Хитой ҳақида 1,5 миллиард истеъмолчига эга катта бозор сифатида гапирилганда, кўпинча вазиятни ортиқча безашади. Аниқки, машина сотиб олиш имконига эга бўлганлар унчалик ҳам кўп эмас, аммо борлари ҳам етарли — икки-уч юз миллион киши. Шунинг учун бу улуш учун етакчи халқаро брендлар ўртасида жиддий рақобат авж олди ва улар ўз ишлаб чиқаришини Хитойда жойлаштиришга киришди. Энди эса улар бунинг учун бадал тўлай бошлашди.

Хитой ишлаб чиқарувчилари глобал тенденцияларни кузатиб, арзон электромобилларга стратегик урғу беришди ва ҳозирда машҳур рақобатчиларини қаттиқ сиқиб чиқаришмоқда.

Ярим йил ичида, апрелдан сентябргача, саккизта япон автомобилсозлик компанияларининг ишлаб чиқариш ҳажми ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 6 фоизга қисқарди. Бунга асосий сабаб сифатида Хитойда ишлаб чиқаришнинг пасайиши кўрсатилди. Масалан, Toyota Хитойдаги ишлаб чиқаришни 17 фоизга, Nissan 8,6 фоизга, Honda эса 34 фоиздан кўпроқ қисқартирди.

Япон ишлаб чиқарувчиларига хитойлик рақобатчилар билан курашиш осон эмас, чунки улар давлат бюджети ҳисобига берилган катта субсидиялардан фойдаланишади, бу эса нархларни сезиларли даражада арзонлаштиришга имкон беради. Бундан ташқари, Хитойда электромобил ишлаб чиқарувчилар ишчилари ойига қўшимча 140 соатгача ишлашади.

S&P Global таҳлил маркази маълумотларига кўра, 2024 йилда Хитой бозорида маҳаллий ишлаб чиқарилган электромобилнинг ўртача нархи 28,8 минг долларни ташкил этди, япон ёки жанубий корея автомобиллари 46,6 минг доллар, немис автомобиллари эса тахминан 60 минг доллар. Фарқни сезинг.

Suzuki ва Mitsubishi Motor ўз вақтида Хитой бозоридан чиқиб кетиб, бошқа бозорларда ўсиш кўрсатмоқда. Энг катта зарар кўрган япон ишлаб чиқарувчиси Volkswagen бўлди: 2023 йилнинг учинчи чорагидаги соф фойдаси ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 64 фоизга камайди.

Зарар шунчалик жиддийки, ҳозирда Германияда биринчи марта ишончли репутацияга эга 87 йиллик корпорациянинг заводини ёпиш ҳақида музокаралар олиб борилмоқда. Бир вақтлар Хитойга эътибор қаратган Volkswagenнинг савдосининг учдан бир қисми айнан шу бозорга тўғри келарди. Аммо кейин хитойликлар кучайиб кетди.

2019 йилда хитой компаниялари бозорнинг 39 фоизини, немислар эса 24 фоизини эгаллаб турган эди. 2023 йилда бу рақамлар сезиларли даражада ўзгарди: 56 фоиз хитойликларники, немисларники эса 18 фоизга тушди. 2030 йилга келиб хитой брендлари электромобиллар бозорининг 70 фоизидан кўпроғини, дунё бўйича бозорнинг учдан бир қисмини эгаллаши кутилмоқда.
Хитойнинг Nio ва BYD каби электромобил ишлаб чиқарувчилари бошқа мамлакатлар бозорларига агрессив экспансияни бошлаб юборишди. Улар ўз ишлаб чиқаришини Европа худудида жойлаштиришга ҳаракат қилмоқдалар, бунда божхоналардан қочиш ва ташиш харажатларини камайтиришни мақсад қилишмоқда. Хитой ишлаб чиқарувчиларининг кутилмаган қўшимча устунликларидан бири — янги моделларни бозорга чиқариш тезлигидир: улар рақобатчиларга нисбатан икки баравар тезроқ, яъни йигирма ойда янги моделни тақдим этишади.

Хитой электромобилларининг дунё бўйлаб зафарли юришини тўхтатадиган омил ҳозирча мавжуд эмас.

 Абу Муслим тайёрлади