АҚШ разведка агентликлари Россия АҚШ президентлик кампаниясига аралашганлигини тасдиқлади ва шу билан бирга, президентлиги бошланишидан бошлаб Доналд Трамп Кремлга яқинлашиш истагини яширмади.
Уни ҳаттоки Демократик партияга Россия киберҳужумларидан айнан у фойда кўргани, унинг шериклари эса Россия билан ҳамкорлик қилишда гумон қилинган ёки гумон қилинишда давом этаётгани ҳам тўхтатмаяпти.
Энди эса Трамп Россияни дунёдаги энг ривожланган мамлакатларнинг йиғилиши - G7 саммитига таклиф қилди ва унинг шериклари бу ғояни маъқул топмадилар. Канада ва Буюк Британия раҳбарлари дарҳол ўз эътирозларини билдиришди.
Трамп форматнинг эскирганлигини таъкидлаб, бошқа давлатларни, шу жумладан Россияни ҳам таклиф қилиш кераклигини айтди. Бундан ташқари, жаҳон кучлари 2014 йилда Россия Қримни аннексия қилганидан кейин Путинни таклиф қилишни тўхтатдилар.
Америка президенти ўз таклифини россиялик ҳамкасби билан муҳокама қилди, аммо иттифоқчилар билан маслаҳатлашмади.
Иттифоқчилар ва дўстлар
«Россия бир неча йил олдин Қримга бостириб кирганидан кейин "Катта еттилик"дан чиқариб ташланди», - деди Бош вазир Джастин Трюдо ва Кремл халқаро меъёрларни бузишда давом этаётгани ва шунинг учун клубга ҳали ҳам таклиф қилинмаслигини маълум қилди, хабар беради BBC.
"Катта еттилик ҳар доим иттифоқчилар ва дўстлар ўртасида чинакам суҳбатлашадиган жой бўлиб келган. Умид қиламанки, бу келгусида ҳам давом этади", деди Трюдо, иқтибос келтиради Рейтер агентлиги.
Катта еттиликнинг аъзолари Америка Қўшма Штатлари, Канада, Япония ва Европанинг тўрт мамлакати (Буюк Британия, Италия, Германия ва Франция; саммитларда Европа Иттифоқи ҳам иштирок этади). 90-йилларнинг охирида Россия G8 форматига таклиф қилинди.
Бу йил АҚШда бўлиб ўтадиган саммитда сиз нафақат Россияни, балки Жанубий Корея, Австралия ва Ҳиндистонни ҳам таклиф қилишингиз мумкин деган Трампнинг ғояси Буюк Британия Бош вазири Борис Жонсон томонидан кескин рад этилди. Агар ушбу таклиф бўйича овоз берилса, Буюк Британия ўз вето ҳуқуқидан фойдаланади.
2018 йилда Буюк Британия Солсберидаги операция пайтида собиқ рус агенти Сергей Скрипалнинг ҳаётига тажовуз қилишга уринган Россия махсус хизматларининг ҳаракатларига дуч келди. ГРУ ҳарбий разведкачилари уни шаҳарни ифлослантирган «Новичок» хавфли моддаси билан ўлдиришга ҳаракат қилишди. Натижада, ҳатто битта британиялик аёл хавфли қурол билан ўлдирилган ва унинг эри жиддий заҳарланган.
Кейин Лондоннинг иттифоқчилари бунга жавобан Россиянинг айғоқчиларини ўз мамлакатларидан оммавий равишда чиқариб юборишди. Қўшма Штатлар ва Чехия ҳам бундан мустасно эмас эди.
Франция президенти Эммануел Макрон ўтган йили агар Россия Украина шарқида айирмачиларни қўллаб-қувватлаган урушни тўхтатса, яна таклиф қилиниши мумкинлигини айтди. Москва Қримни аннексия қилганидан кейин Донбассда уруш қўзғатганига камчилик шубҳа қилади. Халқаро тергов гуруҳи шунингдек, Россия қуролли кучларини бортида 298 йўловчиси бўлган МН-17 самолётининг қулашига алоқадорликда айблаган.
Россияни таклиф қилиш ғояси Германия канслери Ангела Меркелга жуда ёқмаслиги мумкин. Ўтган ҳафта у Россия, жумладан, унинг мамлакатига қарши олиб бораётган дезинформацион ва киберенетик урушни кескин қоралади. Ўтган йили Россия ФСБ махсус хизматининг қотили, шунингдек, Берлиндаги паркда собиқ чечен дала қўмондонига суиқасд уюштиришга уринган.
