Кино, инсоннинг ўтмиши, ҳозирги замони ва келажагини ўрганиш учун кучли восита бўлиб, ҳаёт ҳақиқатларини ва инсон ҳиссиётларини теран англаш имконини яратади. Синема тарихини ўрганганимизда, унинг адабиёт, театр, мусиқа, мифология ва тарих каби турли маданий соҳалар билан боғлангани, шунингдек, ўзгача тушунчаларга йўл очганини кўрамиз. Шу жиҳатдан, Корея киноси нафақат санъат, балки жамиятнинг маданий ва сиёсий жараёнларини ифодалайдиган муҳим бир қирра сифатида алоҳида эътиборга моликдир.
Корея тарихи: Қисқа очерк
Корея тарихи, айниқса, Горё (918–1392) ва Чосон (1392–1897) сулолалари даврида бой маданий меросга эга бўлди. Аммо, Япония томонидан босиб олиниши (1910–1945) ва ундан кейинги Корея уруши (1950–1953) мамлакатнинг замонавий тарихи учун ҳал қилувчи аҳамият касб этди. Уруш давомида 2,5 миллион фуқаро ва 1 миллион аскар ҳалок бўлган, улар орасида 892 турк аскари ҳам бор эди. Бу ўта оғир тарихий жараёнлар Корея кинематографиясида муҳим мавзулардан бирига айланди.
Корея кинематографиясида тарихий ва маданий мавзу
Корея кинематографиясида ўтмишнинг таъсири сезиларли даражада намоён бўлади. Япониянинг босиб олиш даври, Корея уруши, ва 1961-1980 йиллар оралиғидаги ҳарбий тўнтаришлар мавзуларига бағишланган асарлар нафақат миллий оғриқни, балки инсон онгининг чуқур эҳтиросларини ўрганишга ёрдам беради. Бундай кинолар нафақат тарихий воқеаларни ҳикоя қилади, балки жамиятнинг маданий ва ижтимоий тизимларига танқидий қараш ҳам тақдим этади.
Ҳаллию: Корея маданий тўлқини
Кореянинг кинематографик ва маданий таъсири 2000-йиллардан бошлаб кенгайди. Ҳаллию (Корея тўлқини) деб аталувчи бу жараён аввал Хитой ва Япониядаги сериаллар билан бошланган бўлса, кейинчалик бутун дунёга ёйилди. Туркияда ҳам 2008 йилда TRT-1 орқали эфирга узатилган "Сарой жавоҳири" сериали бу маданий тўлқинни кўрсатувчи муҳим омил бўлди.
Корея киносидаги машҳур асарлар
Корея киноси нафақат драма ва романтика, балки инсон руҳиятининг чуқур қабатларини ўрганадиган янги асарлар билан ҳам эътибор қозонди. Мазкур мақолада Корея киносидаги қуйидаги энг машҳур фильмлар муҳокама қилинган:
1. Аччиқ-ширин ҳаёт: "Acı Tatlı Hayat"
2. Паразит: "Parazit Hanginiz?"
3. Муҳаббатнинг чиройли хотираси: "Aşkın En Güzel Anısı"
4. Қария: "Old Boy / İhtiyar Delikanlı"
5. Тўсиқларни енгиб ўтиш: "İlle de Sen..."
6. Дўстлик фильми: "Sunny"
7. Ижтимоий жараёнлар: "Dogani"
8. Гувоҳлик тарихи: "A Taxi Driver"
9. Тақдирнинг сирли қирралари: "Cinayet Günlükleri"
Ижтимоий ва маданий танқид
Корея киносида ишсизлик, таълим тизими муаммолари ва иқтисодий тенгсизлик каби мавзулар ҳам кўп ёритилади. Масалан, бир қаҳрамоннинг сўзлари ижтимоий вазиятларнинг нақадар жиддий эканлигини кўрсатади:
"Ўқитувчи бўла олмаган муаллимлар, ишлаб чиқара олмаган муҳандислар, даволашга қодир бўлмаган шифокорлар юртида дипломига мос иш топган ҳар ким ўзини омадли санайди."
Бу каби ижтимоий муаммолар Марксистик нуқтаи назардан таҳлил қилинган ва уларнинг фильмлардаги акс эттирилиши жамиятнинг воқеий аҳволини акс эттиради.
Хулоса
Корея киноси нафақат инсон руҳиятининг чуқур қирраларини очиб берувчи, балки ижтимоий, маданий ва сиёсий мавзуларни ўрганувчи муҳим санъат туридир. Кино орқали тарихни англаш, жамиятнинг муаммолари ва уларнинг ҳал этилишига янги қарашлар тақдим этилади. "Кун юзи", "Паразит", ва "Санни" каби фильмлар нафақат Корея маданияти, балки унинг жаҳон маданиятидаги ўрнини ҳам яққол кўрсатиб беради.
Абу Муслим
