.islamonline.uz
Switch mode views:
  • Font size:
  • Decrease
  • Reset
  • Increase