Ўтган ҳафта «Политико» ёзишича, Меркел коронавирус туфайли АҚШга ўз вақтида келишни рад этган. Трамп ушбу саммитни коронавирус пандемиясидан кейин нормал ҳолатга қайтиш рамзи сифатида тақдим этмоқчи бўлса ҳам.
Аммо ўтмишда олим бўлган Меркелга, «Политико» ёзишича, G-7 саммитини июнь ойида ўтказиш жуда эрта бўлиб кўринди. Ахир, вирус ҳеч қаерга йўқолгани йўқ. Америка Қўшма Штатларида вафот этганлар юз минглик чегарадан ўтди ва у дунёдаги COVID-19дан энг кўп зарар кўрган мамлакат бўлди.
Расмий равишда, Меркель, биринчи навбатда, оғир эпидемиологик вазият туфайли келишни хоҳламади, лекин «Политико» хабар беришича, Европанинг бир неча раҳбарлари Трамп учрашувдан сайловлардан сал олдин суратга тушиб қолиш ва ҳаёт айнан унинг ҳаракатлари билан ўз изига қайтмоқда деб айтиш учун фойдаланиб қолишидан хавотирландилар.
Берлин «киберсанкциялар» истайди
Бундан ташқари, Германия Москвага қарши янги "кибер санктсиялар" киритмоқчи бўлган пайтда Оқ уй Россия президентига яқинлашмоқда.
Берлин Россия гибрид урушидан ғазабланганини очиқ-ойдин кўрсатмоқда, 2015 йилда Бундестагга ва Германия канцлерига ГРУ рус ҳарбий разведкасининг киберҳужумлари бу урушга мисоллардан бири бўлиши мумкин. Кейин руслар унинг шахсий ёзишмаларини бузишди.
Германия Россиянинг айбдорлигига ишончи комил ва ишончли далилларга эга, буни Меркел немис депутатларига очиқчасига айтган.
Ҳужум қилганлардан бири ёш хакер Дмитрий Сергеевич Бадин эди, у 2016 йилда Америка сайлов тизимига қилинган ҳужумнинг орқасида турган ва ФБР қидираётган ҳам эди.
«Политико»нинг ёзишича, энди Берлин умумевропа даражада санкцияларни нафақат рус хакерларига, балки қўрқув соладиган ГРУ раҳбарига қарши қўллашга интилмоқда. Ўтган йили бўлгани каби, Европа Иттифоқига аъзо давлатлар киберҳужумларни амалга оширганларга қарши санкциялар режими жорий этишга рози бўлишди, уларга кўра улар саёҳат қилиш имкониятларини чеклаб, хорижий ҳисобларини музлатиб қўядилар.
Агар бундай "кибер-санкциялар" ни жорий этишга эришиш мумкин бўлса, улар биринчи бўлиб бу нарсага эришадилар.
Трампдан конфетлар
Шундай қилиб, Трамп "Катта еттилик" дан "Катта ўнлик" қилишни ёки гуруҳни янада кенгайтиришни афзал кўради, деди у журналистларга. Сентябрь унинг учун энг қулайдир, яъни ноябр сайловларигача бўлган муддат.
Бироқ, у нафақат Германия канцлери билан, балки Германиянинг АҚШ билан савдо-сотиқдаги устунлиги туфайли, шунингдек, масалан, Канада Бош вазири билан ҳам мураккаб алоқага эга. Саммитлардан бирида Трамп уни икки юзламачи деб атади. Икки йил олдин Канадада бўлиб ўтган G7 саммитида Трамп ҳеч кимга ҳеч нарса бермаяпти деб айтмаслиги учун Меркелнинг олдига столга конфет ташлаган эди.
Шунда афсонага айланган фотосурат олинди. Бу дунё раҳбарлари, масалан, иқлим ўзгариши каби дунёнинг аксарият масалаларида уларга қарши чиққан Трамп билан қандай келишмаётганлигини кўрсатади.
Энди Трамп Хитойга кўпроқ босим ўтказиш учун саммитдан фойдаланиши мумкин. Аммо, «Файнэншл Таймс» нашрига кўра, бу унинг узоқ вақтдан бери иттифоқчиси бўлган Путинни таклиф қилиш режасига тўғри келмайди.
Трамп шунингдек, саммитни Флорида штатидаги хусусий гольф қароргоҳида ўтказиш истаги учун танқид қилинди. Ва ниҳоят, Трамп ўз фикрини ўзгартириб, Кэмп-Девидда Америка президентлари учун анъанавий дам олиш жойини танлади.
